عباس کیا رستمی، آبروی سینمای ایران

1.      زندگی و آغاز کار

عباس کیارستمی در سال 1319 هجری در تهران متولد شد و از همان ابتدا به هنرهای تجسمی و عکاسی علاقه‌ مند بود. او کار حرفه ‌ای خود را با عکاسی آغاز کرد و سپس وارد عرصۀ فیلم‌ سازی شد.

2.      سبک و آثار

سبک فیلم ‌سازی کیارستمی به سبک خاصی معروف است که بر ساده ‌نگری، مینیمالیسم و لحن مستند تأکید دارد. برخی از مهم‌ ترین فیلم ‌های او عبارت‌اند از: "طعم گیلاس"، "کلوزآپ"، "باد ما را خواهد برد" و "درخت زیتون".

3.     جایگاه بین ‌المللی

آثار کیارستمی در جشنواره‌ های معتبر بین‌ المللی مانند کن، برلین و ونیز جوایز بسیاری را دریافت کرده‌ اند. وی به عنوان یکی از پیشگامان سینمای ایران در عرصه ی جهانی شناخته می‌شود و تأثیر به سزایی بر سینمای جهان گذاشته است.

4.     درگذشت

عباس کیارستمی در سال 1395 در پاریس درگذشت و یکی از برجسته ‌ترین هنرمندان ایرانی در عرصه ی فیلم ‌سازی به شمار می‌رود.

کیارستمی در طول زندگی حرفه‌ ای خود علاوه بر فیلم ‌های مستند، آثار روایی و داستانی نیز ساخت. برخی از ویژگی ‌های آثار روایی او به شرح زیر می باشد:

1.      آثار روایی

فیلم ‌های داستانی و روایی کیارستمی همچون "طعم گیلاس"، "باد ما را خواهد برد" و "کلوزآپ" به شدت تحت تأثیر سبک مستندگرایانه و مینیمالیستی او هستند. در این فیلم‌ها، کیارستمی از تکنیک ‌هایی مانند دوربین دستی، بازیگران غیرحرفه ‌ای و لوکیشن ‌های طبیعی استفاده می‌کرد.

2.      آمیزش سبک‌ ها

کیارستمی همواره در آثار روایی خود عناصر مستند را با اجزای داستانی و نمایشی ترکیب می‌کرد. این ترکیب منجر به خلق آثاری شد که مرزهای میان مستند و داستان را در هم شکستند.

3.     تأکید بر مشاهده و تأمل

فیلم‌ های روایی کیارستمی بر مشاهده و تأمل در لحظات زندگی روزمره تأکید داشتند. او در این آثار به دنبال انعکاس واقعیت زندگی و پرداختن به موضوعات انسانی بود.

بنابراین، می‌توان گفت که عباس کیارستمی به خلق آثار مستند و روایی پرداخت و به طرز خاصی این دو سبک را در هم آمیخت.

او در فیلم‌ های مستند خود اغلب از بازیگران غیر حرفه ‌ای استفاده می‌کرد. برخی از ویژگی‌ های استفاده او از بازیگران غیر حرفه ‌ای در آثار مستند به شرح زیر می باشد:

1.      جذب افراد عادی و غیرحرفه‌ ای

کیارستمی در فیلم ‌های مستند خود بازیگران را از میان مردم عادی و غیرحرفه‌ای انتخاب می‌کرد. به عنوان مثال در فیلم "کودکان آسمان"، بازیگران اصلی کودکان محلی بودند که تجربه ی بازیگری نداشتند.

2.      تأکید بر واقعیت و طبیعی ‌بودن

حضور بازیگران غیرحرفه‌ای در آثار مستند کیارستمی به ایجاد فضای واقع ‌گرایانه و طبیعی کمک می‌کرد. این امر با اهداف مستند گرایانه و تأکید بر واقعیت در آثار او همخوانی داشت.

3.     عدم بهره‌گیری از تمرین و آموزش

کیا رستمی در فرآیند ساخت فیلم ‌های مستند، بازیگران را تمرین و آموزش نمی‌داد. او به جای آن از روش‌ های مشاهده و مستند کردن رفتار ها و واکنش‌ های طبیعی افراد استفاده می‌کرد.

در نتیجه استفاده از بازیگران غیر حرفه‌ ای یکی از ویژگی ‌های اصلی فیلم‌ های مستند عباس کیارستمی بود که به خلق فضای واقعی و طبیعی در آثار او کمک می‌کرد. استفاده از بازیگران غیر حرفه ‌ای در فیلم‌ های مستند می‌تواند تأثیرات مهمی داشته باشد ازجمله:

1.      ایجاد فضای واقعی و طبیعی

حضور بازیگران غیر حرفه ‌ای که در زندگی واقعی خود حضور دارند، به ایجاد فضایی واقعی و طبیعی در فیلم کمک می‌کند. این امر با اهداف مستند گرایانه و تأکید بر نمایش واقعیت در فیلم ‌های مستند همخوانی دارد.

