پزشکیان به محمد بن سلمان: ما با هیچ کشوری جنگ نداریم.

پزشکیان به محمد بن سلمان: ما با هیچ کشوری جنگ نداریم

تهران، ۱۶ فروردین ۱۴۰۴ – مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در گفت‌وگوی تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران با هیچ کشوری «سر جنگ» ندارد، اما در دفاع از خود نیز «هیچ خطری» به خود راه نخواهد داد. این تماس تلفنی که شامگاه پنج‌شنبه ۱۵ فروردین انجام شد، در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای و تهدیدات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، صورت گرفت و بازتاب‌هایی در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی پیدا کرد.

جزئیات گفت‌وگو

به گزارش رسانه‌های رسمی ایران، پزشکیان در این تماس تلفنی که از طریق میانجیگری عمان هماهنگ شده بود، خطاب به بن سلمان گفت: «ایران هیچ‌گاه به دنبال جنگ و درگیری نبوده و نیست. ما به دنبال صلح و آرامش در منطقه هستیم، اما اگر کسی به خاک ما تعرض کنه، آماده‌یم و توان دفاعیمون در بالاترین سطح قرار داره و هیچ تردیدی در دفاع از خودمون نداریم.» این اظهارات در حالی مطرح می‌شه که آمریکا در روزهای اخیر، پس از ارسال نامه‌های تهدیدآمیز به ایران، اقدام به اعزام هواپیماهای جنگی بیشتر به خلیج فارس کرده.

پزشکیان همچنین به برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد و گفت: «استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به هیچ‌وجه جایی در دکترین امنیتی و دفاعیمون نداره. ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، بلکه توسعه توان دفاعیمون برای بازدارندگیه.» این موضع‌گیری در پاسخ به ادعاهای مکرر غرب درباره برنامه هسته‌ای ایران بود که در هفته‌های اخیر دوباره شدت گرفته.

از سوی دیگر، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در این گفت‌وگو بر آمادگی کشورش برای کاهش تنش‌ها در منطقه تأکید کرد. به گفته منابع خبری، بن سلمان اعلام کرد که عربستان آماده نقش‌آفرینی برای رفع ناامنی و کمک به ثبات منطقه‌ست. این اظهارات می‌تونه نشانه‌ای از تمایل ریاض به میانجی‌گری بین ایران و آمریکا باشه، به‌ویژه پس از بهبود روابط ایران و عربستان در سال‌های اخیر.

زمینه‌های این تماس

این گفت‌وگوی تلفنی در شرایطی انجام شد که تنش‌ها بین ایران و آمریکا پس از روی کار آمدن دوباره دونالد ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵ به اوج خودش رسیده. هفته گذشته، ترامپ در پیامی تهدیدآمیز اعلام کرد که اگه ایران به توافقی بر سر برنامه هسته‌ای تن نده، گزینه بمباران ایران رو بررسی می‌کنه. این تهدیدات با واکنش تند مقامات ایرانی روبه‌رو شد و حالا به نظر می‌رسه پزشکیان با این تماس، هم پیامی برای کاهش تنش به منطقه فرستاده، هم موضع دفاعی ایران رو محکم‌تر کرده.

از طرف دیگه، روابط ایران و عربستان از زمان توافق احیای روابط در سال ۱۴۰۲ (مارس ۲۰۲۳) با میانجیگری چین، رو به بهبود بوده. دیدارهای مقامات دو کشور و افزایش همکاری‌های اقتصادی، زمینه رو برای این تماس تلفنی فراهم کرده. تحلیلگران معتقدند که عربستان، به‌عنوان یه بازیگر کلیدی تو منطقه، می‌تونه نقشی در کاهش تنش بین ایران و غرب داشته باشه.

واکنش‌ها به این گفت‌وگو

اظهارات پزشکیان با استقبال محافل داخلی روبه‌رو شد. خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، این تماس رو «نشانه اقتدار دیپلماتیک ایران» دونست و نوشت: «ایران با حفظ موضع صلح‌طلبانه، توان دفاعی خودش رو به رخ دشمنان کشیده.» از سوی دیگه، برخی کاربران تو شبکه‌های اجتماعی مثل ایکس، این گفت‌وگو رو تلاشی برای جلوگیری از درگیری احتمالی با آمریکا تعبیر کردن. یکی از کاربران نوشت: «پزشکیان با دیپلماسی جلوی جنگ رو می‌گیره، ولی باید ببینیم آمریکا چیکار می‌کنه.»

