لویزان و پارک جنگلی اش

لویزان واقع در منطقه ۴ شهرداری تهران از روستاهای قدیمی شمیرانات، از شمال به ازگل، از جنوب به تپه‌های شمس‌آباد، از غرب به حسین‌آباد و از شرق به شیان محدود می‌شود نام لویزان ریشه در باغات بادام این منطقه دارد، باتوجه به انبوهی باغ بادام در این منطقه (همچنان کوچه باغ بادومی مرسوم است) و بعد از اسکان اعراب در این منطقه خوش آب و هوا و پر از باغ و درختان بادام نام این منطقه به عربی لوز ان «معنی بادام به عربی لوز می‌شود» نام گرفت و به مرور زمان گویش آن به لویزان چرخیده است. لویزان در لغت به معنی محل غله کوفته و هنوز از کاه جدا نشده است. در ترکیب له آویزان به معنی محل تهیه آب انگوری است و تلفظ آن به صورت لویشان آمده است.

ریشه‌ های تاریخی و جغرافیایی

·         شمیرانات و لویزان

لویزان به عنوان یکی از روستاهای قدیمی شمیرانات، از دیرباز از آب و هوای معتدل و طبیعت بکر برخوردار بوده است. این ویژگی‌ها باعث شده تا این منطقه همواره مورد توجه ساکنان تهران باشد.

·         باغات بادام و وجه تسمیه

وجود باغات بادام فراوان در این منطقه، نقش مهمی در شکل‌گیری نام لویزان داشته است. تغییر نام از "لوز ان" به "لویزان" نشان‌دهنده تحولات زبانی و فرهنگی در طول تاریخ است.

·         معانی مختلف لویزان

ارائه معانی مختلف برای کلمه لویزان، نشان از پیچیدگی‌های زبان و فرهنگ است. این معانی می‌تواند ریشه در باورها، مشاغل و رویدادهای تاریخی منطقه داشته باشد.

تحولات اجتماعی و اقتصادی

·         کارخانه اسلحه ‌سازی و صنایع نظامی

حضور کارخانه اسلحه‌ سازی و صنایع نظامی در لویزان، نشان‌دهنده اهمیت این منطقه در حوزه نظامی و صنعتی در گذشته بوده است.

·         خانه‌ های سازمانی

ساخت خانه‌های سازمانی برای کارمندان ارتش، به تغییر بافت اجتماعی و اقتصادی لویزان کمک کرده است.

·         از روستا به محله

با گسترش شهر تهران، لویزان از یک روستای ییلاقی به یکی از محله ‌های مهم پایتخت تبدیل شده است. این تغییر، همراه با رشد جمعیت و توسعه امکانات شهری، تحولات چشمگیری در این منطقه ایجاد کرده است.

 

لویزان در ادبیات و فرهنگ

·         منوچهر ستوده

اشاره به نوشته‌های منوچهر ستوده درباره لویزان، نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی این منطقه دارد. ستوده به عنوان یکی از پژوهشگران برجسته تاریخ ایران، دیدگاه‌های ارزشمندی درباره لویزان ارائه داده است.

 

نکات قابل توجه دیگر

·         طبیعت بکر و باغ‌ های میوه

لویزان همچنان به عنوان یکی از مناطق سرسبز و خوش آب و هوای تهران شناخته می‌شود. وجود باغ ‌های میوه، پارک جنگلی و فضاهای سبز، از ویژگی‌های بارز این منطقه می باشد.

·         تغییرات شهری

با وجود حفظ برخی از ویژگی‌ های سنتی، لویزان نیز مانند بسیاری از مناطق تهران تحت تأثیر تغییرات شهری قرار گرفته است. ساخت ‌و سازهای جدید، افزایش جمعیت و توسعه امکانات شهری، چهره این منطقه را دگرگون کرده است.

 

مالکیت اراضی و تحولات اجتماعی

·         مالکیت اراضی

عمده اراضی لویزان در گذشته متعلق به افراد یا خاندان ‌های خاص مانند بصیرالدوله (رضا هروی) بوده است. این مسئله بر ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه تاثیر بسزایی داشته است.

·         توسعه و تغییرات جمعیتی

اختلاف در آمار جمعیت ذکر شده در منابع مختلف، نشان‌ دهنده رشد سریع جمعیت لویزان در طول زمان است. این رشد جمعیت ناشی از عوامل مختلفی از جمله مهاجرت، توسعه کشاورزی و صنعتی، و بهبود شرایط زندگی بوده است.

·         تغییر مشاغل

با گذشت زمان، مشاغل اهالی لویزان نیز دستخوش تغییر شده است. از کشاورزی و دامداری سنتی به سمت مشاغل صنعتی و خدماتی حرکت کرده‌اند.

 

اهمیت کشاورزی و منابع آبی

·         کشاورزی و باغداری

کشاورزی و باغداری از دیرباز نقش مهمی در اقتصاد لویزان داشته است. محصولات متنوعی مانند غلات، حبوبات، میوه ‌ها و سبزیجات در این منطقه کشت می‌شده است.

