سوهانک، رازهای نهفته در دل خاک

این محله با فاصله‌ای حدود 5.5 کیلومتری از مرکز شهر، تلفیقی از طبیعت بکر و زندگی مدرن را به ساکنان خود هدیه داده است.

موقعیت جغرافیایی

سوهانک از جنوب به مینی سیتی (اتوبان ارتش - لشکرگ)، از شمال به دامنه جنوبی البرز، از غرب به شهرک محلاتی و از شرق به گردنه قوچک محدود می‌شود. ارتفاع این محله از سطح دریا 1800 متر است و به همین دلیل، از آب و هوایی خنک و مطبوع در تابستان و زمستانی دل‌انگیز برخوردار می باشد.

پیشینه تاریخی

با وجود کشف آثار باستانی در سوهانک، اطلاعات دقیقی از قدمت سکونت در این منطقه در دست نیست. برخی از طایفه‌های بومی مانند میرزاخانی‌ها که در زمان رضا شاه نام خانوادگی خود را به سوهانی تغییر داده‌اند، سابقه‌ای چند صد ساله و شاید بیش از هزار سال دارند. شواهدی از مهاجرت طایفه‌های قدیمی‌تر از مازندران به این منطقه در اواخر دوره زندیه یا اوایل قاجار وجود دارد.

ویژگی‌های بارز

·         طبیعت بکر

سوهانک به واسطه قرارگیری در دامنه البرز، از طبیعتی بکر و سرسبز برخوردار است. وجود باغ‌ها، چشمه‌ها و رودخانه‌ها در این منطقه، طراوت و شادابی خاصی به آن بخشیده است.

·         مناطق لوکس و پیشرفته

با گسترش شهر تهران، سوهانک به یکی از مناطق لوکس (تجملی) و پیشرفته در بخش شمیران تبدیل شده است. وجود ویلاها، آپارتمان‌های مدرن (جدید) و مراکز تفریحی متعدد، این محله را به مکانی ایده‌آل برای زندگی تبدیل کرده است.

·         محصولات کشاورزی

سوهانک به دلیل آب و هوای مناسب، از گذشته به تولید غلات و میوه، به ویژه زردآلو معروف بوده است.

جاذبه‌ گردشگری

·         باغ سوهانک

این باغ تاریخی با قدمتی بیش از 100 سال، از جمله زیباترین باغ‌های تهران به شمار می‌رود.

سوهانک با تلفیقی از طبیعت بکر، پیشینه تاریخی، امکانات مدرن و مردمی خونگرم، به گوهری درخشان در شمال شرقی تهران تبدیل شده است. اگر به دنبال مکانی آرام و دل‌انگیز برای زندگی یا سفری خاطره‌انگیز هستید، سوهانک انتخابی ایده‌آل خواهد بود.

سوهانک در گذر زمان: از کشتزارها تا محله‌ای مدرن

سوهانک امروزی، با خیابان‌های عریض، آپارتمان‌های مدرن و مراکز خرید لوکس، تصویری متفاوت از گذشته خود دارد. در زمانی نه چندان دور، این محله سرسبز، مملو از کشتزارها و باغ‌های سرسبز بود که طراوت و شادابی خاصی به آن می‌بخشید.

کشتزارها و باغ‌های سوهانک قدیم

·         دره پولاد وحش

·         باغ حدیقه

·         جهان‌بخش

·         بند تله‌هرز

·         بیدستان

·         باغ سردار

·         باغ فولادی (نازآباد)

·         تنگ آخوره

·         تنگ فاطمی

·         باغ حمزه (منور)

·         چال استلک

·         سوت ‌بیشه

·         شاه‌ پسند (دره جوزدار)

·         شنک زار

·         یوردکریم

زندگی در سوهانک قدیم

در 60 سال قبل، سوهانک تنها 408 مرد و 293 زن ساکن داشت. با وجود جمعیت کم، این محله از امکاناتی مانند مسجد، تکیه، گرمابه و دبستانی به نام "ارمغان سوهانک" (دبستان فولادی) با 139 دانش‌آموز برخوردار بود. آب آشامیدنی اهالی نیز از طریق چهار رشته قنات تأمین می‌شد.

