فصل سوم: مدیریت استراتژیک - بخش پنجم

لغت «استراتژی» از واژه يونانی ”Strategos”گرفته شده كه به معنای «ژنرال ارتش» است. سالانه هر يك از ده قبيله يونان باستان يك Strategos انتخاب مي‌كردند تا نيروها را هدايت كند. بعدها وظايف وی به امور قضايی و مدنی نيز تعميم داده شد. تاريخچه برنامه‌ريزی استراتژيك به امور نظامی باز می‌گردد. طبق تعريف لغت‌نامه وبستر،” استراتژی، علم برنامه‌ريزی و هدايت عمليات نظامی بزرگ در مقياس كلان، با هدف تشخيص و يافتن بهترين موقعيت قبل از شروع درگيری واقعی با دشمن است“.

مدیریت استراتژیک

 

 

برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک در شرکت‌های کوچک

در رابطه با برنامه‌ریزي استراتژیک سازمان‌هاي کوچک مدل زیادي توسعه نیافته است. از بررسی منابع مختلف سه مدل شناسایی شد که موردبررسی قرار می‌گیرند. مقایسه مدل‌هاي برنامه‌ریزي استراتژیک سازمان‌هاي بزرگ و کوچک نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌هاي موجود در تعداد مراحل و گام‌هاي مدل‌ها، تقدم و تأخر آن‌ها، کلیه مدل‌ها به‌طور تقریبی از ساختار مشابه و یکسانی برخوردار هستند. شالوده مدل‌هاي برنامه‌ریزي استراتژیک بدین گونه است که از تعیین رسالت سازمانی شروع‌شده، با انجام تجزیه‌وتحلیل‌های خارجی و داخلی (براي شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهاي خارجی و قوت‌ها و ضعف‌های داخلی) اهدافی براي شرکت در نظر می‌گیرند و بر این اساس استراتژي‌هایی را برمی‌گزینند؛ سپس استراتژي‌هاي انتخاب‌شده را به‌صورت یک برنامه استراتژیک شامل روش انجام کار، منابع و زمان تخصیص‌یافته، درمی‌آورند که باید توسط شرکت به اجرا درآید تا اهداف و رسالتش محقق شوند. بنابراین، با مقایسه مدل‌هاي مختلف برنامه‌ریزي استراتژیک و صرف‌نظر از تفاوت‌هاي ظاهري و جزئی آن‌ها و نیز با تکیه بر مدل‌هاي سازمان‌هاي کوچک می‌توان ادعا کرد که کلیه این مدل‌ها به نحوي مراحل سه‌گانه زیر را شامل می‌شوند:

·      تعیین رسالت و اهداف شرکت؛

·      تجزیه‌وتحلیل خارجی و داخلی؛

·      تعیین استراتژی‌هاي شرکت.

 

مشاهده ومطالعه خلاصه کتب‌ کاربردی

 

در این‌جا تذکر چند نکته زیر لازم به نظر می‌رسد: هرکدام از مدل‌هاي برنامه‌ریزي استراتژیک (بخصوص مدل‌هاي سازمان‌هاي بزرگ) ممکن است تعداد مراحلی بیش از مراحل فوق را شامل شوند. ولی مراحل آن‌ها طوري است که قابل دسته‌بندي در این 3 مرحله هستند. برخی از مدل‌هاي سازمان‌هاي بزرگ، علاوه بر تدوین استراتژي، مراحل اجرا و ارزیابی برنامه استراتژیک را نیز در برمی‌گیرند. باوجود تفاوت‌هاي موجود بین برنامه‌ریزی استراتژیک در سازمان‌هاي بزرگ و کوچک؛ فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک هر دودسته از سازمان‌ها (کوچک و بزرگ) شامل مراحل سه‌گانه مذکور می‌شوند. این مراحل سه‌گانه، با تکیه بر مدل‌هاي سازمان‌های کوچک، جهت ایجاد و توسعه مدلی از فرآیند برنامه‌ریزی استراتژیک برای این سازمان‌ها تعیین شده‌اند. با توجه به این‌که سه مرحله پیش‌گفته در کلیه مدل‌هاي مورد مقایسه وجود دارند، می‌توان آن‌ها را اساس مدل برنامه‌ریزی استراتژیک براي سازمان‌های کوچک قرار داد و با اضافه کردن برخی مراحل، بسته به ویژگی‌های خاص سازمان‌های کوچک یک مدل مفهومی جدید را ایجاد کرد. بنابراین، در توسعه مدل برنامه‌ریزي استراتژیک سازمان‌های کوچک، باید به نکات زیر توجه شود:

