جهش قیمت مسکن در ایران: غفلت، خیانت یا عوامل عمیق‌تر؟

در طول دهه 90، بازار مسکن ایران شاهد تحولات و نوساناتی بی‌سابقه بود. جهش 8 برابری قیمت مسکن در این دوره، موجی از نگرانی و پرسش را در میان مردم و کارشناسان ایجاد کرد. گویی زلزله‌ای مهیب در این بازار رخ داده بود و زندگی میلیون‌ها نفر را تحت‌الشعاع قرار داده بود. این اتفاق، نه تنها به عنوان یک رویداد انفرادی، بلکه به عنوان نتیجه‌ای از تعامل پیچیده عوامل متعدد داخلی و خارجی قابل بررسی است. در این مقاله، سفری به عمق این بحران می‌کنیم، ریشه‌های آن را می‌شکافیم و راهکارهایی برای عبور از این گردنه دشوار ارائه می‌کنیم.

رشد 8 برابری قیمت مسکن در تهران طی 8 سال، ریشه در مجموعه‌ای از عوامل پیچیده داخلی و خارجی دارد. گویی تار عنکبوتی از عوامل به هم تنیده شده بودند و هر کدام سهمی در این گرانی سرسام‌آور داشتند.

• کاهش عرضه مسکن: عاملی بنیادین با تبعاتی گسترده:

یکی از کلیدی‌ترین عواملی که به این سونامی قیمتی دامن زد، افت چشمگیر در ساخت و ساز مسکن، به ویژه پس از توقف پروژه‌های مسکن مهر بود. گویی شیره‌ای حیاتی از بازار مسکن خشک شده بود و عطش تقاضا را بی‌پاسخ گذاشته بود.

بر اساس آمارهای موثق، در سال 1399 حجم واحدهای مسکونی تکمیل‌شده در مقایسه با سال 1392، که پروژه‌های آغازشده در دولت قبل به اتمام رسیدند، به طور چشمگیری کاهش یافته بود. به طور دقیق‌تر این کاهش تقریباً به نصف رسیده بود.

علاوه بر این، میزان تسهیلات پرداختی برای ساخت‌وساز مسکن نیز با کاهش معناداری روبه‌رو شده و تقریباً 39 درصد افت داشته بود. این روند نزولی، نشان‌دهنده تغییرات قابل‌توجهی در سیاست‌گذاری‌های مرتبط با بخش مسکن بود که زمینه‌ساز تحولات بنیادین در این حوزه شده و بر جامعه تأثیر بسزایی گذاشته بود.

 

💒**مشاهده سریع تمام آگهی های ملکی در تهران**💒

 

تبعات این کمبود عرضه، همچون زخمی عمیق بر پیکره جامعه خود را نشان داد. بسیاری از اقشار کم‌درآمد و متوسط، آرزوی خانه‌دار شدن را در دل پروراندند، اما این آرزو در میان انبوه آجرها و سیمان‌ها گم شد.

 

• سیاست‌های پولی و مالی: دست‌های پنهان در جیب مردم:

سیاست‌های پولی و مالی دولت در این دوره، از جمله افزایش نقدینگی و اعطای وام‌های مسکن، نقشی انکارناپذیر در تشدید تورم در این بخش ایفا کرد. گویی سیل نقدینگی به سمت بازار مسکن سرازیر شده بود و قیمت‌ها را در مسیری بی‌بازگشت قرار داده بود.

در دولت یازدهم و دوازدهم، تمرکز بر وام‌های خرید مسکن به جای وام‌های ساخت مسکن افزایش یافت و طرح‌هایی مانند صندوق پس‌انداز مسکن یکم توسط وزیر وقت، پیاده‌سازی شد. این رویکرد در شرایطی که عرضه مسکن به شدت کاهش یافته بود، به افزایش تقاضا و در نتیجه، رشد سرسام‌آور قیمت‌ها کمک کرد.

