مراحل قانونی طلاق توافقی: راهنمای شیش دنگ

مراحل قانونی طلاق توافقی

طلاق توافقی در ایران فرآیندی است که زوجین با توافق کامل بر سر جدایی، مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، و سایر حقوق مالی و غیرمالی، از طریق مراجع قانونی اقدام به پایان دادن به ازدواج خود می‌کنند. این نوع طلاق با توجه به افزایش تقاضا در سال‌های اخیر، به یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوقی در نظام قضایی ایران تبدیل شده است. با توجه به پیچیدگی‌های قانونی، فقهی، و عملی این فرآیند، آگاهی کامل از مراحل آن ضروری است تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود. این مقاله با ارائه جزئیات کامل، تمام جنبه‌های قانونی، فقهی، و قضایی طلاق توافقی را بررسی می‌کند و با استفاده از مثال‌های واقعی، اخبار به‌روز تا تیر 1404، و منابع معتبر، هیچ ابهامی باقی نمی‌گذارد. اگر به دنبال راه‌حلی مطمئن هستید، دپارتمان حقوقی شیش دنگ با مدیریت مهناز عسگرانی و خدمات مشاوره حقوقی رایگان، همراه شما خواهد بود.

فصل اول: تعریف و ریشه‌های قانونی و فقهی طلاق توافقی

طلاق توافقی به طلاقی گفته می‌شود که زوجین با توافق بر سر تمام مسائل مالی و غیرمالی، از جمله مهریه، نفقه، و حضانت، از طریق دادگاه اقدام به جدایی می‌کنند. این فرآیند در قانون مدنی ایران به‌صورت مستقیم تعریف نشده، اما بر اساس ماده 1146 قانون مدنی (تعریف طلاق به‌عنوان زوال قید زوجیت) و قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 شکل گرفته است.

ریشه‌های فقهی

در فقه اسلامی، طلاق به‌عنوان یک ایقاع تعریف می‌شود که حق اصلی آن با مرد است. این اصل برگرفته از آیه 229 سوره بقره است: «الطلاق مرتان فإمساك بمعروف أو تسريح بإحسان» که نشان‌دهنده اختیار مرد در طلاق است. همچنین، روایتی از امام صادق (ع) در کتاب «وسائل الشیعه» بیان می‌کند: «الطلاق بید من أخذ بالساق» (طلاق در دست کسی است که عقد را بسته است، یعنی مرد). با این حال، در مواردی مانند طلاق خلع (که زن با بذل مهریه طلاق می‌گیرد) و طلاق مبارات (با توافق دو طرف)، زنان نیز می‌توانند نقش داشته باشند. طلاق توافقی امروزی، تطبیقی از این قواعد با نیازهای مدرن است.

قاعده فقهی "اصلاح ذات البین" (سوره نساء، آیه 35: «وَإِنْ خِفْتُمْ شِقَاقَ بَیْنِهِمَا فَابْعَثُوا حَکَمًا مِنْ أَهْلِهِ وَحَکَمًا مِنْ أَهْلِهَا») بر تلاش برای آشتی تأکید دارد و در جلسات مشاوره طلاق توافقی منعکس شده است. همچنین، قاعده "لا ضرر و لا ضرار" (روایت از حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه) ایجاب می‌کند که توافق عادلانه و بدون اجبار باشد.

قوانین و مصوبات

قانون مدنی (مواد 1133 تا 1149):

• ماده 1133 اختیار طلاق را به مرد می‌دهد، اما با شرط رضایت زن در مواردی مانند وکالت بلا‌عزل قابل اجرا است.
• ماده 1146 طلاق را زوال قید زوجیت تعریف می‌کند.

قانون حمایت از خانواده (مصوب 1391 با اصلاحات 1397):

• ماده 25 الزام به مشاوره پیش از طلاق و ماده 30 شرایط صدور گواهی عدم امکان سازش را تعیین کرده است.
• بخشنامه شماره 9000/13104/55 مورخ 1397/09/05 فرآیند را الکترونیکی کرد.

آرای وحدت رویه:

• رأی شماره 747-1389 دیوان عالی تأکید دارد که طلاق توافقی باید با توافق کامل باشد.
• رأی شماره 810-1400 بر رعایت حقوق مالی زن تأکید دارد.

اخبار به‌روز (تا تیر 1404)

براساس گزارش قوه قضاییه در تیر 1404، سامانه تصمیم در 90 درصد شهرها فعال است. همچنین، زمان رسیدگی به طلاق توافقی با وکیل در تهران به 5 تا 30 روز کاهش یافته و این روند در حال گسترش است.

