در نگاه نخست، انتظار میرود رانندگانی با تحصیلات بالاتر آگاهی بیشتری از قوانین داشته باشند و کمتر مرتکب خطا شوند. اما تجربه نشان میدهد که ماجرا همیشه اینقدر ساده نیست. برخی مطالعات نشان دادهاند که دانش بیشتر میتواند درک راننده از پیامدهای قانونی و مالی تخلفات را تقویت کند و او را محتاطتر سازد. در عین حال، برخی رانندگان تحصیلکرده به دلیل اعتماد به نفس بالا یا شتاب در کارهای روزمره، همچنان دچار تخلفات رایج مانند سرعت غیرمجاز میشوند. بنابراین، تحصیلات میتواند عامل اثرگذار باشد اما تضمینی برای کاهش جریمهها نیست.
بر اساس آمار می توان موارد زیر را در این مقایسه بررسی کرد:
· رانندگان با تحصیلات دانشگاهی بهطور میانگین تخلفات کمتری در زمینه عبور از چراغ قرمز یا بیتوجهی به کمربند ایمنی دارند.
· رانندگانی با تحصیلات پایینتر، بیشتر درگیر تخلفات تکرارشوندهای مثل سبقت غیرمجاز یا توقف در محل ممنوع میشوند.
· تفاوتها همیشه چشمگیر نیستند؛ زیرا عوامل دیگری مثل فرهنگ رانندگی، فشارهای روانی در ترافیک و حتی وضعیت اقتصادی نیز نقش پررنگی در میزان جریمهها دارند.
آمار نشان میدهد تحصیلات موثر است، اما تنها یک قطعه از پازل پیچیده رفتار رانندگی است.
دانستن جزئیات قوانین ترافیکی در کاهش جریمههای رانندگان تحصیلکرده نقش دارد. مثلا یک مهندس عمران در شیراز میگفت از زمانی که متوجه شد توقف دوبل نهتنها جریمه دارد بلکه امتیاز منفی گواهینامه (https://khodrox.com/driving-license-point) هم به همراه میآورد، دیگر حتی در شلوغترین خیابانها این کار را انجام نمیدهد.
یا یک معلم در تهران تعریف میکرد که هنگام سفرهای بینشهری همیشه سرعت مجاز را رعایت میکند، چون در دورههای آموزشی رانندگی درباره اثر سرعت بالا در شدت تصادفها مطالعه کرده بود. در مقابل، او دیده بود برخی از همکارانش که کمتر به قوانین توجه میکنند، بارها در سفرهای کاری جریمه سرعت غیرمجاز دریافت کردهاند. این روایتها نشان میدهد که تحصیلات میتواند آگاهی عملی رانندگان را بالا ببرد و در کاهش تخلفات روزمره نقش ملموسی داشته باشد.

یکی از دلایل اصلی افزایش جریمهها در میان رانندگان کمسواد، ناآگاهی از قوانین است. بسیاری از این افراد تنها بر اساس تجربه رانندگی میکنند و آموزش رسمی چندانی ندیدهاند. برای مثال، یک راننده وانت در حاشیه کرج تعریف میکرد که سالها تصور میکرد استفاده نکردن از کمربند ایمنی در جادههای فرعی جریمه ندارد، تا زمانی که چندین بار توسط پلیس متوقف و جریمه شد.
همچنین، برخی رانندگان بیاطلاع از محدودیتهای سرعت در مناطق مختلف، بیشتر درگیر تخلفات تکرارشونده میشوند. با این حال، ناآگاهی تنها عامل نیست؛ فشار اقتصادی، عجله برای کار و کمبود آموزشهای ترافیکی نیز در افزایش جریمهها میان رانندگان کمسواد نقش مهمی دارند.
