قبا: محله‌ای قدیمی با تاریخ و فرهنگ غنی در منطقه 3 تهران

محله قبا یکی از محله‌های قدیمی و اصیل تهران است که در منطقه 3 شهرداری واقع شده است. این محله که نام خود را از مسجد قدیمی قبا گرفته، با بافت تاریخی و فرهنگی غنی خود، همواره مورد توجه ساکنین و گردشگران بوده است. این مسجد تاریخی که در دوران فتحعلی شاه قاجار ساخته شده، از مهم‌ترین جاذبه‌های مذهبی و تاریخی محله قبا به شمار می‌رود. تاریخچه این محله به دوران قاجار باز می‌گردد. در آن زمان، قبا روستایی کوچک در شمال تهران بود که با توسعه شهر، به تدریج به بافت شهری پیوست. مسجد قبا که از قدیمی‌ترین مساجد تهران به شمار می‌رود، نقش مهمی در شکل‌گیری هویت این محله داشته است. محله قبا از شمال به خیابان شریعتی، از جنوب به خیابان پاسداران، از شرق به خیابان دولت و از غرب به خیابان شهید کلاهدوز محدود می‌شود. این موقعیت جغرافیایی دسترسی آسان به سایر نقاط شهر را فراهم می‌کند. وجود ایستگاه های مترو میرداماد، قلهک و زین الدین و خطوط اتوبوسرانی نیز دسترسی به این محله را آسان‌تر کرده است. محله قبا با تاریخ غنی، فرهنگ پویا و امکانات مناسب، یکی از محله‌های مطلوب تهران برای زندگی و گردشگری است. این محله با ترکیب بافت تاریخی و مدرن، نمونه‌ای از توسعه شهری در تهران است.

قبا ، گذری بر تاریخ تهران در کوچه‌های آرام و باغ‌های سرسبز

ریشه نامگذاری محله قبا به مسجد قدیمی قبا در این محله برمی‌گردد. اما جالب است بدانید که نام "قبا" برای این مسجد نیز ریشه در تاریخ صدر اسلام دارد. در زمان هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه، ایشان در نزدیکی مدینه در محلی به نام "قبا" اقامت کردند و اولین مسجد اسلام در آنجا بنا شد که به مسجد قبا معروف است. به نظر می‌رسد که نامگذاری مسجد قبا در تهران به این دلیل بوده است که بانیان آن قصد داشته‌اند یاد و خاطره مسجد قبا در مدینه را زنده نگه دارند. اما نکته جالب‌تر این است که محله قبا در گذشته نام دیگری داشته است: چال هرز. این نام به دلیل وجود گودال بزرگی در این منطقه بوده که آب‌های هرز چاه‌ها و قنات‌ها در آن جمع می‌شده است. با ساخت مسجد قبا و اهمیت یافتن آن، به تدریج نام "قبا" جایگزین "چال هرز" شد و امروزه کمتر کسی نام قدیمی این محله را به یاد می‌آورد.

در واقع می‌توان گفت که نامگذاری محله قبا ترکیبی از تاریخ صدر اسلام و تاریخچه محلی خود این منطقه است.

تاریخچه شکل‌گیری محله قبا را می‌توان به دوره قاجار نسبت داد، زمانی که تهران در حال گسترش به سمت شمال بود. در آن دوران، قبا روستایی کوچک با باغ‌های فراوان در شمال تهران بود.

عوامل موثر در شکل‌گیری و توسعه محله قبا:

وجود قنات‌ها و آب فراوان:  قنات‌های جاری در این منطقه، آب مورد نیاز برای کشاورزی و زندگی را فراهم می‌کردند و باعث رونق روستا شده بودند.

ساخت مسجد قبا:  در دوران فتحعلی شاه قاجار، مسجد قبا در این روستا ساخته شد. این مسجد به مرور زمان به مرکزیت مذهبی و اجتماعی منطقه تبدیل شد و نقش مهمی در شکل‌گیری هویت محله قبا داشت.

توسعه شهر تهران:  با گسترش شهر تهران به سمت شمال، روستاهای اطراف به تدریج به بافت شهری پیوستند. قبا نیز از این قاعده مستثنی نبود و به یکی از محله‌های تهران تبدیل شد.

ساخت خیابان شریعتی:  احداث خیابان شریعتی در دوران پهلوی، دسترسی به محله قبا را آسان‌تر کرد و باعث توسعه بیشتر آن شد.

ساخت حسینیه ارشاد:  ساخت حسینیه ارشاد در دهه 40 شمسی، محله قبا را به یکی از مراکز مهم فعالیت‌های مذهبی و فرهنگی تبدیل کرد.