ارزش‌ها، نگرش‌ها، بینش و نظرات بنیان‌گذاران و مدیران عالی در سازمان‌هاي کوچک از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و فعالیت‌ها و برنامه‌هاي آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سازمان‌هاي کوچک به خاطر مشکلات مالی، نیروي انسانی، تخصصی و کوچک بودن که نسبت به سازمان‌هاي بزرگ دارند، به مدلی ساده‌تر، مختصرتر و با تعداد مراحل کمتر نیاز دارند که در عین جامعیت (ازلحاظ برآوردن نیازهای برنامه‌ریزی بلندمدت آن‌ها)، با هزینه، زمان و تعداد متخصصان کمتر قابل به‌کارگیری باشد.

 

مشاهده کتاب‌های دیگر حوزه موفقیت

 

هر مدل برنامه‌ریزي استراتژیک چه در سازمان‌هاي بزرگ و چه در سازمان‌هاي کوچک باید درنهایت به یک برنامه استراتژیک قابل‌اجرا ختم شود. این برنامه استراتژیک باید شامل استراتژي‌هاي شرکت و نحوه اجراي استراتژي‌ها ازنظر هزینه، زمان و سایر منابع موردنیاز باشد. مدل برنامه‌ریزي استراتژیک براي سازمان‌هاي کوچک حداقل تعداد مراحل را داشته و از سادگی زیادي برخوردار است؛ نیاز کمتري به افراد متخصص داشته و توسط یک کمیته برنامه‌ریزي استراتژیک کوچک در مدت‌زمانی کم قابل به‌کارگیري است. این‌ها همه ویژگی‌هایی هستند که مشکلات سازمان‌هاي کوچک را در استفاده از مدل‌هاي برنامه‌ریزي استراتژیک برطرف می‌کنند. بنابراین، مدلی که به لحاظ سادگی، تعداد مراحل کم، قابلیت به‌کارگیري توسط تعداد افراد کم و در زمان کم باشد، می‌تواند نیاز سازمان‌هاي کوچک را نسبت به برنامه‌ریزي استراتژیک برطرف کند؛ به‌طوري‌که سازمان‌هاي کوچک با به‌کارگیري این مدل به همان مزیت‌هایی دست یابند که سازمان‌هاي بزرگ در استفاده از مدل‌هاي متداول برنامه‌ریزي استراتژیک به آن‌ها دست می‌یافتند. مدیریت استراتژیک در سازمان‌هاي کوچک اهدافی به شرح زیر را دنبال می‌کند:

1.   ایجاد قابلیت برنامه‌ریزي استراتژیک براي سازمان‌های کوچک: یکی از محدودیت‌هاي سازمان‌هاي کوچک در استفاده از مدل‌هاي متداول برنامه‌ریزي استراتژیک، طولانی و پیچیده بودن و تعداد زیاد مراحل این مدل‌ها بود؛ به‌طوري‌که این سازمان‌ها با توجه به منابع و وقت محدود خود قادر به استفاده مناسب از آن‌ها نبودند و مزیت‌هاي استفاده از چنین برنامه‌ریزي را از دست می‌دادند. مدل برنامه‌ریزي استراتژیک براي سازمان‌هاي کوچک با تعداد مراحل کمتر و سادگی خود به دنبال این است که قابلیت و توانایی برخورداري از این نوع برنامه‌ریزی را در سازمان‌هاي کوچک به وجود آورد تا این صنایع بتوانند با صرف زمان و منابع کم و در حد توان خود از فواید برنامه‌ریزي استراتژیک بهره‌مند شوند.

