طرح پیشنهادی بایدن چیست؟
جو بایدن در کنفرانس خبری پس از اجلاس ناتو در واشنگتن اعلام کرد که در صورت پیروزی مجدد در انتخابات، افزایش اجارهبها برای آپارتمانها و خانهها به ۵٪ در سال محدود خواهد شد. این اظهارات در حالی مطرح شد که او تلاش میکرد نگرانیها درباره عملکرد ضعیفش در مناظره انتخاباتی را کمرنگ کند. با این حال، کاخ سفید جزئیات بیشتری درباره این طرح ارائه نکرده و مشخص نیست آیا این طرح شامل تمام واحدهای مسکونی میشود یا فقط به بخش خاصی محدود است.
پیشینه سیاستهای کنترل اجاره در آمریکا
پیشتر، وزارت مسکن آمریکا در آوریل ۲۰۲۴ قانونی را معرفی کرد که افزایش اجارهبها برای واحدهای تحت برنامه اعتبار مالیاتی مسکن کمدرآمد (LIHTC) را به ۱۰٪ محدود میکرد. این برنامه که از سال ۱۹۸۷ اجرا میشود، تاکنون بیش از ۳.۶۵ میلیون واحد مسکونی ارزانقیمت ایجاد کرده است. اظهارات بایدن ممکن است به این قانون اشاره داشته باشد، اما برخی کارشناسان معتقدند او به طرحی گستردهتر برای کنترل اجارهبها در واحدهای سنتی اشاره کرده است.
وضعیت کنترل اجارهبها در ایران
در ایران، سیاستهای کنترل اجارهبها توسط شورای عالی مسکن و دولت تنظیم میشود. به عنوان مثال، در سالهای اخیر، دولت سقف افزایش اجارهبها را در شهرهای بزرگ مانند تهران و مشهد به ۲۵٪ محدود کرده است. این سیاست برای حمایت از مستأجران در برابر تورم بالا و افزایش هزینههای زندگی اجرا شده است. با این حال، اجرای این قوانین با چالشهایی مانند مقاومت مالکان و قراردادهای غیررسمی مواجه بوده است.
برخلاف آمریکا که چنین طرحهایی در سطح فدرال نادر است، در ایران دولت نقش پررنگتری در تنظیم بازار اجاره دارد. با این حال، هر دو کشور با مشکلاتی مانند کمبود عرضه مسکن و فشار بر مستأجران مواجهاند.
تأثیرات احتمالی طرح بایدن
محدود کردن افزایش اجارهبها میتواند به مستأجران آمریکایی کمک کند تا با هزینههای زندگی کنار بیایند. اما کارشناسان هشدار میدهند که این سیاست ممکن است عرضه مسکن جدید را کاهش دهد، زیرا سرمایهگذاری در ساختوساز برای مالکان و توسعهدهندگان کمتر سودآور خواهد شد. انجمن ملی آپارتمانهای آمریکا نیز این طرح را "سیاستی شکستخورده" خوانده و معتقد است که به جای کنترل اجاره، باید عرضه مسکن افزایش یابد.
بایدن خواستار محدودسازی افزایش اجارهبها در آمریکا شد. |
چگونه این طرح اجرا میشود؟
یکی از راههای اجرای این طرح، استفاده از آژانس مالی مسکن فدرال (FHFA) است که بر وامهای با پشتوانه دولتی نظارت دارد. این آژانس اخیراً قوانینی برای حمایت از مستأجران، مانند مهلت ۵ روزه برای پرداخت اجاره و اطلاع ۳۰ روزه برای افزایش اجاره، وضع کرده است. احتمالاً FHFA بتواند سقف اجاره را برای املاک با وامهای فدرال اعمال کند.
مقایسه با ایران: درسهایی برای بازار داخلی
در ایران، کمبود مسکن و افزایش تقاضا در کلانشهرها باعث شده قیمت اجارهبها به شدت افزایش یابد. برای مثال، در تهران، اجاره یک آپارتمان ۷۰ متری در مناطق متوسط گاهی بیش از ۵۰٪ درآمد ماهانه خانوار را به خود اختصاص میدهد. سیاستهایی مانند وام ودیعه مسکن یا سقف اجارهبها برای کاهش فشار بر مستأجران اجرا شده، اما همچنان نیاز به ساخت مسکن جدید و مدیریت بهتر بازار اجاره احساس میشود.
طرح بایدن میتواند درسهایی برای ایران داشته باشد، بهویژه در زمینه تعادل بین حمایت از مستأجران و تشویق سرمایهگذاری در مسکن. سیاستگذاران ایرانی میتوانند با بررسی تجربه آمریکا، راههایی برای بهبود عرضه مسکن و کاهش فشار بر مستأجران پیدا کنند.
سوالات متداول
طرح سقف ۵٪ اجارهبها چیست؟
این طرح پیشنهادی توسط جو بایدن برای محدود کردن افزایش اجارهبها به حداکثر ۵٪ در سال برای واحدهای مسکونی در آمریکا مطرح شده است.
آیا این طرح در ایران قابل اجرا است؟
خیر، این طرح مختص بازار مسکن آمریکا است. در ایران، سیاستهای کنترل اجارهبها توسط شورای عالی مسکن و قوانین محلی تنظیم میشود.
تأثیر سقف اجارهبها بر بازار مسکن چیست؟
این طرح میتواند به مستأجران کمک کند اما ممکن است انگیزه ساختوساز جدید را کاهش دهد و عرضه مسکن را محدود کند.