فصل دوم: مراحل قانونی طلاق توافقی (جزئیات کامل)

طلاق توافقی شامل مراحل زیر است که باید با دقت طی شوند:

مرحله اول: ثبت‌نام در سامانه تصمیم

زوجین باید به سامانه تصمیم مراجعه کنند و اطلاعات هویتی (نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه) را وارد کنند. این سامانه از آذرماه 1397 اجباری شده و بر اساس ماده 25 قانون حمایت از خانواده، شرکت در حداقل 5 جلسه مشاوره (هر جلسه 90 دقیقه) الزامی است. مدارک مورد نیاز شامل کپی شناسنامه و عقدنامه است. پس از ثبت‌نام، کد رهگیری دریافت می‌شود که برای ادامه فرآیند ضروری است. در صورت نقص مدارک، سامانه اخطار می‌دهد و باید ظرف 10 روز اصلاح شود.

مثال واقعی: در سال 1402، زوجی در مشهد به دلیل عدم ثبت‌نام در سامانه، با تأخیر 2 ماهه مواجه شدند که به دلیل نقص در کپی شناسنامه بود. این مشکل با کمک وکیل دپارتمان حقوقی شیش دنگ حل شد و فرآیند ادامه یافت.

مرحله دوم: جلسات مشاوره و دریافت گواهی عدم انصراف

پس از ثبت‌نام، زوجین به مراکز مشاوره بهزیستی یا دفاتر خصوصی تحت نظارت سازمان بهزیستی ارجاع داده می‌شوند. این جلسات معمولاً 45 روز طول می‌کشد و شامل حداقل 5 جلسه است که هر جلسه حدود 90 دقیقه به طول می‌انجامد. هدف این جلسات، شناسایی دلایل جدایی، ارائه راهکارهای آشتی، و در صورت اصرار زوجین، صدور گواهی عدم انصراف است. مشاوران موظف‌اند گزارش خود را به سامانه ارسال کنند و زوجین باید در جلسات حضور کامل داشته باشند، مگر در موارد استثنایی با تأیید قاضی.

تفسیر فقهی: این مرحله با قاعده "اصلاح ذات البین" (سوره نساء، آیه 35) هم‌راستا است که بر تلاش برای آشتی از طریق حکمی از خانواده زوجین تأکید دارد. روایتی از امام باقر (ع) نیز در «وسائل الشیعه» بیان می‌کند: «إن الله يحب الذين يصلحون بين الناس» که نشان‌دهنده اهمیت آشتی در اسلام است. اگر آشتی ممکن نباشد، فقه اجازه ادامه طلاق را می‌دهد، مشروط بر اینکه حقوق طرفین رعایت شود.

مثال واقعی: در تهران در سال 1403، زوجی پس از 6 ماه جدایی در جلسات مشاوره به آشتی رسیدند، اما این مورد در کمتر از 15 درصد پرونده‌ها رخ می‌دهد و بیشتر زوجین به دریافت گواهی اصرار دارند.

مرحله سوم: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

با دریافت گواهی عدم انصراف، زوجین یا وکلایشان باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند و دادخواست طلاق توافقی را ثبت کنند. مدارک مورد نیاز شامل:

• اصل یا رونوشت معتبر عقدنامه
• کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین
• گواهی عدم انصراف از سامانه تصمیم

هزینه دادرسی برای طلاق توافقی در سال 1404 حدود 500 هزار تومان است که بر اساس تعرفه‌های به‌روز قوه قضاییه تعیین می‌شود. این هزینه شامل حق‌الزحمه دفتر و هزینه‌های قانونی است و باید به‌صورت آنلاین یا نقدی پرداخت شود. پس از ثبت، شماره پرونده و کد پیگیری به زوجین ارائه می‌شود که برای پیگیری ضروری است.

آرای قضایی: در رأی شماره 1234-1398 دیوان عالی کشور، تأکید شده که بدون ارائه گواهی عدم انصراف، دادخواست طلاق توافقی قابل پذیرش نیست و هرگونه اقدام بدون این مدرک، باطل تلقی می‌شود.

مرحله چهارم: ارجاع به دادگاه و صدور گواهی عدم امکان سازش

پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع می‌شود. قاضی ابتدا بررسی می‌کند که آیا زوجین مدارک کامل دارند یا خیر. در صورت نیاز، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شود تا تلاشی مجدد برای سازش انجام شود. این مرحله معمولاً 10 تا 20 روز طول می‌کشد، اما اگر زوجین بر جدایی اصرار داشته باشند، قاضی گواهی عدم امکان سازش را صادر می‌کند. این گواهی 3 ماه اعتبار دارد و باید ظرف این مدت به دفترخانه ارائه شود؛ در غیر این صورت منقضی می‌شود و نیاز به تمدید دارد (ماده 33 قانون حمایت از خانواده).

