خیار غبن || نگاهی دقیق به یک مفهوم حقوقی

خیار غبن یک مفهوم حقوقی است که به طرفین قرارداد اجازه می‌دهد در صورت وجود اختلاف فاحش بین ارزش واقعی مورد معامله و قیمت ذکر شده در قرارداد، معامله را فسخ کنند. این مفهوم برای حفظ عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده در معاملات وضع شده است.در دنیای حقوق، مفاهیم پیچیده‌ای وجود دارند که درک آنها برای عموم مردم دشوار است. یکی از این مفاهیم، "خیار غبن" است. این مفهوم که ریشه در فقه اسلامی دارد، به طرفین قرارداد این امکان را می‌دهد که در صورت وجود شرایط خاص، معامله را فسخ کنند.

خیار غبن: وقتی ارزش واقعی، قربانی قیمت توافقی می‌شود

 

تصور کنید ملکی ارزشمند دارید، اما به دلیل شرایط خاصی مجبور به فروش آن می‌شوید. خریدار از موقعیت شما آگاه است و با پیشنهاد قیمتی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی ملک، سود قابل توجهی به دست می‌آورد. در چنین شرایطی، احساس می‌کنید که مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اید و معامله‌ای ناعادلانه انجام داده‌اید.

درست در همین نقطه است که "خیار غبن" به کمک شما می‌آید. این مفهوم حقوقی که ریشه در فقه اسلامی دارد، به شما این امکان را می‌دهد که در صورت وجود اختلاف فاحش بین ارزش واقعی ملک و قیمت توافق شده، معامله را فسخ کنید و از ضرر و زیان جلوگیری نمایید.

اما خیار غبن دقیقاً چیست و چگونه اعمال می‌شود؟

خیار غبن در واقع حقی است که به طرفین قرارداد اعطا می‌شود تا در صورت وجود شرایط خاص، معامله را برهم بزنند. این شرایط عبارتند از:

غبن فاحش: اختلاف قیمت باید به اندازه‌ای باشد که عرفاً قابل چشم‌پوشی نباشد. به عبارت دیگر، هر اختلاف جزئی قیمتی منجر به ایجاد خیار غبن نمی‌شود.

جهل مغبون: طرف متضرر (مغبون) نباید از اختلاف قیمت آگاه باشد. اگر فروشنده از ارزش واقعی ملک خود مطلع باشد و با این وجود آن را به قیمت پایین‌تر بفروشد، نمی‌تواند به خیار غبن متوسل شود.

علم غابن: طرف دیگر قرارداد (غابن) باید از اختلاف قیمت آگاه باشد یا عرفاً باید آگاه می‌بود.

عدم رضایت مغبون: اگر مغبون پس از اطلاع از اختلاف قیمت، معامله را بپذیرد، خیار غبن ساقط می‌شود.

مثال‌هایی از خیار غبن:

فروش یک قطعه زمین به قیمت بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی آن به فردی که از این اختلاف قیمت آگاه است.

خرید یک خودرو به قیمت بسیار بالاتر از قیمت بازار در حالی که فروشنده از قیمت واقعی خودرو مطلع است.

نکات مهم:

اثبات غبن: اثبات وجود غبن و علم غابن بر عهده شخصی است که مدعی غبن است.

زمان اعمال خیار غبن: برای استفاده از خیار غبن، مهلت قانونی وجود دارد که پس از انقضای آن، این حق ساقط می‌شود.

خیار غبن یکی از ابزارهای حقوقی است که برای حفظ عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده در معاملات وضع شده است. این مفهوم به افراد کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با ضرر فاحش در معاملات، بتوانند از حقوق خود دفاع کنند.

 

مشاهده بخش مشاوره حقوقی شیش دنگ

 

 

شرایط تحقق خیار غبن

 

خیار غبن، مانند سپری محافظ، از حقوق شما در معاملات محافظت می‌کند. اما برای استفاده از این سپر، باید شرایط خاصی وجود داشته باشد. بیایید با هم به کالبدشکافی این شرایط بپردازیم:

1. وجود غبن فاحش:

قانونگذار، خیار غبن را برای مواردی پیش‌بینی کرده است که اختلاف قیمت بین ارزش واقعی و قیمت توافق شده، چشمگیر و قابل توجه باشد. به بیان ساده‌تر، هر اختلاف کوچک قیمتی منجر به ایجاد خیار غبن نمی‌شود. برای مثال، اگر یک کتاب را به جای 50 هزار تومان، 52 هزار تومان خریداری کنید، نمی‌توانید به خیار غبن متوسل شوید. اما اگر یک خودرو را به قیمت یک سوم ارزش واقعی آن خریداری کرده باشید، می‌توانید با استناد به خیار غبن، معامله را فسخ کنید.