 

گویا دولتمردان از تبعات این سیاست‌ها آگاه نبودند و یا نمی‌خواستند به آن اذعان کنند. در هر صورت، این تصمیمات، بار گرانی را بر دوش مردم گذاشت و سفره‌هایشان را از نان خالی کرد.

• نوسانات بازارهای موازی: همسفران ناخوانده در مسیر گرانی:

نوسانات شدید در بازار ارز و طلا، سرمایه‌گذاران را به سمت بازار مسکن سوق داد و این امر، به افزایش تقاضا و در نتیجه، رشد قیمت‌ها دامن زد. گویی طوفانی در بازارهای موازی وزیده بود و سرمایه‌ها را به سمت پناهگاهی امن در بازار مسکن هدایت می‌کرد.

بدون تردید، افزایش قیمت مسکن در دولت روحانی نمی‌تواند تنها به عوامل اقتصادی ساده نسبت داده شود. باید به عمق ساختارهای اقتصادی و تصمیمات کلان دولتی نگاه کرد تا علل این تورم بی‌سابقه را دریافت. در ابتدا، نگاهی به بازارهای موازی مانند ارز و طلا نشان می‌دهد که نوسانات آن‌ها نیز در افزایش قیمت‌ها در بازار مسکن نقش داشته‌اند. این بازارها، به ویژه در شرایط اقتصادی ناپایدار، به عنوان مکانی برای سرمایه‌گذاری‌های امن تلقی شده و تأثیر مستقیمی به روی قیمت مسکن داشته‌اند.

 

**مشاهده تمام آگهی های ملکی در تهران(دارآباد)**

 

نقش تحریم‌های بین‌المللی در تشدید بحران:

تحریم‌های اقتصادی، به ویژه محدودیت‌های بانکی، مبادلات تجاری را با مشکل روبرو کرد و این موضوع، به افزایش هزینه‌های ساخت و ساز و در نتیجه، رشد قیمت مسکن منجر شد. گویی بوم تحریم‌ها بر سر بازار مسکن سایه افکنده بود و هزینه‌ها را به طور تصاعدی بالا می‌برد.

تحریم‌ها، واردات مصالح ساختمانی را با دشواری و هزینه‌های گزاف همراه کرد و این امر، به طور مستقیم در قیمت تمام شده مسکن تاثیر گذاشت. علاوه بر این، محدودیت‌های بانکی، انتقال پول و سرمایه‌گذاری در بخش مسکن را با چالش مواجه کرد و از رونق ساخت و ساز کاست.

عواقب وخیم جهش قیمت مسکن:

افزایش 8 برابری قیمت مسکن در ایران، پیامدهای منفی متعددی برای جامعه داشت. گویی زلزله‌ای مهیب در زندگی مردم رخ داده بود و بنیان زندگی بسیاری از خانواده‌ها را لرزانده بود.

• کاهش قدرت خرید و محرومیت از مسکن: این گرانی، بسیاری از مردم، به ویژه اقشار کم‌درآمد را از صاحب‌خانه شدن محروم کرد و به اجاره‌نشینی اجباری و فشار اقتصادی بر خانوارها دامن زد.

طبق آمار، در سال 1400، حدود 60 درصد از خانوارهای ایرانی مستاجر بودند. این رقم در مقایسه با سال 1392، 10 درصد افزایش یافته است. این موضوع، نشان‌دهنده فشار فزاینده‌ای است که بر خانوارها به دلیل افزایش قیمت مسکن وارد شده است.

• رکود در بخش مسکن و فلج شدن چرخه تولید: رشد بی‌رویه قیمت‌ها، رکود را به بازار مسکن آورد و از رونق ساخت و ساز و فعالیت‌های عمرانی کاست. گویی تاریکی مطلق بر این بخش سایه افکنده بود و هیچ امیدی به رونق مجدد آن دیده نمی‌شد.