نقش فرهنگ و تحصیلات در کاهش تخلفات رانندگی را میتوانید در جدول زیر ببینید.
|
عامل |
نقاط قوت |
محدودیتها |
مثال واقعی |
|
تحصیلات |
افزایش آگاهی از قوانین و پیامدهای تخلف |
تضمینکننده رعایت عملی قوانین نیست. |
رانندهای با تحصیلات دانشگاهی که قوانین سرعت را میداند اما در ترافیک شلوغ باز هم سرعت غیرمجاز میرود. |
|
فرهنگ رانندگی |
ایجاد الگوهای رفتاری مشترک در جامعه؛ تاثیر مستقیم بر عادات روزانه |
تغییر آن دشوار و زمانبر است. |
رانندگان کمسواد در شهری با فرهنگ ترافیکی منظم که قوانین را رعایت میکنند. |

آموزشهای ترافیکی کوتاهمدت و کاربردی میتوانند آگاهی رانندگان را از قوانین افزایش دهند و رفتار آنها را اصلاح کنند، حتی اگر تحصیلات آکادمیک بالایی نداشته باشند. برای مثال، بسیاری از رانندگان تاکسی یا موتورسواران با شرکت در دورههای آموزشی، یاد گرفتهاند که رعایت سرعت و استفاده از کمربند ایمنی چطور از جریمههای سنگین جلوگیری میکند.
تفاوت اینجاست که تحصیلات دانشگاهی بیشتر بر جنبههای کلی دانش فردی اثر میگذارد، در حالی که آموزشهای ترافیکی مستقیم و هدفمند بر رفتار رانندگی متمرکز است. بنابراین، نمیتوان گفت این آموزشها جایگزین کامل تحصیلات هستند، اما میتوانند در زمینه کاهش تخلفات نقش موثرتری داشته باشند.
اغلب رانندگان کمسواد نسبت به افراد تحصیل کرده کمتر نسبت به سامانهها و روشهای استعلام خلافی آگاهی دارند. بنابراین شاید کمتر اهمیت این موضوع را در کاهش تخلفات رانندگی در نظر میگیرند.
استعلام خلافی به صورت دورهای و منظم برای مدیریت خلافی یکی از راهکارهایی است که در جلوگیری از افزایش تخلفات رانندگی به شما کمک میکند. البته نگرانیهایی هم در این زمینه وجود دارد، باید گفت نگرانیهای امنیتی درباره استعلام خلافی واقعی است؛ بررسی کامل این موضوع را در سامانه جام حم انلاین مطالعه کنید. به طور کلی، اگر از روشهای قانونی و سامانههای معتبر برای استعلام خلافی و تسویه جرایم رانندگی خود استفاده کنید، نگرانی امنیتی خاصی وجود ندارد.
هر جریمهای که برای شما ثبت میشود، بخشی از سوابق رانندگیتان را تشکیل میدهد. اگر این جریمهها بهموقع پرداخت نشوند، ممکن است بهعنوان یک راننده بیتوجه شناخته شوید. این موضوع نهتنها بر دیدگاه شرکتهای بیمه اثر میگذارد، بلکه میتواند در آینده مشکلات دیگری مانند محدودیتهای قانونی برای شما ایجاد کند.
افراد تحصیلکرده معمولا آگاهی بیشتری نسبت به افراد کم سواد نسبت به قوانین رانندگی و جلوگیری از جریمه شدن دارند، اما این تنها یک عامل موثر در کاهش تخلفات است. همانطور که بسیاری از افراد تحصیلکرده را میبینیم که برای رسیدن به کارهای روزمره خود معمولا درگیر سرعت غیرمجاز هستند. بنابراین، در کنار تحصیلات، فرهنگ، شرایط جامعه، وضعیت اقتصادی فرد و بسیاری از عوامل دیگر بر تخلفات رانندگی و آمار آن تاثیر دارند.
شاید بتوان گفت تحصیلات در کنار فرهنگ و آشنایی با قوانین بهروز است که به رانندگان کمک میکند جریمههای کمتری داشته باشند. بخش زیادی از کاهش این جرایم نیز به استعلام و پرداخت به موقع جرایم برمیگردد.