2. جهل مغبون:

یکی از شرایط مهم برای تحقق خیار غبن، عدم آگاهی طرف متضرر (مغبون) از اختلاف قیمت است. به عبارت دیگر، اگر شما از ارزش واقعی مورد معامله آگاه باشید و با این وجود آن را به قیمت پایین‌تر یا بالاتر از ارزش واقعی بفروشید یا خریداری کنید، نمی‌توانید به خیار غبن متوسل شوید.

3. علم غابن:

برای اینکه بتوانید از خیار غبن استفاده کنید، باید ثابت کنید که طرف مقابل (غابن) از اختلاف قیمت آگاه بوده است. البته در برخی موارد، حتی اگر طرف مقابل به صراحت از اختلاف قیمت مطلع نباشد، اما شرایط به گونه‌ای باشد که عرفاً باید از آن آگاه می‌بود، می‌توان خیار غبن را اعمال کرد.

4. عدم رضایت مغبون:

اگر شما به عنوان مغبون، پس از اینکه از اختلاف قیمت و وجود غبن آگاه شدید، معامله را بپذیرید و به آن رضایت دهید، دیگر نمی‌توانید به خیار غبن متوسل شوید و معامله را فسخ کنید. در واقع، رضایت شما پس از علم به غبن، به منزله چشم‌پوشی از این حق تلقی می‌شود.

 

بیشتر بدانید:

 

 

موارد سقوط خیار غبن:

همانطور که پیش‌تر گفتیم، خیار غبن به شما این امکان را می‌دهد که در صورت وجود شرایط خاص، معامله‌ای را که در آن متضرر شده‌اید، فسخ کنید. اما این حق، همیشگی نیست و در مواردی از بین می‌رود. بیایید با هم به بررسی این موارد بپردازیم:

1. اسقاط خیار:

تصور کنید شما در معامله‌ای دچار غبن شده‌اید و از این حق خود آگاه هستید. اما به هر دلیلی، تصمیم می‌گیرید که از این حق چشم‌پوشی کنید و معامله را ادامه دهید. در چنین شرایطی، شما خیار غبن را "ساقط" کرده‌اید. یعنی به صورت آگاهانه و اختیاری، حق فسخ معامله را از خود سلب کرده‌اید.

2. گذشت زمان:

قانونگذار برای استفاده از خیار غبن، مهلت زمانی مشخصی را در نظر گرفته است. به این معنی که شما نمی‌توانید هر زمان که مایل بودید، با استناد به خیار غبن، معامله را فسخ کنید. اگر در مهلت قانونی مشخص شده اقدامی برای فسخ معامله انجام ندهید، این حق از بین می‌رود.

3. تلف شدن مورد معامله:

اگر قبل از اینکه شما بتوانید معامله را فسخ کنید، مورد معامله از بین برود، خیار غبن ساقط می‌شود. برای مثال، اگر شما یک خودرو را خریداری کرده باشید و قبل از اینکه بتوانید با استناد به خیار غبن معامله را فسخ کنید، خودرو در یک تصادف کاملاً از بین برود، دیگر نمی‌توانید معامله را فسخ کنید.

نکته مهم:

موارد سقوط خیار غبن به این سه مورد محدود نمی‌شود و موارد دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند منجر به از بین رفتن این حق شود. بنابراین، اگر در معامله‌ای دچار غبن شده‌اید، بهتر است هرچه سریع‌تر با یک وکیل مجرب مشورت کنید تا شما را در خصوص نحوه استفاده از این حق و موارد سقوط آن راهنمایی کند.

در نهایت، به خاطر داشته باشید که خیار غبن یکی از ابزارهای حقوقی مهم برای حفظ عدالت و جلوگیری از سوءاستفاده در معاملات است. این مفهوم به افراد کمک می‌کند تا در صورت مواجهه با ضرر فاحش در معاملات، بتوانند از حقوق خود دفاع کنند.

 

 

از اینکه شیش دنگ را انتخاب کردید سپاسگزاریم!

 

فراهم آورنده:احمد رشاد محمدی ️⌨️️💻

 

وبلاگ سایت شیش دنگ