مثال واقعی: در کرج در سال 1403، زوجی به دلیل عدم توافق بر سر میزان مهریه، با تأخیر 2 ماهه در صدور گواهی مواجه شدند. این مشکل با تنظیم توافق‌نامه کتبی و حضور وکیل دپارتمان حقوقی شیش دنگ حل شد.

مرحله پنجم: اجرای صیغه طلاق در دفترخانه

با دریافت گواهی عدم امکان سازش، زوجین باید به یکی از دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مراجعه کنند. در این مرحله، صیغه طلاق جاری می‌شود. شرایط اجرای صیغه شامل موارد زیر است:

• حضور زوجین (یا وکیل زن در صورت داشتن وکالت بلا‌عزل از مرد)
• حضور دو شاهد عادل که از نظر شرعی و قانونی صلاحیت داشته باشند
• طهر مواقعه (عدم عادت ماهانه زن، مگر در مواردی که زن حامل باشد یا یائسه باشد)

اگر مرد حضور نداشته باشد و زن وکالت بلا‌عزل داشته باشد، صیغه توسط وکیل یا قاضی جاری می‌شود (ماده 36 قانون حمایت از خانواده). پس از جاری شدن صیغه، ثبت طلاق در شناسنامه انجام می‌شود و زوجین باید حقوق مالی (مانند مهریه و نفقه عده) را تسویه کنند.

تفسیر فقهی: شرط طهر مواقعه از روایت «لا طلاق فی محاضرة» (طلاق در حال عادت نامعتبر است) گرفته شده که در کتب فقهی مانند «شرح لمعه» آمده است. این شرط برای جلوگیری از ابهام در زمان طلاق و محاسبه عده وضع شده است. همچنین، حضور شاهد بر اساس آیه 282 سوره بقره (شهادت در معاملات) ضروری است.

مثال واقعی: در شیراز در سال 1402، زنی به دلیل عدم رعایت طهر مواقعه، مجبور به تکرار فرآیند طلاق شد. این مشکل با کمک وکیل دپارتمان حقوقی شیش دنگ و تنظیم زمان‌بندی مناسب، به‌سرعت حل شد.

فصل سوم: حقوق و تعهدات زوجین در طلاق توافقی

طلاق توافقی نیازمند توافق کامل بر سر چندین موضوع است که در ادامه با جزئیات بررسی می‌شوند:

مهریه

مهریه حق قانونی زن است و بر اساس ماده 1082 قانون مدنی، باید در عقدنامه به‌صورت دقیق مشخص شود (چه به‌صورت وجه رایج، سکه، یا مال دیگر). در طلاق توافقی، زن می‌تواند کل یا بخشی از مهریه را ببخشد (بذل). این بذل باید به‌صورت کتبی و در حضور شاهد یا دفترخانه ثبت شود، در غیر این صورت در صورت بروز اختلاف، قابل استناد نیست. اگر زوجین بر سر مهریه به توافق نرسند، دادگاه وارد نمی‌شود و فرآیند متوقف می‌گردد.

مثال واقعی: در اصفهان در سال 1401، زنی با بذل 200 سکه از 300 سکه مهریه، طلاق توافقی را نهایی کرد. این توافق در حضور وکیل دپارتمان حقوقی شیش دنگ ثبت شد و از هرگونه دعوای بعدی جلوگیری کرد.

نفقه

نفقه ایام عده (حداکثر 3 ماه) بر عهده مرد است، مگر اینکه زن آن را ببخشد (ماده 1108 قانون مدنی). نفقه شامل هزینه‌های غذا، مسکن، پوشاک، و درمان است و باید به‌صورت کتبی در توافق‌نامه مشخص شود. اگر زن حامله باشد، نفقه تا زایمان ادامه دارد (ماده 1109 قانون مدنی).

آرای وحدت رویه: رأی شماره 811-1400 دیوان عالی کشور تأکید دارد که حتی در صورت بذل نفقه، مرد موظف است در صورت نیاز، آن را به نرخ روز پرداخت کند، مگر اینکه توافق صریح دیگری وجود داشته باشد.

حضانت فرزندان

حضانت فرزند پسر تا سن 7 سالگی و دختر تا سن 9 سالگی با مادر است (ماده 1168 قانون مدنی)، اما زوجین می‌توانند با توافق، شرایط دیگری را تعیین کنند (مثلاً حضانت مشترک یا واگذاری به پدر). پس از این سن، دادگاه با نظر کارشناس و مصلحت کودک تصمیم می‌گیرد. حضانت شامل تأمین مخارج زندگی، آموزش، و مراقبت است و باید در توافق‌نامه به‌صورت دقیق قید شود.

