بانک مرکزی در اسارت دولت‌ها: قصه تلخ استقلال از دست رفته

در سرزمینی که اقتصاد دستوری، ریشه در اعماق تاریخ دوانده است، داستانی غم‌انگیز از تقابل میان بانک مرکزی و دولت‌ها به گوش می‌رسد. گویی در این سرزمین، استقلال، آرزوی دیرینه‌ای است که هیچ‌گاه به سرانجام نمی‌رسد.

در اقتصادِ پویای هر کشوری، بانک مرکزی نقشی محوری ایفا می‌کند. سکان‌داری سیاست‌های پولی، مهار تورم، نظارت بر نظام بانکی و تامین ثبات اقتصادی، از جمله وظایف خطیری هستند که بر دوش این نهاد سنگینی می‌کنند. اما در ایران، داستانی غم‌انگیز از تقابل دیرینه میان بانک مرکزی و دولت‌ها به گوش می‌رسد. گویی در این سرزمین، استقلال، آرزوی دیرینه‌ای است که هیچ‌گاه به سرانجام نمی‌رسد.

 

**مشاهده سریع قیمت ملک ها در اقدسیه**

 

در این مقاله، به واکاوی چالش‌های پیش روی استقلال بانک مرکزی در ایران می‌پردازیم و ریشه‌های این معضل را بررسی می‌کنیم. همچنین، نگاهی به قانون جدید بانک مرکزی خواهیم داشت و تاثیرات احتمالی آن بر استقلال این نهاد را مورد بحث قرار خواهیم داد.

 

ریشه‌های درهم‌تنیده‌ی سیاست و اقتصاد

اقتصادِ دستوری، سایه‌ی سنگینی است که بر سر اقتصاد ایران سنگینی می‌کند. در این نظام، دولت‌ها به جای اتکا به قواعد بازار و تصمیمات کارشناسی، در پی اعمال سیاست‌های دستوری و خلق پول بدون پشتوانه هستند. این رویکرد، نه‌تنها به تورم و بی‌ثباتی اقتصادی دامن می‌زند، بلکه استقلال بانک مرکزی را نیز به طور جدی تهدید می‌کند.

 

در چنین فضایی، بانک مرکزی به مثابه عروسکی در دستان دولت‌ها درمی‌آید و از رسالت اصلی خود، یعنی حفظ ثبات اقتصادی و نظارت بر نظام بانکی، باز می‌ماند.

 

تجربه‌ای تلخ از گذشته

تاریخ پر فراز و نشیب ایران، گواه اتفاق های متعددی از تقابل میان بانک مرکزی و دولت‌ها است. در مقاطعی، دولت‌ها با اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی، بانک مرکزی را مجبور به اتخاذ سیاست‌هایی کرده‌اند که مغایر با اصول اقتصادی و منافع ملی بوده است.

 

 

مشاهده‌ی سریع تمام آگهی های ملکی درتهران  

 

یکی از نمونه‌های بارز این امر، در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد رخ داد. در آن دوران، دولت احمدی‌نژاد با هدف تحریک تقاضا و رونق اقتصادی، به بانک‌ها دستور داد تا تسهیلات ارزان‌قیمت به مردم ارائه کنند. این سیاستِ نسنجیده، به تورم افسارگسیخته و بی‌ثباتی اقتصادی دامن زد و در نهایت، به ضرر کل جامعه تمام شد.

 

نقش مخرب پوپولیسم

وعده‌های انتخاباتی پوپولیستی، یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده‌ی استقلال بانک مرکزی است. در این فضا، دولت‌ها برای جلب رضایت مردم، وعده‌هایی می‌دهند که فراتر از توان و ظرفیت اقتصادی کشور است.

برای مثال، وعده‌ی ساخت مسکن‌های ارزان‌قیمت یا پرداخت یارانه‌های بی‌رویه، از جمله این وعده‌ها هستند. در چنین شرایطی، بانک مرکزی به مثابه منبعی برای تامین منابع مالی این طرح‌های غیراقتصادی تلقی می‌شود و از اتخاذ سیاست‌های پولیِ متناسب با شرایط اقتصادی باز می‌ماند.

 

قانون جدید: امیدی تازه یا تداوم چالش‌ها؟

قانون جدید بانک مرکزی که در سال 1399 به تصویب رسید، با هدف تقویت استقلال این نهاد و ارتقای کارایی آن تدوین شده است. با این حال، منتقدان این قانون معتقدند که برخی از مفاد آن نه تنها به تقویت استقلال بانک مرکزی کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند حصارهای نظارتی را سست کرده و زمینه را برای اعمال نفوذ بیشتر دولت‌ها فراهم کند.

 

یکی از مهم‌ترین چالش‌های قانون جدید، تغییر در ترکیب ارکان بانک مرکزی است. در این قانون، نقش شورای فقهی پررنگ‌تر شده و نحوه انتصاب و برکناری رئیس کل بانک مرکزی و اعضای شورای پول و اعتبار نیز دستخوش تغییر شده است.

منتقدان این تغییرات معتقدند که این امر می‌تواند استقلال بانک مرکزی را در تصمیم‌گیری‌های پولی و اقتصادی مخدوش کند و زمینه را برای اعمال نفوذ سیاسی و مذهبی در این نهاد حساس فراهم کند.

 

چالش‌های پیش روی استقلال در عصر جدید

علاوه بر چالش‌های سنتی، بانک مرکزی در عصر جدید با چالش‌های نوظهوری نیز روبرو است. جهانی شدن، گسترش فناوری‌های نوین و پیچیدگی‌های روزافزونِ اقتصاد جهانی، از جمله این چالش‌ها هستند.

در چنین فضایی، بانک مرکزی نیازمندِ استقلال و اقتدار بیشتری برای اتخاذ سیاست‌های پولیِ متناسب با شرایط جدید است.

 

 

 فراهم آورنده:احمد رشاد محمدی ️⌨️️💻

 

جهت مشاهده خبرهای بیشتر، به قسمت اخبار سایت شیش دنگ مراجعه نمایید.

شـیش دنگ قــدرت‌مـنـد تـریــن ســامـانه‌ی مکی در کـشـور