دو چنار کهنسال

دو اصله چنار کهنسال در حیاط مسجد سوهانک وجود دارد که قدمت یکی از آن ها از چنار امامزاده صالح تجریش نیز بیشتر است. عمر هر دو چنار حدود 900 سال تخمین زده می‌شود و به عنوان نمادی از تاریخ و هویت سوهانک شناخته می‌شوند.

تحولات سوهانک

با گذشت زمان، سوهانک به تدریج از روستایی کوچک به محله‌ای مدرن تبدیل شد. ساخت و سازهای جدید، افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی، چهره این منطقه را دگرگون کرد. با وجود این تغییرات، هنوز هم می‌توان ردپای تاریخ را در کوچه پس کوچه‌های سوهانک و در وجود بناهای قدیمی مانند مسجد و چنارهای کهنسال مشاهده کرد.

سوهانک، گویی داستانی از گذشته و حال را در دل خود جای داده است. داستانی از کشت زارها و باغ‌ های سرسبز، از زندگی ساده روستایی و از تحولات عظیمی که در گذر زمان رخ داده است.

قبرستان سوهانک

در میان خیابان شهید احمد ازگلی (در قلب سوهانک) قبرستانی قدیمی خود نمایی می‌کند. این قبرستان که از مکان‌ های تاریخی این روستا به شمار می‌رود، رازها و افسانه‌هایی را در دل خود جای داده است.

باور به وجود امامزاده

بر اساس باور مردم منطقه و شجره نامه آستان قدس رضوی، پیکر امامزاده ‌ای در قسمت جنوبی این قبرستان دفن شده است. با وجود این که هیچ مقبره و یادبودی برای این امامزاده ساخته نشده، اهالی محل با قاطعیت محل دفن ایشان را در قسمت جنوب غربی و زیر درختان سرو کهنسال قبرستان می‌دانند.

حمام و تکیه‌ای که دیگر وجود ندارند

در کنار قبرستان، حمام و تکیه‌ای قدیمی نیز وجود داشتند که متأسفانه در دهه‌های 30 و 40 خورشیدی تخریب و غارت شدند. حمام سوهانک، بنایی بسیار قدیمی بود که قدمت آن را به دوران قبل از اسلام نیز نسبت می دادند. در زمان تخریب این حمام، سنگ نوشته ‌ای از میان یکی از پی‌های بنا استخراج شد، اما سرنوشت آن نامعلوم باقی مانده است.

قبرستان سوهانک، گنجینه‌ای از تاریخ

با وجود تخریب حمام و تکیه، قبرستان سوهانک همچنان به عنوان گنجینه‌ای از تاریخ این منطقه شناخته می‌شود. سنگ قبرها و بناهای قدیمی این قبرستان، گواه بر قدمت و هویت سوهانک دارند. حفظ و نگهداری از این قبرستان، به عنوان میراثی گران بها، وظیفه‌ای همگانی به شمار می رود. قبرستان سوهانک، یادآور خاطرات و باورهای مردمی است و دریچه‌ای به سوی گذشته این سرزمین کهن می‌گشاید. با احترام به این مکان تاریخی، می‌توانیم به حفظ هویت و فرهنگ این منطقه کمک کنیم.

تکیه سوهانک: از تعزیه تا حسینیه

در قلب سوهانک، در جایی که زمانی تکیه ‌ای قدیمی برپا بود، اکنون حسینیه‌ای نو بنا شده است. این تکیه که از خشت خام و کاه گل ساخته شده بود.

تکیه‌ای با قدمت قاجاری

برخی از اهالی قدیمی سوهانک، بنای این تکیه را به اوایل دوران قاجار نسبت می‌دهند. از میان این تکیه، نهری می‌گذشت که از باغ اندرون یا باغ سردار سرچشمه می‌گرفت. سکویی نیز در مرکز تکیه برای اجرای تعزیه ساخته شده بود که در ماه‌ های محرم و صفر، اهالی روستا با شور و شوق در آن به برپایی مراسم تعزیه می‌پرداختند.

بازسازی و تغییر کاربری

تکیه سوهانک در طول زمان چندین بار بازسازی شده و اکنون به حسینیه‌ ای تبدیل شده است. این تغییر کاربری، نشان‌ دهنده تحولات فرهنگی و مذهبی در این منطقه است. با وجود این تغییرات، هنوز هم می‌توان ردپای تاریخ را در معماری و فضای حسینیه مشاهده کرد.

