بازار وکیل شیراز؛ قلب تپنده تاریخ و تجارت
پیش از آنکه پا به سرای مشیر بگذارید، باید بدانید که این بنای باشکوه در دل یکی از عظیم‌ترین و زیباترین بازارهای تاریخی ایران قرار دارد؛ بازاری که بیش از دو قرن و نیم پیش، به دستور کریم‌خان زند، پادشاه عادل و دوراندیش، بنا شد. بازار وکیل شیراز نه تنها یک مرکز تجاری، بلکه یک موزه زنده از تاریخ، معماری و فرهنگ ایرانی است.
این بازار با بیش از ۱۰۰۰ حجره، شامل راسته‌های مختلف زرگران، عطاران، پارچه‌فروشان، خرازی و صنایع دستی است. چهارسوق بازار وکیل، با گنبد بزرگ و کاشی‌کاری‌های زیبا، یکی از شاهکارهای معماری زندیه محسوب می‌شود. این بازار همچنین به حمام وکیل، مسجد وکیل و سرای مشیر متصل است و بازدید از آن، تجربه‌ای کامل از تاریخ شیراز را به شما هدیه می‌دهد.
سرای مشیر؛ گنجینه قاجاری در دل بازار
به حیاط که می‌رسید، حوض فیروزه‌ای وسط سرا انگار آسمان را میان دیوارهای قدیمی پایین کشیده و نقش در و پنجره‌ها قصه می‌گویند از گذشته‌ها. اینجا سرای مشیر شیراز است؛ جایی که باید بایستید، نگاه کنید و حظ ببرید. سرای مشیر فقط یکی از جاهای دیدنی شیراز نیست، قصه‌ای است زنده و پویا از تجارت و هنر و صنایع‌دستی.
سرای مشیر، بنایی متعلق به دوره قاجار است که در زمان فتحعلی‌شاه و به دستور میرزا ابوالحسن‌خان مشیرالملک، وزیر پرنفوذ فارس، ساخته شد. این سرا در ابتدا با نام «سرای گلشن» شناخته می‌شد و وقف امام محمدباقر (ع) گردید. کتیبه وقف‌نامه هنوز بر سردر ورودی اصلی دیده می‌شود.
- موقعیت: ضلع جنوبی بازار وکیل
- معماری: حیاط مرکزی، حوض کاشی‌کاری، طاق ضربی
- فعالیت‌ها: خرید صنایع دستی، عکاسی، استراحت
- دسترسی: پارکینگ ارگ کریم‌خانی
- هزینه: بازدید رایگان
لوکیشن و مسیر دسترسی به سرای مشیر
سرای مشیر در مرکز تاریخی شهر شیراز قرار گرفته است. باید خودتان را به خیابان لطفعلی‌خان زند و ضلع جنوبی بازار وکیل برسانید. آدرس دقیق: تقاطع خیابان لطفعلی‌خان زند و طالقانی، به سمت بازار وکیل شیراز.
اگر با خودروی شخصی به شیراز سفر کرده‌اید، پیدا کردن جای پارک در خیابان‌های اطراف ممکن است دشوار باشد، چون سرای مشیر در بافت تاریخی شیراز واقع شده است. پیشنهاد ما استفاده از پارکینگ ارگ کریم‌خانی، یکی از نزدیک‌ترین پارکینگ‌های عمومی به سرای مشیر است (۳ دقیقه پیاده).
با وسایل نقلیه عمومی هم می‌توانید به راحتی برسید. ایستگاه متروی ولی‌عصر یکی از ایستگاه‌های نزدیک به بافت تاریخی شیراز است. پس از خروج از ایستگاه، با تاکسی یا اتوبوس‌های بی‌آرتی به بازار وکیل و سپس سرای مشیر برسید. تاکسی‌ها هم از همه نقاط شهر شما را به بازار می‌رسانند.
لوکیشن در گوگل مپ: کلیک کنید
بهترین زمان بازدید از سرای مشیر
بهار بهترین فصل سفر به شیراز است. در این فصل، بهارنارنج‌ها گل می‌دهند و عطرشان همه‌جا می‌پیچد و هوا بسیار مطبوع است. پس اگر بهار به شیراز سفر کردید، بازدید از سرای مشیر فراموشتان نشود. اگر دوست دارید در فصل‌های خلوت‌تر به شیراز سری بزنید، پاییز را انتخاب کنید؛ هوا هنوز دلپذیر است و گردشگرها کمتر هستند.
اگر دوست دارید در زمان خلوتی به این سرا بروید، صبح زود یا اوایل بعدازظهر مناسب است. می‌توانید در آرامش میان حجره‌ها قدم بزنید، آثار را تماشا کنید و با فروشندگان خوش‌برخورد بازار گفتگو کنید.