تو عرصه بین‌المللی، واکنش‌ها متفاوت بود. وزارت خارجه آمریکا گفت: «ما حرف‌ها رو نمی‌بینیم، عمل رو می‌بینیم. ایران باید گام‌های عملی برای کاهش تنش برداره.» اما برخی تحلیلگران غربی، این تماس رو نشونه تمایل ایران به گفت‌وگو، حتی تو شرایط بحرانی، دونستن و اون رو با اظهارات قبلی پزشکیان در بازدید از نمایشگاه وزارت دفاع (بهمن ۱۴۰۳) مقایسه کردن که گفته بود: «هیچ کشوری جرأت تجاوز به خاک ایران رو نداره.»

تحلیل: چرا این پیام مهم بود؟

این گفت‌وگو تو یه زمان حساس انجام شد. ایران تو ماه‌های اخیر با فشارهای اقتصادی شدید، تحریم‌های جدید و تهدیدات نظامی روبه‌رو بوده. نرخ دلار در بازار آزاد، که الان حدود ۱۰۵,۰۰۰ تومنه، نشون‌دهنده تأثیر این تنش‌ها بر اقتصاد کشوره. پزشکیان با این پیام، هم به آمریکا و غرب نشون داد که ایران دنبال جنگ نیست، هم به مردم داخل کشور اطمینان داد که دولت آماده دفاع از حریمه.

از طرف دیگه، انتخاب بن سلمان به‌عنوان مخاطب این پیام، هوشمندانه بود. عربستان نه‌تنها یه همسایه قدرتمنده، بلکه تو سال‌های اخیر روابطش با آمریکا رو تعدیل کرده و به دنبال نقش مستقل‌تری تو منطقه‌ست. این تماس می‌تونه نشون بده که ایران راه دیپلماسی رو نبسته، ولی زیر بار تهدید هم نمی‌ره.

زمینه تاریخی و دفاعی

پزشکیان تو این گفت‌وگو به توان دفاعی ایران اشاره کرد و این موضوع رو با سیاست‌های دفاعی بلندمدت کشور پیوند داد. ایران از زمان انقلاب ۵۷، به‌ویژه بعد از جنگ تحمیلی، روی بازدارندگی نظامی کار کرده. موشک بالستیک "اعتماد" با برد ۱۷۰۰ کیلومتر، که پزشکیان تا بهمن ۱۴۰۳ ازش بازدید کرد، نمونه‌ای از این توانه. این موشک، با کلاهک هدایت‌شونده، نشون می‌ده ایران تو فناوری نظامی به نقطه‌ای رسیده که می‌تونه تهدیدات رو خنثی کنه، بدون اینکه دنبال درگیری باشه.

این نگاه با گفته‌های قبلی پزشکیان همخونی داره. اون تو جشنواره علوم پزشکی رازی (بهمن ۱۴۰۳) گفته بود: «ما به دنبال جنگ نیستیم، ما پزشکان جانی‌ها رو هم مداوا می‌کنیم.» این نگاه صلح‌طلبانه، که ریشه تو باورهای شخصیش داره، حالا تو سیاست خارجی هم خودش رو نشون می‌ده.

روابط آینده منطقه

این تماس می‌تونه نقطه عطفی تو روابط ایران و عربستان باشه. اگه ریاض بتونه نقشی تو کاهش تنش بین ایران و آمریکا بازی کنه، هم خودش سود می‌بره، هم منطقه آروم‌تر می‌شه. از طرف دیگه، ایران با این پیام به کشورهای عربی نشون داد که دنبال تقابل نیست و می‌خواد روابطش رو با همسایه‌ها تقویت کنه. این تو بلندمدت می‌تونه به کاهش فشارهای اقتصادی و سیاسی روی ایران کمک کنه.

جدول توان دفاعی ایران (بر اساس بیانات اخیر)

سوالات متداول