 

مشاهده سریع آگهی خرید و فروش خانه و آپارتمان در قبا تهران

 

با گسترش شهر تهران، قبا به تدریج به بافت شهری پیوست و به یکی از محله‌های تهران تبدیل شد. ساخت خیابان شریعتی و سایر امکانات زیربنایی در دوران پهلوی، باعث توسعه بیشتر محله قبا شد. در دهه‌های اخیر، محله قبا به یکی از محله‌های مرفه نشین تهران تبدیل شده است.

در طول زمان، محله قبا تغییرات زیادی را به خود دیده است.  باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی جای خود را به ساختمان‌های مسکونی و تجاری داده‌اند. با این حال، هنوز هم می‌توان آثار بافت قدیمی روستا را در برخی نقاط این محله مشاهده کرد.

بافت خیابان‌بندی در محله قبا ترکیبی از الگوهای قدیمی و جدید است که نشان‌دهنده تاریخچه و توسعه تدریجی این منطقه می‌باشد.

بافت قدیمی: در بخش‌های قدیمی‌تر محله، به خصوص در اطراف مسجد قبا، کوچه‌ها باریک و پیچ در پیچ هستند. این الگوی نامنظم، یادآور بافت روستایی گذشته قبا است.

بافت جدید: با توسعه شهری و احداث خیابان‌های اصلی مانند شریعتی و پاسداران، الگوی خیابان‌بندی در بخش‌های جدیدتر محله منظم‌تر شده است. خیابان‌های عریض و مستقیم با پیاده‌روهای وسیع، دسترسی و تردد را در این بخش‌ها آسان‌تر کرده است.

خیابان‌های اصلی مانند شریعتی و پاسداران، محورهای تردد اصلی در محله هستند. کوچه‌های فرعی نیز به این خیابان‌ها متصل می‌شوند. محله قبا در دامنه کوه واقع شده و دارای شیب ملایمی از شمال به جنوب است. این شیب در خیابان‌بندی محله نیز تاثیر گذاشته است.

خیابان‌های عریض و منظم در بخش‌های جدیدتر، تردد با وسایل نقلیه را آسان‌تر کرده است.  اما در بخش‌های قدیمی‌تر با کوچه‌های باریک، تردد ممکن است با دشواری همراه باشد.  کوچه‌های باریک و پیچ در پیچ در بخش‌های قدیمی، ممکن است امنیت کمتری نسبت به خیابان‌های عریض و پر رفت و آمد داشته باشند.

خیابان‌ها و کوچه‌های اصلی محله قبا به دو دسته تقسیم می‌شوند:  آنهایی که شمال به جنوب امتداد دارند و آنهایی که شرق به غرب کشیده شده‌اند.

خیابان‌های شمال به جنوب:

خیابان شریعتی:  یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین خیابان‌های تهران است که از شمال به جنوب محله قبا می‌گذرد.  این خیابان محله قبا را به محله‌های نیاوران، تجریش، دروس و دیگر نقاط شمال تهران متصل می‌کند.

خیابان پاسداران:  این خیابان نیز از شمال به جنوب محله قبا امتداد دارد و آن را به محله‌های پاسداران، هروی و دیگر نقاط شرق تهران وصل می‌کند.

خیابان قبا:  خیابانی فرعی است که به موازات خیابان شریعتی و در غرب آن قرار دارد.  این خیابان از میدان جوانان شروع شده و به خیابان ناطق نوری جنوبی ختم می‌شود.

خیابان ناطق نوری:  این خیابان نیز به موازات خیابان شریعتی و در غرب آن قرار دارد و از خیابان پاسداران شروع شده و به خیابان شهید کلاهدوز منتهی می‌شود.

خیابان‌های شرق به غرب:

خیابان دولت:  این خیابان از شرق به غرب محله قبا می‌گذرد و آن را به محله‌های دولت، ظفر و دیگر نقاط مرکزی تهران متصل می‌کند.

خیابان شهید کلاهدوز:  این خیابان نیز از شرق به غرب محله قبا امتداد دارد و آن را به محله‌های کلاهدوز، میرداماد و دیگر نقاط غرب تهران وصل می‌کند.

خیابان وزیری پور:  این خیابان به موازات خیابان دولت و در جنوب آن قرار دارد و از خیابان شریعتی شروع شده و به خیابان پاسداران ختم می‌شود.

