فضاپیمای وویجر، تنها ساخته ی بشر خارج از سامانه ی خورشیدی

وویجر وسیله فضایی بسیار مشهور و موفق است که توسط سازمان فضایی آمریکا (ناسا) برای بررسی سیارات خارج از منظومه ی شمسی (سامانه ی خورشیدی) مورد استفاده قرار گرفته است. دو فضاپیمای وویجر (یعنی وویجر 1 و وویجر 2) در دهه ی 1350 به فضا پرتاب شدند و تاکنون از طریق رسانه ‌های فضایی که به آن‌ ها ارسال می‌شود، به نزدیکی سیاره مشتری و حتی به لبه ی سامانه ی خورشیدی نفوذ کرده‌ اند. اصلی ‌ترین اهداف وویجر عبور از سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی بوده است و این فضاپیماها ماموریت‌های مهمی از جمله بررسی سیاره ‌های مشتری، زحل، اورانوس و نپتون را به عهده داشته ‌اند.

وویجر با ارسال داده ‌های بسیار زیادی در مورد سیارات، اقیانوس‌ها، اتمسفرها و سیاره ‌های ناشناخته به ما کمک کرده است تا درک بهتری از سیاره‌ ها و اجرام آسمانی داشته باشیم. برخی از دستاورد های بزرگ وویجر عبارتند از:

1. ارائه تصاویر و اطلاعات دقیق از سیاره های مشتری، زحل، اورانوس و نپتون

2. شناسایی وجود حلقه‌ ها و سیارک ها در اطراف سیاره ی زحل

3. کشف و بررسی ابرهای بزرگ جوی سیاره‌ ها

4. ارائه ی شواهدی در مورد وجود اقیانوس ‌های زیر سطحی در ماه‌ های گالیله ی سیاره ی مشتری

5. بررسی و ارسال تصاویری از سیاره های ناشناخته در سامانه ی خورشیدی

وویجر با فرستادن داده‌های بسیار زیاد و تأمین اطلاعات ارزشمند از سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی، به دانشمندان درک بهتری از طبیعت کیهانی و تکامل سامانه ی خورشیدی و اجرام آسمانی را می ‌دهد.

وویجر تصاویری از سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی ارسال کرده است. در طول ماموریت خود، این دو فضاپیما تصاویر ماه‌ ها، سیاره ها و سیارک ها را به ما ارسال کردند. این تصاویر از سیاره های مشتری، زحل، اورانوس و نپتون شامل جزئیات جدید و ارزشمندی بودند که به ما در درک بهتر از این سیاره ها کمک کردند.

تصاویر وویجر به دلیل دقت و کیفیت بالا، به عنوان منابع علمی بسیار ارزشمند شناخته شده‌ اند. این تصاویر، ما را با ویژگی ‌های جغرافیایی، اقلیمی و ساختاری سیاره ها آشنا کرده و به ما کمک کرده ‌اند تا درک بهتری از این سیاره ها و سامانه ‌های آسمانی خارج از سامانه ی خورشیدی داشته باشیم.

با استفاده از تصاویر وویجر، دانشمندان به اطلاعات مهمی در مورد سیارات خارج از سامانه ی خورشیدی دست یافته‌ اند. برخی از اطلاعات کلیدی که با استفاده از تصاویر وویجر به دست آمده‌اند عبارتند از:

1.      ساختار سیارات

تصاویر وویجر از سیارات خارج از سامانه ی خورشیدی، اطلاعات زیادی درباره ی ساختار داخلی و بیرونی آن ها ارائه می‌دهند. برای مثال، تصاویر زمین های سطحی و طوفان ‌ها در سیاره مشتری نشان می‌دهند که مشتری یک سیاره گازی و بسیار طوفانی می باشد.

2.      اقلیم و هواشناسی

تصاویر وویجر به ما اطلاعاتی درباره ی اقلیم و هواشناسی سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی می ‌دهند. برای مثال، تصاویر ابرها و جریان ‌های جوی در سیاره‌ های مشتری و زحل، مشخصات هواشناسی آن ‌ها را نشان می‌دهند.

3.     حلقه ‌ها و سیارک ها

وویجر تصاویری از حلقه ‌های زحل و سیارک ها در دوران زحل ارسال کرد. این تصاویر به ما کمک کردند تا ساختار و ترکیب این حلقه ‌ها و سیارک ها را بهتر درک کنیم.

4.     مجموعه ‌های سیاره‌ ای

تصاویر وویجر نشان می‌دهند که در سیاره ها خارج از مجموعه شمسی ممکن است مجموعه ‌های سیاره ‌ای وجود داشته باشند. برای مثال، تصاویر ماه‌ های گالیله ی سیاره ی مشتری بیانگر وجود اقیانوس‌ های زیر سطحی در آن ‌ها هستند.

 

 

5.     هسته ی سیاره

تصاویر وویجر ما را با ساختار داخلی سیاره ها آشنا کرده‌ اند. برای مثال، تصاویر وویجر از سیاره ی مشتری نشان می‌دهند که هسته این سیاره از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است و دارای یک هسته ی مرکزی چگال با فشار بالا می باشد.