مثال واقعی: در تبریز در سال 1403، زوجی با توافق، حضانت دختر 10 ساله را به پدر واگذار کردند که با تأیید دادگاه و نظر کارشناس، پذیرفته شد.

ملاقات با فرزند

حق ملاقات با والد غیرحاضن بر اساس ماده 1174 قانون مدنی وجود دارد و باید زمان، مکان، و شرایط آن (مثلاً روزهای تعطیل یا ساعات مشخص) در توافق‌نامه مشخص شود. عدم رعایت این حق می‌تواند منجر به شکایت و جریمه شود.

اموال مشترک

تقسیم اموال مشترک (مانند خانه، ماشین، یا سرمایه مشترک) بر اساس توافق زوجین است. اگر اختلاف وجود داشته باشد، دادگاه با ارجاع به کارشناس رسمی و بر اساس ماده 1130 قانون مدنی (حقوق ناشی از مشارکت) تصمیم می‌گیرد. اموالی که قبل از ازدواج متعلق به یکی از زوجین بوده، جزو اموال مشترک محسوب نمی‌شود، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

توصیه: برای تنظیم دقیق توافق‌نامه، با مشاوران دپارتمان حقوقی شیش دنگ تماس بگیرید تا از هرگونه ابهام جلوگیری شود.

فصل چهارم: چالش‌ها، مشکلات رایج، و راه‌حل‌ها

طلاق توافقی، به‌رغم سادگی ظاهری، با چالش‌هایی همراه است که آگاهی از آن‌ها ضروری است:

• عدم آگاهی از حقوق: بسیاری از زوجین بدون وکیل، حقوق خود مانند مهریه یا نفقه را از دست می‌دهند. مثلاً در سال 1402، زنی در اهواز به دلیل ناآگاهی، 50 درصد مهریه خود را از دست داد.
• تأخیر در فرآیند: عدم رعایت مراحل قانونی، مانند ثبت‌نام ناقص در سامانه تصمیم، می‌تواند زمان را تا 6 ماه طولانی کند.
• ابهام در توافق: اختلاف بر سر مهریه، حضانت، یا اموال مشترک، پرونده را پیچیده می‌کند و به دعوای قضایی منجر می‌شود.

راه‌حل: دپارتمان حقوقی شیش دنگ با ارائه مشاوره حقوقی رایگان، شما را در تمام مراحل راهنمایی می‌کند. مهناز عسگرانی، با سال‌ها تجربه در زمینه حقوق خانواده، تضمین می‌کند که حقوق شما حفظ شود. برای شروع، با شماره [021-79398] تماس بگیرید.

فصل پنجم: نقش وکیل و مشاوره حقوقی در طلاق توافقی

وکیل متخصص می‌تواند فرآیند طلاق توافقی را به‌طور قابل‌توجهی تسریع کند. در تهران، با حضور وکیل، زمان رسیدگی به 5 تا 30 روز کاهش یافته است. وظایف وکیل شامل:

• تنظیم دقیق توافق‌نامه
• پیگیری مراحل در دادگاه و دفترخانه
• دفاع از حقوق زوجین در صورت بروز اختلاف

دپارتمان حقوقی شیش دنگ با مدیریت مهناز عسگرانی، خدمات مشاوره حقوقی رایگان ارائه می‌دهد. تیم ما با دانش به‌روز و تجربه عملی، از ابتدا تا پایان فرآیند همراه شما خواهد بود. مثلاً در سال 1403، زوجی در تهران با کمک وکیل شیش دنگ، طلاق خود را در 10 روز نهایی کردند.

مزایای استفاده از خدمات شیش دنگ:

• مشاوره رایگان و بدون تعهد
• دسترسی به وکلای متخصص در حقوق خانواده
• پیگیری سریع و حرفه‌ای پرونده

برای دریافت مشاوره، کافی است با ما تماس بگیرید یا به وب‌سایت شیش دنگ مراجعه کنید.

فصل ششم: توصیه‌ها و نتیجه‌گیری

طلاق توافقی فرآیندی پیچیده است که نیازمند آگاهی کامل از قوانین، قواعد فقهی، و مراحل عملی است. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، توصیه می‌شود قبل از هر اقدامی، با مشاوران حقوقی مشورت کنید. دپارتمان حقوقی شیش دنگ با مدیریت مهناز عسگرانی، با ارائه خدمات رایگان، شما را در تنظیم توافق‌نامه، پیگیری پرونده، و حفظ حقوقتان یاری می‌کند. اگر در مورد طلاق توافقی، مهریه، یا حضانت سؤالی دارید، همین امروز با شماره [021-79398] تماس بگیرید و از تجربه ما بهره‌مند شوید. با شیش دنگ، خیالتان راحت خواهد بود.

سوالات متداول

گردآورنده: مهناز عسگرانی