آسیاب قدیمی

یکی دیگر از بناهای قدیمی سوهانک، آسیاب این روستا بود که در شمال سوهانک و ابتدای خیابان تنگه قرار داشت. زمان ساخت این آسیاب که از ملات ساروج و سنگ خشک ساخته شده بود به درستی مشخص نیست.

وسعت سوهانک در گذشته

در گذشته، سوهانک مناطق وسیع ‌تری را شامل می‌شد. مرز این روستا از شرق دارآباد آغاز می‌شد و تا ابتدای جاده لواسان به فشم ادامه می‌یافت. برخی از بخش‌هایی که از سوهانک جدا شده‌اند عبارتند از: شهرک ابوذر، شهرک قائم، مینی‌سیتی، شهرک شهید محلاتی، پارک جنگلی سوهانک، شهرک کوثر، شهرک یاس و شهرک لاله.

سوهانک، گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ

با وجود جدا شدن برخی از مناطق، سوهانک همچنان هویت و اصالت خود را حفظ کرده است. بناهای قدیمی، باغ‌ ها و کوچه پس کوچه ‌های این محله، گویی داستان‌های گذشته را در دل خود زمزمه می‌کنند. حفظ و نگهداری از این میراث گران بها، وظیفه‌ ای همگانی است.

سوهانک، با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی خود، مقصدی ایده‌آل برای گردشگری و تفریح به شمار می رود. بازدید از این محله، تجربه‌ای منحصر به فرد از فرهنگ و تاریخ ایران را به شما هدیه خواهد داد.

سوهانک در گذر تاریخ: از شکارگاه پادشاهان تا میراث ملی

سوهانک، این محله‌ی خوش آب و هوا در شمال شرقی تهران، در طول تاریخ شاهد رویدادهای مهمی بوده است. از شکارگاه پادشاهان قاجار تا برکناری صدراعظم، سوهانک همواره نقشی در تاریخ ایران ایفا کرده است.

عیش و شکار فتحعلی ‌شاه قاجار

رضاقلی‌خان هدایت در کتاب "روضه ‌الصفای ناصری" از عیش و شکار فتحعلی ‌شاه قاجار در سوهانک می‌نویسد. این منطقه سرسبز و خوش آب و هوا، مکانی ایده‌آل برای تفریحات شاهانه بوده است.

اقامت خازن‌الدوله

محل اقامت خازن‌الدوله (یکی از زنان فتحعلی‌شاه) نیز در دهکده سوهانک قرار داشته است. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه این منطقه در دوران قاجار است.

برکناری میرزا آقاخان نوری

در یکی از رویدادهای مهم تاریخی، ناصرالدین‌ شاه قاجار دست خط برکناری میرزا آقاخان نوری (صدراعظم وقت) را هنگام اقامت خود در سوهانک صادر کرد. این اتفاق، نقطه عطفی در تاریخ ایران به شمار می‌رود.

چنار کهن سال

درخت چناری در این روستا قرار دارد که گفته می‌شود 900 سال عمر دارد. این چنار کهنسال، نمادی از تاریخ و هویت سوهانک است. عظمت و شکوه این درخت، گویی حکایت از روزگارانی دور و دراز دارد.

ثبت ملی

مساحت این درخت بیش از 10 متر مربع بوده و در سال 1399 در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردید. این چنار در خیابان شهید علیرضا سوهانی، کوچه مسجد جامع واقع شده است و به عنوان میراثی گران بها، تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.

سوهانک، گنجینه‌ای از تاریخ و طبیعت

سوهانک، با وجود قدمت تاریخی و جاذبه‌های طبیعی، مقصدی ایده ‌آل برای گردشگران و دوستداران تاریخ است. قدم زدن در کوچه پس کوچه ‌های این محله، بازدید از بناهای قدیمی و درخت چنار کهن سال، تجربه‌ای منحصر به فرد از تاریخ و فرهنگ ایران را به شما هدیه خواهد داد.

سوهانک امروز: طبیعت در تقابل با توسعه

سوهانک که در گذشته به طبیعت بکر و سرسبز خود مشهور بود، امروزه با چالش‌های زیادی روبرو است. تخریب باغ ‌های بزرگ و ساخت و سازهای بی‌رویه، چهره این محله را دگرگون کرده و طراوت و زیبایی گذشته را از آن گرفته است.