2.   متقاعد کردن مدیران سازمان‌هاي کوچک به لزوم برنامه‌ریزی استراتژیک: مدیران سازمان‌هاي کوچک به خاطر مشکلاتی که براي برنامه‌ریزي استراتژیک در این سازمان‌ها وجود دارد، نسبت به استفاده از این نوع برنامه‌ریزي اعتقاد چندانی ندارند و آن را نوعی تلف کردن وقت و هزینه می‌دانند. مدل ارائه‌شده با ویژگی‌هاي خاص خود به دنبال رفع مشکلات برنامه‌ریزي استراتژیک در سازمان‌هاي کوچک و تغییر نگرش مدیران این سازمان‌ها نسبت به استفاده از آن هستند، به‌طوري‌‌که از این طریق مدیران به اهمیت و لزوم برنامه‌ریزي استراتژیک پی ببرند و براي انجام فعالیت‌هاي شرکت در جهت رسیدن به اهداف و کسب موفقیت بیشتر از آن بهره‌برداري کنند.

3.   افزایش توان پاسخ‌گویی سازمان‌های کوچک به تغییرات محیطی و همگامی با آن‌ها: برخی بر این اعتقاد هستند که برنامه‌ریزي استراتژیک به خاطر دید بلندمدت خود و تعیین مسیر حرکت شرکت در بلندمدت، قدرت انطباق و همگامی شرکت با تغییرات سریع را محدود می‌کند و مانعی بر سر راه پاسخ‌گویی انعطاف‌پذیر آن‌ها به محیط می‌شود. در پاسخ به این عده باید گفت که برنامه‌ریزي استراتژیک نه‌تنها مانعی براي تطبیق شرکت با محیط نیست، بلکه از طریق بررسی و تجزیه‌وتحلیل دقیق عناصر محیطی و لحاظ کردن آن‌ها در برنامه‌هاي سازمان، باعث می‌شود که شرکت از تغییرات فوق‌العاده زیادی که امروزه در محیط‌هاي خرد و کلان اتفاق می‌افتد، مطلع شود، از فرصت‌هاي آن بهره‌برداري کرده و از تهدیدهایش اجتناب کند. مدل ارائه‌شده نیز از چنین ویژگی‌هایی برخوردار است و به دنبال افزایش سرعت و قابلیت سازمان‌هاي کوچک در همگامی با تغییرات محیطی است.

4.   تعیین مسیر توسعه شرکت: هر شرکت با هراندازه و موقعیتی به فکر توسعه و پیشرفت از جنبه‌هاي گوناگون است. سازمان‌هاي کوچک نیز به‌مرورزمان درصدد افزایش فعالیت‌ها و تولیدات و بالطبع اندازه خود هستند. در این میان برنامه‌ریزي استراتژیک روشی است که مسیر استراتژیک توسعه شرکت را معین می‌کند. این مدل نیز به دنبال این است که از طریق تجزیه‌وتحلیل خارجی و داخلی، تعیین رسالت و اهداف و ارزش‌های مدیران شرکت زمینه فعالیت‌هاي مدیران شرکت زمینه فعالیت‌هاي جدیدی را در آینده شناسایی کند که شرکت با توجه به منابع خود قابلیت ورود به آن فعالیت‌ها را دارد. این امر از طریق استراتژي‌های حاصل از این مدل امکان‌پذیر است.

 

مشاهده توضیحات وخرید کتاب مدیریت استراتژیک

 

جهت تهیه این کتاب ارزشمند و کاربردی با شماره زیر تماس بگیرید.

مجید کیوان پور : 09129374020