چرا بازار مسکن در جهان و ایران بی‌سابقه است؟

بازار مسکن در جهان: بحرانی بی‌سابقه

در آمریکا، مدیرعامل فانی می (Fannie Mae)، پرسیلا آلمودوار، اعلام کرده که بازار مسکن این کشور در شرایطی بی‌سابقه قرار دارد. قیمت خانه‌ها به بالاترین سطح در دو دهه اخیر رسیده و فروش خانه در سال ۲۰۲۴ به کمترین میزان از سال ۱۹۹۵ رسیده است. این بحران ناشی از تقاضای بالا، کمبود عرضه و نرخ‌های بالای وام مسکن است.

وضعیت بازار مسکن در ایران: چالش‌های مشابه

در ایران نیز بازار مسکن با مشکلات مشابهی روبه‌روست. قیمت خانه در کلان‌شهرهایی مثل تهران و مشهد طی سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. بر اساس گزارش‌های بانک مرکزی، میانگین قیمت هر مترمربع خانه در تهران در سال ۱۴۰۳ به بیش از ۸۰ میلیون تومان رسیده که برای بسیاری از خانواده‌ها غیرقابل دسترس است.

علاوه بر این، نرخ سود تسهیلات مسکن در ایران، که گاهی به ۲۳ درصد می‌رسد، فشار مضاعفی بر خریداران وارد کرده است. کمبود عرضه نیز به دلیل کاهش ساخت‌وساز و مشکلات تأمین مصالح ساختمانی تشدید شده است.

چرا عرضه مسکن کافی نیست؟

یکی از عوامل اصلی کمبود عرضه در ایران، موانع قانونی و محلی است. قوانین سختگیرانه شهرسازی و مقاومت‌های محلی (مشابه پدیده NIMBY در آمریکا) باعث شده تا پروژه‌های مسکونی جدید به کندی پیش بروند. در آمریکا، این مشکل با عنوان «قفل شدن بازار» شناخته می‌شود، جایی که صاحبان خانه به دلیل نرخ‌های بالای وام، تمایلی به فروش ندارند.

در ایران، کاهش قدرت خرید مردم و مشکلات تأمین مالی برای سازندگان، ساخت‌وساز را کاهش داده است. برای مثال، هزینه‌های بالای مصالح مانند سیمان و فولاد، سودآوری پروژه‌ها را کم کرده است.

تأثیرات محیط‌زیستی بر بازار مسکن

در آمریکا، بلایای طبیعی مانند طوفان‌های اخیر، هزینه‌های بیمه خانه را افزایش داده است. در ایران، خطراتی مانند زلزله و سیل نیز بر بازار مسکن تأثیر گذاشته است. بسیاری از خانه‌ها در مناطق پرخطر کشور فاقد استانداردهای لازم برای مقاومت در برابر بلایا هستند که هزینه‌های بیمه و بازسازی را بالا می‌برد.

دولت ایران طرح‌هایی مانند مقاوم‌سازی خانه‌های روستایی را اجرا کرده، اما این برنامه‌ها هنوز به طور کامل به شهرها گسترش نیافته است.

راهکارهایی برای بهبود بازار مسکن

برای حل بحران مسکن، افزایش عرضه ضروری است. در ایران، دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات کم‌بهره به سازندگان و اصلاح قوانین شهرسازی، ساخت‌وساز را تسریع کند. همچنین، طرح‌هایی مانند مسکن ملی، اگر با مدیریت بهتری اجرا شوند، می‌توانند به کاهش فشار کمک کنند.

در سطح محلی، همکاری شوراهای شهر برای تسهیل مجوزهای ساخت‌وساز و کاهش مقاومت‌های محلی می‌تواند مؤثر باشد. علاوه بر این، آموزش عمومی در مورد مقاوم‌سازی خانه‌ها در برابر بلایا، هزینه‌های بلندمدت را کاهش خواهد داد.

سوالات متداول