 

مشاهده سریع آگهی رهن و اجاره خانه و آپارتمان در قبا تهران

 

کوچه‌های اصلی:

کوچه مسجد قبا:  این کوچه در کنار مسجد قبا قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های محله است.

کوچه شهید بهشتی:  این کوچه در نزدیکی دانشگاه شهید بهشتی قرار دارد و به خیابان شریعتی منتهی می‌شود.

کوچه ارشاد:  این کوچه در نزدیکی حسینیه ارشاد قرار دارد و به خیابان شریعتی منتهی می‌شود.

سبک‌های معماری در محله قبا، بازتابی از تاریخ و تحولات این منطقه از تهران است. در این محله می‌توان ترکیبی از سبک‌های مختلف معماری را مشاهده کرد که هر کدام نشان‌دهنده دوره‌ای خاص از تاریخ و فرهنگ این منطقه هستند.

معماری سنتی ایرانی:

در بخش‌های قدیمی‌تر محله قبا، هنوز می‌توان خانه‌هایی با معماری سنتی ایرانی را مشاهده کرد. این خانه‌ها معمولاً دارای حیاط مرکزی، حوض آب، ایوان و اتاق‌هایی در اطراف حیاط هستند. مصالح به کار رفته در این خانه‌ها عمدتاً آجر، خشت و چوب است. مسجد قبا نمونه‌ای از معماری مذهبی سنتی ایران است. با گنبد، مناره، ایوان و شبستان، و تزئینات کاشی‌کاری و گچبری، ویژگی‌های معماری دوره قاجار را به نمایش می‌گذارد.

با توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت، ساختمان‌های مدرن با نماهای سنگی، آجری و یا شیشه‌ای در محله قبا ساخته شده‌اند. این ساختمان‌ها معمولاً آپارتمان‌های چند طبقه با امکانات رفاهی مدرن هستند. حسینیه ارشاد با معماری مدرن خود، نمونه‌ای از ساختمان‌های مذهبی ساخته شده در دوران پهلوی است.

در سال‌های اخیر، ویلاهای مدرن با طراحی‌های منحصر به فرد و استفاده از مصالح جدید در محله قبا ساخته شده‌اند.  این ویلاها معمولاً دارای فضای سبز اختصاصی و امکانات رفاهی لوکس هستند.

تنوع سبک‌های معماری در محله قبا، نشان‌دهنده تاریخ غنی و توسعه تدریجی این محله است.  این تنوع به زیبایی و جذابیت بصری محله افزوده و آن را به یک موزه معماری در مقیاس کوچک تبدیل کرده است.

محله قبا با وجود مساحت نه چندان بزرگ، از امکانات رفاهی و جاذبه‌های متنوعی برخوردار است که آن را به محله‌ای مطلوب برای زندگی و گذراندن اوقات فراغت تبدیل کرده است. در اینجا به برخی از این جاذبه‌ها و امکانات اشاره می‌کنیم:

جاذبه‌های مذهبی و تاریخی:

مسجد قبا:  این مسجد تاریخی که در دوران فتحعلی شاه قاجار ساخته شده، از مهم‌ترین جاذبه‌های مذهبی و تاریخی محله قبا به شمار می‌رود و محلی برای عبادت و برگزاری مراسم مذهبی است.

حسینیه ارشاد:  این حسینیه که در دوران پهلوی ساخته شد، به دلیل برگزاری سخنرانی‌ها و جلسات مذهبی و فرهنگی در دهه‌های 40 و 50 شمسی، اهمیت تاریخی و فرهنگی زیادی دارد.

بوستان‌ها و فضای سبز:

پارک قبا:  این پارک با فضای سبز زیبا و امکانات تفریحی مانند زمین بازی کودکان، وسایل ورزشی و مسیرهای پیاده‌روی، محلی مناسب برای گذراندن اوقات فراغت ساکنین محله است.

مراکز آموزشی و فرهنگی:

دانشگاه شهید بهشتی:  بخشی از دانشکده‌های این دانشگاه در محله قبا قرار دارد.

کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد:  این کتابخانه با داشتن منابع غنی در زمینه‌های مختلف، به ساکنین محله خدمات ارائه می‌دهد.

فرهنگسرای ارشاد:  این فرهنگسرا با برگزاری کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های فرهنگی و هنری، نقش مهمی در غنی‌سازی اوقات فراغت ساکنین محله دارد.

 

مشاهده سریع همۀ آگهی های ملک در تهران

 

مراکز خرید:

مرکز خرید قبا:  این مرکز خرید با داشتن فروشگاه‌های متنوع، نیازهای ساکنین محله را برطرف می‌کند.