تخریب باغ ‌ها

در قسمت شرقی سوهانک، باغ بزرگی به نام بنانیه وجود داشت که متعلق به خانواده ‌ای زرتشتی بود. این باغ، با درختان تنومند و استخری بزرگ و زیبا، از جمله جاذبه‌های طبیعی سوهانک به شمار می‌رفت. در جریان ساخت و سازها، این باغ تخریب شد و آثار قبر بزرگ خاندان آن خانواده نیز از بین رفت.

پر شدن استخر

استخر بزرگ و زیبای بنانیه که 4 هزار متر مکعب گنجایش داشت، از طریق دیواره سی متری سنگ چین شده خود، آب تابستان باغ را تأمین می نمود. این استخر، نه تنها منظره‌ای چشم‌ نواز داشت، بلکه نقش مهمی در حفظ تعادل زیست ‌محیطی منطقه ایفا می‌کرد. با پر شدن این استخر در جریان ساخت و سازها، سوهانک یکی از منابع طبیعی خود را از دست داد.

توسعه بدون برنامه

رشد سریع شهر تهران و نیاز به مسکن، باعث شده است تا بسیاری از باغ ‌ها و فضاهای سبز در مناطق مختلف شهر، از جمله سوهانک، تخریب شوند. این روند بدون برنامه‌ریزی و بدون توجه به پیامد های زیست‌ محیطی آن، باعث ایجاد چالش‌ های جدی برای ساکنان و نسل‌های آینده شده است.

ضرورت حفظ محیط زیست

طبیعت گنجینه ‌ای ارزشمند است که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود. تخریب باغ ‌ها و فضاهای سبز، نه تنها زیبایی و طراوت محیط را از بین می‌برد بلکه پیامدهای منفی برای سلامتی انسان و تعادل زیست‌ محیطی به همراه دارد.

امید به آینده

با وجود چالش‌های موجود، هنوز هم می‌توان امیدی به آینده سوهانک داشت. با آگاهی و مشارکت مردم و مسئولان، می‌توان گام‌هایی در جهت حفظ و احیای طبیعت این منطقه برداشت. کاشت درختان جدید، ایجاد پارک ‌ها و فضاهای سبز و استفاده از روش‌های پایدار در ساخت و ساز، می ‌تواند سوهانک را به مکانی زیبا و دل نشین برای زندگی و تفریح تبدیل کند.

مسئولیت همگانی

حفظ محیط زیست، وظیفه ‌ای همگانی است. همه ما باید در قبال حفظ طبیعت و منابع طبیعی احساس مسئولیت کنیم. با انتخاب سبک زندگی پایدار، حمایت از طرح ‌های زیست‌محیطی و ترویج فرهنگ حفظ طبیعت، می‌توانیم به حفظ سوهانک و دیگر مناطق زیبا کمک نماییم.

سوهانک: از باغ‌ های سرسبز تا آپارتمان‌های مدرن

سوهانک، که در گذشته به باغ‌های سرسبز و طبیعت بکر خود مشهور بود، امروزه با چهره ‌ای متفاوت از گذشته روبرو است. تخریب باغ ‌های قدیمی مانند کوروس و سردار و جایگزینی آن ها با آپارتمان ‌های چند طبقه، نمادی از توسعه سریع و بی‌رویه ‌ای است که در این منطقه رخ داده است.

باغ‌ های از دست رفته

·         باغ کوروس

این باغ وسیع که بیش از پنجاه هکتار وسعت داشت، مملو از درختان میوه و گندم بود. این باغ در جریان ساخت و سازها تخریب شد و خاطره طراوت و سرسبزی آن برای همیشه از بین رفت.

·         باغ سردار

باغ سردار نیز در گذشته درختان متعددی داشت که اکثر آن ها ریشه کن شده‌ اند. این باغ به سرنوشت باغ کوروس دچار شد و جای خود را به آپارتمان‌های مدرن داد.

امکانات و خدمات

با وجود تخریب باغ ‌ها و فضاهای سبز، سوهانک در حال حاضر از امکانات و خدمات مختلفی برخوردار است. این محله دارای سه مدرسه، یک کتابخانه عمومی، دو مسجد، یک حسینیه، یک بانک و یک روزنامه فروشی است. چندین مرکز درمانی، تفریحی و ورزشی نیز در این محله تأسیس شده‌اند که به نیازهای ساکنان پاسخ می‌دهند.