ساعت کار سرای مشیر در سال ۱۴۰۴
سرای مشیر شیراز از حدود ساعت ۹ صبح تا ۹ شب یکسره باز است. در تعطیلات نوروز گردشگرهای زیادی به این شهر سر می‌زنند و بازار حسابی شلوغ و پررونق است. تابستان‌های شیراز گرم است. در صورتی در تابستان به این شهر سفر کنید که طاقت گرما را داشته باشید. یادتان باشد روزهای جمعه و تعطیلات رسمی، سرای مشیر تعطیل است.
| روز | ساعت کار | وضعیت |
|---|---|---|
| شنبه تا پنج‌شنبه | ۹ صبح تا ۹ شب | باز |
| جمعه | — | تعطیل |
| تعطیلات رسمی | — | تعطیل |
بازارگردی در سرای مشیر؛ صنایع دستی و هنرهای سنتی
وارد سرا که می‌شوید، اولین چیزی که نظرتان را جلب می‌کند، تنوع رنگارنگ حجره‌ها و آثار دست‌ساز هنرمندان است. هر حجره دنیای خاص خودش را دارد؛ پر از کارهای ظریف و منحصربه‌فرد. آثار خاتم‌کاری و معرق، جعبه‌های کوچک و بزرگ، تابلوهایی با طرح‌های ریز و دقیق که انگار هزاران قطعه کوچک را با دقت در کنار هم نشانده‌اند، نگاهتان را به خودشان جلب می‌کنند.
سپس نوبت می‌رسد به ظروف قلم‌زنی؛ آثاری بر مس، برنج و نقره که با نقش‌های دست‌ساز، داستان‌ها برای گفتن دارند. زیورآلات سنتی یکی دیگر از محصولات هنری است در سرای مشیر شیراز عرضه می‌شود. گردنبندها، گوشواره‌ها و دست‌بندها آن‌قدر زیبا و خاص هستند که دلتان می‌خواهد همه آن‌ها را بخرید.
کمی آن‌طرف‌تر، قالیچه‌های دست‌باف و گبه‌ها با طرح‌هایی ساده و دلنشین، در رنگ‌هایی گرم و طبیعی چیده شده‌اند. اگر شما هم به سنگ‌ها علاقه‌مند باشید، محال است بتوانید به‌سادگی از کنار حجره‌های فروش سنگ‌های قیمتی عبور کنید. اغلب این آثار دست‌ساز و اصیل هستند و قیمت‌شان قابل مقایسه با محصولات صنعتی نیست؛ اما آنچه به خانه می‌برید، اثری ارزشمند و ماندگار است.
- ضمانت اصالت
- انگشتر فیروزه نیشابوری
- سرویس دست‌ساز عیار ۹۲۵
- طراحی اختصاصی
- گردنبند با سنگ قیمتی
- فاکتور رسمی
رستوران و کافه‌های اطراف
دیزی سنگی اصیل
۲ دقیقه پیاده
قهوه ترک کنار حوض
۳ دقیقه
تاریخچه و علت نامگذاری سرای مشیرالدوله
شاید برایتان جالب باشد بدانید که چرا نام این بازار، سرای مشیر است. میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک، وزیر وقت فارس در دوران قاجار، کسی بود که این بازار را بنا کرد. نام مشیر برگرفته از لقب این وزیر قجری است. در بالای سردر ورودی این سرا هم کتیبه‌ای کاشی‌کاری وجود دارد که عبارت سرای گلشن بنای مرحمت‌پناه حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک شیرازی را نشان می‌دهد.
سرای مشیر شیراز که به آن سرای گلشن نیز می‌گویند یکی از بناهای تاریخی و دیدنی شهر شیراز است. این بازار در دوره قاجار و زمان سلطنت فتحعلی‌شاه در سال ۱۲۸۸ هجری قمری (حدود ۱۲۵۰ شمسی) ساخته شد. میرزا ابوالحسن‌خان مشیرالملک، وزیر وقت فارس، دستور ساخت این بنا را داد و آن را به امام محمدباقر (ع) وقف کرد. متن این موقوف‌نامه به‌صورت کتیبه بر سردر سرا دیده می‌شود.
در سال ۱۳۴۸ سرای مشیر مرمت شد تا دوباره سر پا شود. در این بازسازی، حوض مرکزی به چایخانه تبدیل شد و حجره‌ها به محل عرضه صنایع دستی و هنرهای سنتی تغییر کاربری دادند. از آن زمان، این بازار به «سرای هنر» نیز معروف شده است. سرای مشیر در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۴۷ با شماره ۴۲۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. امروزه سرای مشیر شیراز در مالکیت سازمان حج و اوقاف استان فارس قرار دارد.
معماری سرای مشیر؛ شاهکار قاجاری
معماری سرای مشیر جلوه‌ای از هنر اصیل ایرانی–اسلامی در دوران قاجار است که با بهره‌گیری از عناصر تزئینی و کاربردی، فضایی فراتر از یک بازار معمولی خلق کرده است. ساختار این سرا شباهت زیادی به بازار وکیل دارد و همین امر باعث می‌شود بازدیدکننده در بدو ورود، تمایز آن را به‌سختی تشخیص دهد.