مرکز خرید میرداماد:  این مرکز خرید که در نزدیکی محله قبا قرار دارد، یکی از مراکز خرید مهم شمال تهران است و گزینه‌های متنوعی را برای خرید ارائه می‌دهد.

مراکز درمانی:

بیمارستان هدایت:  این بیمارستان که در محله قلهک و در نزدیکی محله قبا قرار دارد، یکی از بیمارستان‌های قدیمی و معتبر تهران است.

بیمارستان لبافی نژاد:  این بیمارستان که در محله پاسداران و در نزدیکی محله قبا واقع شده است، در زمینه بیماری‌های کلیوی و مجاری ادراری فعالیت می‌کند.

کلینیک‌های تخصصی:  در محله قبا و اطراف آن، کلینیک‌های تخصصی متعددی در زمینه‌های مختلف پزشکی فعالیت می‌کنند.

رستوران‌ها و کافه‌ها:

رستوران‌های سنتی و مدرن:  محله قبا دارای رستوران‌های متعددی است که انواع غذاهای ایرانی و فرنگی را ارائه می‌دهند.

کافه‌های دنج و کتابخانه‌ای:  در این محله می‌توانید کافه‌های زیبا و آرامی را برای گذراندن اوقات فراغت و گپ و گفت با دوستان پیدا کنید.

با توجه به موقعیت جغرافیایی محله قبا و نزدیکی آن به سایر نقاط تهران، ساکنین این محله به راحتی می‌توانند از امکانات رفاهی و خدماتی دیگر محله‌ها نیز استفاده کنند.

محله قبا به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، دسترسی به امکانات رفاهی، فضای سبز و آرامش نسبی، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران و متقاضیان مسکن بوده است.

بازار سرمایه گذاری:

قیمت ملک:  قیمت ملک در محله قبا نسبت به سایر محله‌های شمال تهران، در رده بالایی قرار دارد. عوامل مختلفی مانند موقعیت ملک، سن بنا، متراژ، امکانات و ... در تعیین قیمت موثر هستند.  به طور کلی، ملک در خیابان‌های اصلی مانند شریعتی و پاسداران و همچنین کوچه‌های آرام و دنج با ساختمان‌های نوساز، گران‌تر از سایر نقاط محله است.

نوساز یا قدیمی ساخت:  در محله قبا هم ساختمان‌های قدیمی با معماری سنتی و هم ساختمان‌های نوساز با طراحی مدرن وجود دارد.  هر کدام از این دو نوع ملک، مزایا و معایب خود را دارند. ساختمان‌های قدیمی معمولاً دارای حیاط و فضای سبز بیشتر هستند اما ممکن است نیاز به بازسازی داشته باشند. ساختمان‌های نوساز نیز امکانات رفاهی مدرن و طراحی زیباتری دارند اما معمولاً گران‌تر هستند.

بازدهی سرمایه گذاری:  سرمایه گذاری در ملک در محله قبا معمولاً بازدهی خوبی دارد.  قیمت ملک در این محله به طور مداوم در حال افزایش است و همچنین می‌توان از طریق اجاره ملک نیز درآمد کسب کرد.

 

مشاهده سریع آگهی اجاره روزانه مبله خانه و آپارتمان در تهران

 

بازار اجاره:

متقاضیان اجاره:  محله قبا به دلیل نزدیکی به مراکز آموزشی و فرهنگی مانند دانشگاه شهید بهشتی و حسینیه ارشاد، مورد توجه دانشجویان و اساتید دانشگاه و همچنین خانواده‌های تحصیلکرده و مرفه است.

قیمت اجاره:  قیمت اجاره ملک در محله قبا نیز مانند قیمت خرید، نسبت به سایر محله‌های تهران بالاتر است.  عوامل مختلفی مانند متراژ، سن بنا، امکانات و موقعیت ملک در تعیین قیمت اجاره موثر هستند.

انواع ملک اجاره‌ای:  در محله قبا انواع ملک اجاره‌ای مانند آپارتمان، خانه ویلایی و حتی اتاق در خانه‌های مشترک موجود است.

در نهایت، محله قبا یکی از محله‌های مطلوب تهران برای سرمایه گذاری و اجاره ملک است. با این حال، قبل از هر گونه تصمیم گیری در این زمینه، بهتر است با دقت تمام جوانب مختلف را بررسی کنید. قبل از هر گونه تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری یا اجاره ملک در محله قبا، بهتر است با کارشناسان املاک مجرب مشورت کنید.

 

تنظیم کننده: ندا صفاری نیا