پارک جنگلی سوهانک

یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های سوهانک، پارک جنگلی این منطقه است. این پارک با مساحت تقریبی 400 هکتار، یکی از بزرگ ‌ترین پارک‌های جنگلی تهران به شمار می‌رود و مکانی ایده‌ آل برای تفریح و گردش در طبیعت است. پارک جنگلی سوهانک در سال 1361 به طور رسمی مورد استفاده قرار گرفت و از آن زمان تاکنون به عنوان یکی از محبوب ‌ترین تفرج گاه‌ های شهروندان تهرانی شناخته می‌شود.

چالش‌ها و امیدها

رشد سریع شهر تهران و نیاز به مسکن، باعث شده است تا بسیاری از باغ‌ ها و فضاهای سبز در مناطق مختلف شهر از جمله سوهانک تخریب شوند. این روند بدون برنامه‌ریزی و بدون توجه به پیامد های زیست ‌محیطی آن، باعث ایجاد چالش ‌های جدی برای ساکنان و نسل‌ های آینده شده است.

با وجود این چالش‌ها، هنوز هم می‌توان امیدی به آینده سوهانک داشت. با آگاهی و مشارکت مردم و مسئولان، می‌توان گام ‌هایی در جهت حفظ و احیای طبیعت این منطقه برداشت. کاشت درختان جدید، ایجاد پارک‌ها و فضاهای سبز و استفاده از روش‌های پایدار در ساخت و ساز، می‌تواند سوهانک را به مکانی زیبا و دلنشین برای زندگی و تفریح تبدیل کند.

حمل و نقل عمومی در سوهانک

خطوط اتوبوس رانی

·         خط ۲۱۵

این خط از سوهانک به سه راه ضرابخانه در مسیر بلوار ارتش، اراج، خیابان لنگری، میدان نوبنیاد، خیابان پاسداران، حسینیه ارشاد، خیابان شریعتی، ابتدای بزرگراه همت و زین‌الدین حرکت می‌کند و تنها خط اتوبوسرانی فعال در داخل سوهانک است.

·         خطوط عبوری:

o        خط ۱۰۹ یا ۹ اتوبوس‌ های تندرو از پایانه لاله به پایانه متروی جوان مرد قصاب از مسیر بلوار ارتش، بزرگراه امام علی، بزرگراه شهید کریمی (کمربندی شهرری) تا متروی جوانمرد قصاب

o        خط ۱۰۶ پایانه لاله به پایانه شهید افشار (پارک وی) در مسیر بلوار ارتش، بزرگراه‌های امام علی، شهید بابایی، ایستگاه متروی نوبنیاد، بزرگراه های صدر و مدرس

o        خط ۳۰۱ بلوار ارتش به پایانه متروی شهید حقانی در مسیر بلوار ارتش، بلوار نیروی زمینی، خیابان شعبان لو، لویزان، خیابان افتخاریان، میدان هروی، خیابان افشاری، بلوار گیلان، متروی شهید زین‌الدین، میدان فرخی یزدی، بزرگراه شهید همت و بزرگراه شهید حقانی

نکات

·         در اوایل دهه ۶۰، اولین خط اتوبوس رانی در سوهانک دایر شد که از سوهانک به میدان اختیاریه می‌رفت. تا سال 1397، مقصد خط ۲۱۵ میدان اختیاریه بود، اما در این سال به سه راه ضرابخانه تغییر یافت.

·         خطوط اتوبوس رانی عبوری از مجاور سوهانک، دسترسی به سایر نقاط شهر را برای ساکنان این محله آسان ‌تر می‌کنند.

وضعیت فعلی

با توجه به توسعه سوهانک در سال‌های اخیر، نیاز به خطوط اتوبوسرانی بیشتری در این محله احساس می‌شود. نوسازی ناوگان اتوبوس رانی و افزایش ساعات سرویس‌دهی می‌تواند به بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی در سوهانک کمک کند.

امید به آینده

با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌توان حمل و نقل عمومی در سوهانک را به سطح مطلوبی ارتقا داد. این امر نه تنها به نفع ساکنان این محله خواهد بود بلکه به کاهش آلودگی هوا و ترافیک در کل شهر تهران نیز کمک خواهد کرد.

بازبینی: س. سیاح