با این حال، ویژگی متمایز آن، حیاط مرکزی سرسبزی است که در دل بنایی هشتی‌شکل قرار گرفته و با حوضی مزین به کاشی‌های معرق و درختان نارنج، فضای دلنشینی به‌وجود آورده است. هشتی بازار دارای سقفی بلند با گنبدی کم‌ارتفاع و بادگیر چندوجهی است که هم به تهویه طبیعی فضا کمک می‌کند و هم جلوه‌ای زیبا به بنا می‌بخشد.
ورودی چوبی بزرگی در این هشتی تعبیه شده که با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ، مقرنس‌کاری‌های دقیق و شیشه‌های رنگی تزیین شده است. در چهار ضلع حیاط، حجره‌هایی در دو طبقه ساخته شده‌اند که سقف تمامی آن‌ها بدون استفاده از الوار، به‌صورت طاق ضربی طراحی شده است. هم‌اکنون کتیبه‌ای از وقف‌نامه بنا در بالای سردر اصلی نصب شده که تاریخ رمضان ۱۲۸۸ هجری قمری را نشان می‌دهد.
۱۰ جای دیدنی اطراف بازار وکیل با تاریخچه کامل و عکس
۱. ارگ کریم‌خانی؛ مقر حکومتی زندیه
| تاریخ ساخت | ۱۱۸۰ هجری قمری |
| معمار | معماران شیرازی |
| ویژگی‌ها | چهار برج، تالار آینه، باغچه‌های منظم |
| فاصله | ۳ دقیقه پیاده |
ارگ کریم‌خانی از بناهای مهم تاریخی شیراز و یادگار دوران زندیه است. این ارگ در سال ۱۱۸۰ هجری قمری به دستور کریم‌خان زند ساخته شد و مقر حکومتی و محل اقامت او بود. داخل ارگ، حیاطی وسیع با باغچه‌های منظم و حوض‌هایی بزرگ قرار دارد. در دوره قاجار، ارگ به مرکز حکومت محلی و در دوره پهلوی به زندان تبدیل شد. امروزه پس از مرمت‌های گسترده، پذیرای گردشگران است.
۲. حمام وکیل؛ شاهکار معماری زندیه
حمام وکیل از شاهکارهای معماری دوره زندیه در نزدیکی سرای مشیر قرار دارد. این حمام با طراحی هوشمندانه، شامل بخش‌هایی مانند گرم‌خانه، سردخانه و شاه‌نشین است که با کاشی‌کاری‌ها و گچ‌بری‌های زیبا تزیین شده است. مجسمه‌هایی که فضای قدیمی آن را بازسازی می‌کنند و افکت‌های صوتی مانند صدای آب و گفت‌وگوهای مردم، تجربه بازدید را واقعی‌تر می‌کند.
۳. موزه پارس؛ گنجینه تاریخی در باغ نظر
در دل باغ نظر، عمارتی هشت‌ضلعی و زیبا به نام کلاه‌فرنگی قرار دارد که میزبان موزه پارس است. این موزه با معماری اصیل ایرانی، مقرنس‌کاری، کاشی‌های رنگارنگ و نقاشی‌های دیواری، جلوه‌ای از شکوه دوران زندیه را در خود جای داده است. در مرکز عمارت، آرامگاه کریم‌خان زند قرار دارد. گنجینه‌ای از قرآن‌های نفیس، اشیای فلزی، تابلوی «کریم‌خان در حال کشیدن قلیان» و شمشیر منسوب به او نگهداری می‌شود.
توصیه‌های و نکات خرید بدون ضرر
موقعیت سرای مشیر در قلب بافت تاریخی شیراز به شما این امکان را می‌دهد که در یک مسیر کوتاه، از موزه پارس، ارگ کریم‌خانی و حمام وکیل نیز بازدید کنید. برنامه بازدید خود را طوری تنظیم کنید که این جاذبه‌ها را هم از دست ندهید.
در نهایت، پیشنهاد می‌کنیم در حیاط مرکزی سرای مشیر بنشینید، به صدای آب گوش دهید، بوی بهارنارنج‌ها را حس کنید تا حال‌وهوای تاریخی و صمیمی این سرا در دلتان بنشیند.
- چانه‌زنی: ۲۰-۳۰٪ از قیمت اولیه کم کنید
- نقره: عیار ۹۲۵ + فاکتور رسمی
- عتیقه: فاکتور با مهر اوقاف
- پارکینگ: ارگ کریم‌خانی
- عکاسی: با اجازه کسبه
- بهترین زمان: ۱۰ صبح
سوالات متداول درباره سرای مشیر
سرای مشیر شیراز باز است؟
بله، همه روزه به جز جمعه‌ها و تعطیلات رسمی از ساعت ۹ صبح تا ۹ شب باز است.
بهترین زمان بازدید از سرای مشیر چه موقع است؟
بهار (عطر بهارنارنج) یا پاییز (خلوتی). صبح زود یا اوایل بعدازظهر برای آرامش بیشتر.
اکنون شیراز را کشف کنید
سرای مشیر فقط یک بازار نیست؛ دریچه‌ای به تاریخ، هنر و فرهنگ قاجاری است. با این راهنما، سفری بی‌نقص به قلب شیراز خواهید داشت.
لوکیشن دقیق در گوگل مپ
