چالش جهانی کمبود مسکن چیست؟
در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله ایالات متحده، کمبود عرضه مسکن به یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت‌ها تبدیل شده است. بر اساس گزارش‌های اخیر، ایالات متحده به حداقل 1.5 میلیون واحد مسکونی جدید نیاز دارد تا تقاضا را پوشش دهد. این مشکل در ایران نیز به شکلی مشابه دیده می‌شود، جایی که افزایش قیمت مصالح ساختمانی، تورم، و قوانین پیچیده، عرضه مسکن را محدود کرده است.
محله نوبنیاد در منطقه 1 شهرداری شهر تهران |
تلاش‌های جهانی برای حل بحران
در ایالات متحده، دولت بایدن برنامه‌هایی برای افزایش عرضه مسکن معرفی کرده است. به عنوان مثال، تخصیص 100 میلیون دلار طی سه سال برای حمایت از ساخت مسکن مقرون‌به‌صرفه و کاهش بروکراسی در پروژه‌های ساختمانی از جمله این اقدامات است. این طرح‌ها با هدف کاهش هزینه‌های مسکن و دسترسی بیشتر مردم به خانه‌های مناسب اجرا می‌شوند.
در ایران، طرح‌هایی مانند مسکن مهر و طرح نهضت ملی مسکن با هدف مشابهی اجرا شده‌اند، اما موانعی مانند کمبود بودجه، مشکلات زیرساختی، و ناکارآمدی در اجرا، موفقیت آن‌ها را محدود کرده است. برای مثال، تا پایان سال 1403، تنها حدود 20 درصد از واحدهای وعده‌داده‌شده در طرح نهضت ملی مسکن تکمیل شده‌اند.
چرا مقررات دست‌وپاگیر مشکل‌ساز هستند؟
انجمن ملی سازندگان مسکن آمریکا (NAHB) اعلام کرده که قوانین سختگیرانه، مانند استانداردهای اجباری انرژی، هزینه‌های ساخت را افزایش می‌دهد. در ایران نیز، فرآیند طولانی دریافت مجوزهای ساخت، قوانین پیچیده شهرسازی، و هزینه‌های بالای عوارض شهرداری، موانع بزرگی برای سازندگان هستند. کاهش این موانع می‌تواند سرعت ساخت‌وساز را افزایش دهد.
برای مثال، در تهران، دریافت مجوز ساخت گاهی تا یک سال طول می‌کشد، در حالی که در برخی کشورهای پیشرفته این فرآیند در چند هفته انجام می‌شود. ساده‌سازی این فرآیند می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و عرضه را افزایش دهد.
راهکارهای پیشنهادی برای ایران
با توجه به تجربه‌های جهانی و شرایط ایران، چند راهکار کلیدی می‌تواند به بهبود وضعیت بازار مسکن کمک کند:
- کاهش بروکراسی: ساده‌سازی فرآیند دریافت مجوزهای ساخت و کاهش عوارض شهرداری.
- مشوق‌های مالیاتی: ارائه معافیت‌های مالیاتی برای پروژه‌های مسکن مقرون‌به‌صرفه.
- استفاده از فناوری: بهره‌گیری از روش‌های نوین ساخت مانند خانه‌های پیش‌ساخته برای کاهش هزینه و زمان.
- حمایت از اقشار کم‌درآمد: ارائه وام‌های کم‌بهره و یارانه برای خرید یا اجاره مسکن.
این راهکارها نیازمند هماهنگی بین دولت، شهرداری‌ها، و بخش خصوصی است تا تأثیر واقعی داشته باشند.
چشم‌انداز بازار مسکن ایران
با توجه به تورم بالا و افزایش هزینه‌های ساخت، انتظار می‌رود قیمت مسکن در ایران همچنان رو به افزایش باشد، مگر اینکه عرضه به طور قابل‌توجهی افزایش یابد. دولت می‌تواند با الگوبرداری از تجربه‌های موفق جهانی و تطبیق آن‌ها با شرایط ایران، گام‌های مؤثری بردارد.
برای مثال، در شهرهایی مانند مشهد و شیراز، پروژه‌های مشارکتی بین دولت و بخش خصوصی توانسته‌اند تا حدی عرضه مسکن را بهبود ببخشند. گسترش این مدل‌ها به سایر شهرها می‌تواند راهگشا باشد.
سوالات متداول
چرا عرضه مسکن در ایران با مشکل مواجه است؟
عرضه مسکن در ایران به دلیل مقررات پیچیده، هزینه‌های بالای ساخت، کمبود زمین مناسب، و مشکلات اقتصادی مانند تورم با چالش مواجه است.
آیا کاهش مقررات می‌تواند قیمت مسکن را در ایران کاهش دهد؟
کاهش مقررات غیرضروری می‌تواند هزینه‌های ساخت را کاهش دهد، اما باید با سیاست‌های حمایت از اقشار کم‌درآمد همراه باشد تا تأثیر مثبت داشته باشد.
چه درس‌هایی از تجربه‌های جهانی برای ایران قابل استفاده است؟
ایران می‌تواند از تجربه‌هایی مانند ساده‌سازی قوانین ساخت‌وساز، ارائه مشوق‌های مالیاتی، و استفاده از فناوری‌های نوین در ساخت مسکن بهره ببرد.