رکود در بخش مسکن، نه تنها به ضرر خریداران تمام شد، بلکه تبعات منفی برای فعالان این بخش نیز به همراه داشت. بسیاری از انبوه‌سازان و فعالان در این حوزه با ورشکستگی و بیکاری مواجه شدند و چرخه تولید مسکن به طور کامل فلج شد.

• افزایش نابرابری و شکاف طبقاتی: این معضل، شکاف طبقاتی را عمیق‌تر کرد و فاصله ثروتمندان و فقرا را افزایش داد. گویی دیواری بلند بین طبقات مختلف جامعه کشیده شده بود و عبور از آن غیرممکن به نظر می‌رسید.

افزایش قیمت مسکن، به نفع ثروتمندان و سرمایه‌گذاران در این بخش تمام شد و فقرا را از داشتن سرپناهی امن محروم کرد. این موضوع، به تشدید نابرابری در جامعه و افزایش نارضایتی‌های اجتماعی دامن زد.

 

**مشاهده تمام آگهی های ملکی در پردیس**

 

راهکارهایی برای عبور از بحران:

حل مشکل مسکن در ایران، نیازمند اقدامات جامع و بلندمدتی است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

·        افزایش عرضه مسکن: دولت باید با سیاست‌گذاری‌های مناسب، به رونق ساخت و ساز مسکن، به ویژه مسکن مهر کمک کند. گویی جانی دوباره به کالبد این بخش دمیده شود و امیدی به خانه‌دار شدن مردم زنده شود.

·        اصلاحات در نظام بانکی: اعطای وام‌های مسکن باید هدفمند و با نرخ سود متناسب با توان مردم باشد. گویی بارقه‌ای از امید در دل مردم روشن شود و دستی برای یاری رساندن به آنها دراز شود.

·        کنترل بازارهای موازی: ثبات در بازار ارز و طلا، از سرازیر شدن سرمایه‌ها به سمت بازار مسکن و تشدید تورم در این بخش جلوگیری می‌کند. گویی تلاطم در بازارهای دیگر فروکش کند و آرامشی بر بازار مسکن سایه افکند.

حمایت از اقشار کم‌درآمد:

• ارائه یارانه و کمک‌های مالی به اقشار کم‌درآمد برای خرید یا اجاره مسکن

• ساخت مسکن‌های حمایتی و دولتی برای اقشار نیازمند

تغییر رویکرد در سیاست‌گذاری‌ها:

• تمرکز بر ساخت مسکن متناسب با نیاز و توان جامعه

• توجه به توسعه مسکن در شهرهای کوچک و جلوگیری از مهاجرت به کلان‌شهرها

استفاده از تجارب موفق جهانی:

• مطالعه مدل‌های تامین مسکن در کشورهای دیگر و الگوبرداری از تجارب موفق

نقش‌آفرینی بخش خصوصی:

• ایجاد بستر مناسب برای حضور و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساخت و ساز مسکن

ارتقای فرهنگ عمومی:

• آموزش و نهادینه‌سازی فرهنگ صحیح مصرف و سرمایه‌گذاری در جامعه

حل معضل مسکن در ایران، عزم و اراده ملی و همکاری همه دستگاه‌ها و آحاد جامعه را می‌طلبد. گویی تمام ارکان کشور دست در دست هم نهند و برای عبور از این بحران تلاش کنند. با اقداماتی جامع و بلندمدت، می‌توان امیدی به آینده‌ای روشن در این بخش حیاتی از زندگی مردم داشت و رویای خانه‌دار شدن را برای همه به حقیقت تبدیل کرد.

 

 

گردآورنده:احمد رشاد محمدی 

 

جهت مشاهده خبرهای بیشتر، به قسمت اخبار سایت شیش دنگ مراجعه نمایید.

شـیش دنگ قــدرت‌مـنـد تـریــن ســامـانه‌ی مکی در کـشـور