2.      جذب مخاطب و ایجاد هم ذات ‌پنداری

بازیگران غیرحرفه ‌ای معمولاً مخاطبان را بیشتر جذب می‌کنند، زیرا با زندگی روزمره ی آن ها بیشتر همخوانی دارند. این موضوع سبب می شود که مخاطبان با شخصیت ‌ها هم ذات‌ پنداری کرده و به داستان نزدیک ‌تر شوند.

3.     کاهش اثر گذاری بازیگری

بازیگران غیر حرفه ‌ای معمولاً مهارت های بازیگری کمتری دارند و ممکن است بر اثگذاری داستان و شخصیت ‌ها تأثیر بگذارد. این امر می‌تواند چالشی در ساخت فیلم مستند محسوب شود و نیاز به مدیریت دقیق از سوی کارگردان دارد.

4.     فراهم ‌آوردن امکان مشارکت مردم

استفاده از بازیگران غیر حرفه ‌ای به مردم عادی امکان مشارکت در ساخت فیلم را می‌دهد. این موضوع با رویکرد مشارکتی و مردمی برخی از فیلم‌های مستند کیارستمی همخوانی دارد.

به طور کلی، استفاده از بازیگران غیرحرفه‌ای در فیلم‌ های مستند، مزایا و چالش‌ های خاص خود را دارد که کارگردان باید با درک و مدیریت دقیق، آن ها را به نفع فیلم خود به کار بگیرد. استفاده از بازیگران غیرحرفه ‌ای در فیلم‌ های مستند می‌تواند به کاهش هزینه ‌های ساخت فیلم کمک کند نظیر:

1.      هزینه ‌های پرداخت به بازیگران

بازیگران حرفه ‌ای معمولاً هزینه ‌های بالایی را برای ظاهر شدن در فیلم ‌ها طلب می‌کنند. در مقابل، بازیگران غیر حرفه ‌ای معمولاً با دستمزد های پایین‌ تر یا حتی رایگان برای فیلم‌ ها همکاری می‌کنند. این موضوع می‌تواند به طور چشمگیری در کاهش هزینه‌ های تولید فیلم مؤثر باشد.

2.      هزینه‌ های آموزش و تمرین

بازیگران حرفه‌ ای معمولاً نیاز به آموزش و تمرین ‌های زیادی برای آماده شدن نقش خود دارند. در مقابل، بازیگران غیر حرفه ‌ای اغلب از همان ابتدا به طور طبیعی رفتار و حرکات مورد نیاز را دارا هستند. این امر هزینه‌ های آموزشی و تمرینی را کاهش می‌دهد.

3.     هزینه ‌های لباس و آرایش

بازیگران حرفه‌ای معمولاً نیاز به لباس‌ ها و آرایش‌ های خاصی برای ایفای نقش خود دارند. در مقابل، بازیگران غیر حرفه ‌ای معمولاً با پوشش و آرایش روزمره خود در فیلم ظاهر می‌شوند. این موضوع هزینه‌ های مربوط به لباس و آرایش را به حداقل می‌رساند.

در مجموع، استفاده از بازیگران غیر حرفه ‌ای می‌تواند به طور قابل توجهی در کاهش هزینه ‌های تولید فیلم‌ های مستند مؤثر باشد. این امر به ویژه برای فیلم سازان مستقل و با بودجه ی محدود اهمیت به سزایی دارد. استفاده از بازیگران غیر حرفه ‌ای در تولید فیلم ‌های مستند می‌تواند به کاهش زمان تولید نیز کمک کند از جمله:

1.      کاهش زمان آموزش و تمرین

بازیگران غی رحرفه ‌ای معمولاً نیاز به آموزش و تمرین کمتری برای آماده شدن نقش خود دارند. این امر زمان صرف شده برای آموزش و تمرین بازیگران را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.

2.      سرعت بیشتر در فرآیند تصویربرداری

بازیگران حرفه‌ای ممکن است در طول تصویر برداری، زمان بیشتری برای تحویل گرفتن نقش خود، پذیرش دستورات کارگردان و انجام صحنه‌ ها نیاز داشته باشند. در مقابل، بازیگران غیر حرفه ‌ای با سرعت بیشتری در حین تصویربرداری عمل می‌کنند و زمان کمتری را به خود اختصاص می‌دهند. این موضوع می‌تواند در سرعت بخشیدن به کل فرآیند تولید فیلم مؤثر باشد.

3.     کاهش زمان صحنه ‌آرایی و گریم

همان‌ طور که قبلاً گفته شد، بازیگران غیر حرفه ‌ای معمولاً با پوشش و آرایش روزمره ی خود در فیلم‌ ها ظاهر می‌شوند. این امر زمان صرف شده برای صحنه ‌آرایی و گریم را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد.

بنا بر این استفاده از بازیگران غیر حرفه ‌ای به دلیل نیاز کمتر به آموزش و تمرین، سرعت بیشتر در فرآیند تصویربرداری و کاهش زمان صرف شده برای صحنه‌ آرایی و گریم، می‌تواند به طور قابل توجهی به کاهش کل زمان تولید فیلم کمک کند.

بازبینی: س. سیاح