6.     لایه‌های جوی و اتمسفری

تصاویر وویجر به ما اطلاعاتی درباره ی لایه‌ های جوی و اتمسفری سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی می‌ دهند. برای مثال، تصاویر مشتری نشان می‌ دهند که این سیاره دارای لایه ‌های جوی گسترده‌ ای است که شامل ابرها و جریان ‌های جوی می ‌شود.

7.     جغرافیا و فرم سطحی

تصاویر وویجر به ما اطلاعاتی درباره ی فرم سطحی سیاره ها خارج از سامانه ی خورشیدی می ‌دهند. برای مثال، تصاویر سیاره ی زحل نشان می ‌دهند که این سیاره دارای حلقه‌ های بسیار باریک است و سطح آن شامل تپه ‌ها و خندق ‌هایی (ترانشه) می باشد.

8.     ساختار داخلی ماه‌ ها

وویجر تصاویری از ماه‌ های گالیله ی سیاره ی مشتری نیز ارسال کرد. این تصاویر به ما کمک کردند تا ساختار داخلی ماه ‌ها و به ویژه وجود اقیانوس‌ های زیر سطحی در آن ‌ها را بهتر درک کنیم.

این اطلاعات و تصاویر وویجر به دانشمندان کمک کرده‌ اند تا شناخت عمیق تری از ساختار داخلی سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی و نحوه ی شکل‌گیری و تکامل آن ‌ها داشته باشند. با این حال، هنوز بسیاری از جوانب ساختاری این سیاره ها در برابر بررسی دقیق قرار نگرفته ‌اند و تحقیقات آینده نیازمند ماموریت ‌های فضایی بیشتری می باشد.

برای بررسی جوانب ساختاری سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی در آینده، چندین طرح تحقیقاتی و ماموریت فضایی در نظر گرفته شده است. در ادامه به برخی از این طرح ‌ها اشاره می‌کنیم:

1.      ماموریت پلاتو (PLATO)

ماموریت پلاتو توسط اروپا طراحی شده است و هدف آن بررسی سیاره های خارج از مجموعه شمسی می باشد. این ماموریت شامل تلسکوپ های فضایی چندگانه است که به دنبال شناسایی و مطالعه سیاره های مشابه زمین در سامانه های ستاره‌ ای دیگر هستند. پلاتو قرار است اطلاعات جدیدی درباره ی ساختار، جرم و ترکیب سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی فراهم کند.

2.      ماموریت آریل (ARIEL)

ماموریت آریل نیز توسط اروپا در نظر گرفته شده است. هدف اصلی این ماموریت بررسی جوانب جوی و اتمسفری سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی است. آریل از طریق تجهیزات حسگری متنوع مانند طیف ‌سنجی، تصویر برداری و اندازه‌گیری جرمی، اطلاعات جدیدی راجع به ساختار و ترکیب جوها و اتمسفرهای سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی به دست خواهد آورد.

3.     ماموریت گالیلئو (Galileo)

ماموریت گالیلئو توسط ناسا برای بررسی سیاره‌ ی مشتری و ماه‌ های آن طراحی شده است. این ماموریت شامل ارسال یک فضاپیما به مشتری و مطالعه ی دقیق ساختار داخلی و سطحی سیاره و ماه‌ های آن می‌ شود. گالیلئو اطلاعات بیشتری راجع به هسته ی مرکزی سیاره مشتری و ماه‌ های آن، جریان‌ های جوی و فعالیت‌ های زمین ‌ساختی در این منطقه ‌ها را فراهم می‌ کند.

4.     ماموریت تس (TESS)

ماموریت تس نیز توسط ناسا طراحی شده است و هدف آن کشف سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی می باشد. تس با استفاده از تلسکوپ های فضایی خود، به دنبال عبور سیاره ها در اطراف ستاره ‌ها می ‌باشد و اطلاعاتی را درباره ی ساختار و خصوصیات فیزیکی این سیاره ها فراهم می ‌کند.

این ماموریت ‌ها و طرح ‌ایده‌ها تنها برخی از تحقیقات و ماموریت ‌هایی هستند که برای بررسی ساختار سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی در آینده برنامه ‌ریزی شده ‌اند. با توجه به پیشرفت تکنولوژی و علاقه ی علمی به این زمینه، می‌توان انتظار داشت که در آینده، ماموریت ‌ها و تحقیقات بیشتری برای بررسی دقیق تراکم، ساختار داخلی، جو و اتمسفر سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی برنامه ‌ریزی شوند.

تصاویر وویجر به ما اطلاعات مفیدی درباره ی ساختار، زمین های سطحی و هواشناسی سیاره های خارج از سامانه ی خورشیدی ارائه کرده ‌اند و تبدیل به مشوق تحقیقاتی در این زمینه شده اند.

 

بازبینی: س. سیاح