چرا مسکن در ایران گران است؟
در سال ۱۴۰۴، بازار مسکن ایران با چالش‌های بزرگی مواجه است. قیمت خانه در شهرهایی مثل تهران، شیراز و اصفهان به حدی بالاست که بسیاری از خانواده‌ها توان خرید ندارند. بر اساس آمار، حدود ۴۵ درصد از خانوارهای اجاره‌نشین بیش از ۳۰ درصد درآمد خود را صرف اجاره می‌کنند. این وضعیت، فشار مالی زیادی بر مردم وارد کرده است.
عوامل متعددی مثل کمبود زمین قابل ساخت، مقررات پیچیده ساخت‌وساز، و هزینه‌های بالای مصالح ساختمانی به این بحران دامن زده‌اند. دولت جدید با صدور یک دستور اضطراری، قصد دارد با حذف برخی موانع و افزایش عرضه، این مشکل را حل کند.
دستور جدید دولت چیست؟
دولت ایران به تازگی دستوری صادر کرده که دستگاه‌های اجرایی را موظف می‌کند هزینه‌های مسکن و سایر مخارج اصلی خانوارها را کاهش دهند. این دستور بر دو محور اصلی تمرکز دارد: کاهش مقررات دست‌وپاگیر ساخت‌وساز و افزایش عرضه مسکن از طریق واگذاری زمین‌های دولتی.
بر اساس این طرح، دستگاه‌ها باید هر ۳۰ روز یک‌بار گزارش پیشرفت خود را ارائه کنند. اگرچه جزئیات اجرایی هنوز مشخص نیست، اما کارشناسان معتقدند این اقدام می‌تواند بازار املاک را در شهرهای بزرگ متحول کند.
کاهش مقررات ساخت‌وساز: فرصت یا تهدید؟
یکی از نکات کلیدی دستور دولت، کاهش مقررات ساخت‌وساز است. طبق بررسی‌ها، حدود ۲۵ درصد از هزینه‌های ساخت یک خانه به دلیل قوانین پیچیده و زمان‌بر است. برای مثال، در تهران، اخذ مجوز ساخت ممکن است ماه‌ها طول بکشد و هزینه‌های اضافی به سازندگان تحمیل کند.
کاهش این مقررات می‌تواند هزینه‌های ساخت را پایین بیاورد و عرضه خانه‌های جدید را افزایش دهد. اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون نظارت دقیق، ممکن است کیفیت ساخت‌وساز کاهش یابد یا پروژه‌ها به صورت غیراصولی اجرا شوند.
استفاده از زمین‌های دولتی برای ساخت مسکن
دولت قصد دارد با واگذاری زمین‌های دولتی در حاشیه شهرهای بزرگ مثل تهران، مشهد و شیراز، عرضه مسکن را افزایش دهد. این زمین‌ها با شرایط ویژه و تخفیف‌های مالی در اختیار سازندگان قرار می‌گیرند تا خانه‌های ارزان‌قیمت ساخته شود.
این طرح می‌تواند برای زوج‌های جوان و خانواده‌های کم‌درآمد فرصتی برای خانه‌دار شدن فراهم کند. با این حال، چالش‌هایی مثل زیرساخت‌های ضعیف (آب، برق، گاز) و دوری از مراکز شهری ممکن است موفقیت طرح را تحت تأثیر قرار دهد.
آیا این طرح قیمت مسکن را پایین می‌آورد؟
کارشناسان معتقدند که افزایش عرضه مسکن و کاهش هزینه‌های ساخت می‌تواند در بلندمدت قیمت‌ها را تعدیل کند. اما در کوتاه‌مدت، عوامل دیگری مثل تورم، قیمت مصالح، و تقاضای بالای بازار ممکن است مانع کاهش سریع قیمت‌ها شوند.
برای مثال، در تهران، میانگین قیمت هر مترمربع خانه در سال ۱۴۰۴ به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. این طرح شاید بتواند این روند صعودی را کندتر کند، اما معجزه فوری ایجاد نخواهد کرد.
تجربه‌های مشابه در ایران و جهان
طرح‌های مشابهی در گذشته در ایران اجرا شده‌اند، مثل مسکن مهر. این طرح‌ها اگرچه موفقیت‌هایی داشتند، اما با مشکلاتی مثل کیفیت پایین ساخت و کمبود زیرساخت مواجه شدند. در سطح جهانی، کشورهایی مثل سنگاپور با مدیریت زمین‌های دولتی و ساخت خانه‌های ارزان، توانسته‌اند بازار مسکن را کنترل کنند.
ایران می‌تواند از این تجربه‌ها درس بگیرد و با برنامه‌ریزی دقیق‌تر، طرح جدید را به موفقیت برساند.
سوالات متداول
دستور جدید دولت برای مسکن چه تأثیری بر بازار املاک ایران دارد؟
این دستور با هدف کاهش هزینه‌های ساخت و افزایش عرضه مسکن، می‌تواند قیمت‌ها را در بلندمدت تعدیل کند، اما موفقیت آن به اجرای صحیح و هماهنگی با نهادهای محلی بستگی دارد.
آیا کاهش مقررات ساخت‌وساز به کیفیت خانه‌ها آسیب می‌زند؟
در صورت نظارت دقیق، کاهش مقررات می‌تواند هزینه‌ها را کم کند بدون اینکه کیفیت ساخت کاهش یابد. با این حال، نبود نظارت کافی ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
چه شهرهایی در ایران از این طرح بهره‌مند می‌شوند؟
شهرهای بزرگ مثل تهران، اصفهان، شیراز و مشهد که با کمبود زمین و هزینه‌های بالای مسکن مواجه‌اند، احتمالاً اولویت این طرح خواهند بود.