·         قنوات

قنوات مبارک ‌آباد و حاج قاسمی نقش حیاتی در آبیاری باغ ‌ها و مزارع لویزان ایفا می‌کرده‌اند. این قنوات نشان ‌دهنده دانش و فن آوری پیشرفته ایرانیان در زمینه مدیریت آب می باشد.

 

 

میراث فرهنگی و تاریخی

·         حمام قدیمی

وجود حمام قدیمی در لویزان نشان‌دهنده قدمت و اهمیت این منطقه در گذشته است. حمام‌ ها در گذشته نه تنها مکانی برای نظافت بودند بلکه مراکز اجتماعی و فرهنگی نیز به شمار می‌آمدند.

·         امام زاده

وجود امام زاده در لویزان نشان‌دهنده اهمیت مذهبی این منطقه است و بر باورهای مردم محلی تاثیرگذار بوده است.

 

تاثیرگذاری تحولات شهری

·         توسعه شهری

با گسترش شهر تهران، لویزان نیز تحت تأثیر تحولات شهری قرار گرفته و از یک روستای کشاورزی به یک محله شهری تبدیل شده است.

·         تغییرات کاربری زمین

با افزایش جمعیت و نیاز به مسکن، بسیاری از باغ ‌ها و زمین ‌های کشاورزی به مناطق مسکونی تبدیل شده ‌اند.

 

لویزان به عنوان یک مرکز آموزشی

·         تنوع مدارس

وجود مدارس دولتی و غیرانتفاعی در مقاطع مختلف تحصیلی، نشان از اهمیت آموزش در این منطقه است.

·         امکانات آموزشی

با توجه به وجود دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در مجاورت لویزان، می‌توان گفت که این منطقه از نظر امکانات آموزشی در سطح بالایی قرار دارد.

 

لویزان به عنوان یک مرکز زیارتی

·         امام زاده پنج تن

این امام زاده به عنوان یک مکان مقدس، مورد توجه اهالی لویزان و سایر مناطق بوده است.

·         اهمیت تاریخی و معماری

بنا بر توصیف کتاب جغرافیای تاریخی شمیران، این امام زاده دارای معماری ساده و قدیمی است که نشان از قدمت آن دارد.

 

لویزان به عنوان یک منطقه مسکونی

·         امکانات رفاهی

وجود پارک جنگلی، مراکز درمانی و شهرک‌ های مسکونی، نشان از کیفیت بالای زندگی در این منطقه دارد.

·         توسعه شهری

با توجه به وجود ستاد فرماندهی نیروی زمینی ارتش و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، لویزان به تدریج به یک منطقه شهری با امکانات متنوع تبدیل شده است.

 

 

نکات قابل توجه دیگر

·         تلفیق سنت و مدرنیته

لویزان به عنوان یک منطقه با قدمت تاریخی، همچنان توانسته است سنت‌ ها و ارزش‌های خود را حفظ کند. در عین حال، با توسعه امکانات شهری، این منطقه به یک مکان مدرن (جدید) و پویا تبدیل شده است.

·         اهمیت موقعیت جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی لویزان در دامنه کوه‌های البرز و نزدیکی به تهران، بر آب و هوا، طبیعت و توسعه این منطقه تاثیرگذار بوده است.

 

بازسازی و توسعه امامزاده

·         بازسازی در سال ۱۳۷۳

بازسازی بقعه در سال ۱۳۷۳ نشان از توجه و اهتمام مردم و مسئولین به این مکان دارد.

·         زیبایی معماری

استفاده از کاشی‌کاری و آینه‌کاری در تزیین بنا، به آن جلوه ‌ای خاص بخشیده و بر اهمیت آن افزوده است.

 

آرامستان شهدا

·         مزار شهدا

وجود مزار شهدای جنگ، ترور و حوادث مختلف در این آرامستان، به آن هویتی خاص بخشیده و آن را به یک مکان یادآور ایثار و شهادت تبدیل کرده است.

·         شخصیت ‌های شاخص

حضور مزار شخصیت‌ های شاخص بر اهمیت این آرامستان افزوده است.

اهمیت فرهنگی و اجتماعی

·         مرکز تجمع و عزاداری

امام زاده پنج تن به عنوان یک مکان مذهبی، محل تجمع و عزاداری مردم در مناسبت‌های مذهبی، به ویژه ایام محرم و صفر می باشد.

·         نماد وحدت و هم دلی

حضور مزار شهدا از اقشار مختلف جامعه در این آرامستان، نمادی از وحدت و هم دلی مردم ایران است.

 

خطوط اتوبوس لویزان

در حال حاضر خطوط اتوبوس ذیل از از میان و ضلع شمالی این محله تردد دارند:

·         سه راه لویزان

·         ایستگاه اتوبوس لویزان سه

·         چهارصد دستگاه لویزان

·         خط 5 سامانه اتوبوس های تندروی تهران یا همان بی آر تی (پايانه علم و صنعت - پايانه بیهقی)

 

بازبینی: س. سیاح