مالکیت مشاع چیست و چه قوانینی بر آن حاکم است؟

مالکیت مشاع به معنای مالکیت مشترک و تقسیم نشده بین دو یا چند نفر در یک مال است. این نوع مالکیت در املاک، حقوق مالکیت معنوی، و اموال منقول می‌تواند وجود داشته باشد. قوانین و مقررات مربوط به مشاع در قانون مدنی ایران به تفصیل آمده است. تقسیم مال مشاع می‌تواند به روش‌های مختلفی مانند افراز، تعدیل، رد، و فروش انجام شود. آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به مشاع، برای افرادی که در مالکیت مشاع شریک هستند، یا قصد خرید ملک مشاع را دارند، بسیار حائز اهمیت است.تصور کنید ملکی دارید که در آن با دیگران شریک هستید، به طوری که نمی‌توانید بگویید دقیقا کدام قسمت از ملک به شما تعلق دارد. این نوع مالکیت، مشاع نامیده می‌شود. مالکیت مشاع در زندگی روزمره ما، به خصوص در زمینه املاک و مستغلات، بسیار رایج است. در این مقاله، به زبان ساده و قابل فهم برای عموم، به بررسی مفهوم مشاع، انواع آن، قوانین و مقررات مربوطه، و مثال‌هایی از کاربرد آن در زندگی روزمره می‌پردازیم.

تعریف مشاع

 

مشاع در لغت به معنای "مشترک و تقسیم نشده" است. در اصطلاح حقوقی، به مالکیتی گفته می‌شود که دو یا چند نفر در آن شریک باشند و سهم هر یک به طور دقیق و مجزا مشخص نشده باشد. به عبارت دیگر، هر یک از شرکا در تمام اجزای مال، به نسبت سهم خود، مالکیت دارند. نکته قابل توجه این است که مالکیت مشاع مانع از صدور سند مجزا برای هر یک از مالکین نمی‌شود. هر مالک می‌تواند سندی داشته باشد که سهم او را در ملک مشاع نشان می‌دهد.

انواع مشاع

مالکیت مشاع می‌تواند در انواع مختلفی از اموال وجود داشته باشد، از جمله:

املاک و مستغلات

مانند آپارتمان‌ها، زمین‌ها، و خانه‌هایی که چند نفر در مالکیت آن شریک هستند. در این موارد، بخش‌هایی از ملک مانند راهروها، حیاط، پشت بام، و پارکینگ معمولاً به صورت مشاع بین مالکین تقسیم می‌شود.

حقوق مالکیت معنوی

مانند حق تألیف یک کتاب، موسیقی یا اختراع که به طور مشترک به چند نفر تعلق دارد. به عنوان مثال، مجوزهای Creative Commons نوعی از مالکیت مشاع در حوزه مالکیت معنوی هستند که به پدیدآورندگان اجازه می‌دهد تا حقوق استفاده از آثار خود را با دیگران به اشتراک بگذارند.

اموال منقول

مانند خودرو یا اثاثیه که به طور مشترک توسط چند نفر خریداری شده است.

انواع مالکیت مشاع از نظر نحوه ایجاد:

• اختیاری: زمانی که شخصی به صورت داوطلبانه سهمی از یک ملک را خریداری می‌کند و به جمع مالکین مشاع می‌پیوندد.

• غیر ارادی (قهری): مانند زمانی که اموال متوفی به وراث او به صورت مشاع منتقل می‌شود.

قوانین و مقررات مربوط به مشاع در ایران

قوانین و مقررات مربوط به مشاع در قانون مدنی ایران به تفصیل آمده است. برخی از مهم‌ترین این قوانین عبارتند از:

• حق تقسیم: هر یک از شرکای مال مشاع می‌تواند هر زمان که بخواهد تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید.

• لزوم توافق: برای انجام هرگونه تصرف در مال مشاع، مانند فروش، اجاره، یا تعمیر، نیاز به توافق همه شرکا است. هرگونه اقدام بدون موافقت سایر مالکین می‌تواند منجر به چالش‌های حقوقی شود. به عنوان مثال، هرگونه تغییر در نقشه ساختمان بدون رضایت ساکنین و کسب مجوزهای لازم ممنوع است.

• حق شفعه: در صورت فروش سهم یکی از شرکا، سایر شرکا حق تقدم در خرید آن سهم را دارند.

 

مشاوره حقوقی - معامله بی دنگ وفنگ

 

 

تقسیم مال مشاع

تقسیم مال مشاع می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود:

روش تقسیم	توضیحات
افراز	در این روش، مال مشاع به طور فیزیکی بین شرکا تقسیم می‌شود. به عنوان مثال، یک زمین به قطعات کوچک‌تر تقسیم شده و به هر یک از شرکا سهمی اختصاص داده می‌شود.
تعدیل	در مواردی که افراز ممکن نباشد، می‌توان با پرداخت مبلغی به عنوان "سرقفلی" به یکی از شرکا، مالکیت را به او منتقل کرد.
رد	در این روش، یکی از شرکا سهم خود را به سایر شرکا واگذار می‌کند.
فروش	در صورتی که هیچ یک از روش‌های فوق ممکن نباشد، دادگاه می‌تواند دستور فروش مال مشاع را صادر کند و مبلغ حاصل از فروش را بین شرکا تقسیم کند. برای فروش ملک مشاع، رضایت و توافق تمامی شرکا الزامی است.

 

مراحل قانونی تقسیم مال مشاع

   

1. درخواست گواهی عدم افراز: شرکا باید به اداره ثبت محل وقوع ملک درخواست گواهی عدم افراز بدهند. اداره ثبت پس از بررسی توسط کارشناس، در صورتی که ملک قابل افراز نباشد، گواهی عدم افراز صادر می‌کند.

2. دادخواست دستور فروش: در صورت صدور گواهی عدم افراز، شرکا باید دادخواست دستور فروش ملک مشاعی را به دادگاه حقوقی تقدیم کنند. دادگاه پس از بررسی، دستور فروش ملک را صادر می‌کند.

مزایای مالکیت مشاع

• تقسیم مسئولیت: در مالکیت مشاع، هزینه‌های مربوط به نگهداری و تعمیرات ملک بین شرکا تقسیم می‌شود.

• صرفه جویی در هزینه‌ها: در برخی موارد، خرید ملک مشاع می‌تواند به صرفه جویی در هزینه‌ها منجر شود، زیرا هزینه خرید سهمی از ملک کمتر از خرید کل ملک است.

مثال‌های کاربردی از مشاع در زندگی روزمره

• ارث: وقتی شخصی فوت می‌کند، اموال او به صورت مشاع بین ورثه تقسیم می‌شود.

• آپارتمان‌نشینی: در آپارتمان‌ها، بخش‌هایی از ساختمان مانند راهروها، حیاط، پشت بام، و پارکینگ به صورت مشاع بین مالکین تقسیم می‌شود.

• سرمایه‌گذاری مشترک: وقتی چند نفر به طور مشترک در یک ملک یا کسب و کار سرمایه‌گذاری می‌کنند، مالکیت به صورت مشاع بین آنها تقسیم می‌شود.

نکات مهم در خصوص ملک مشاع

• قبل از خرید ملک مشاع، از قوانین و مقررات مربوطه آگاهی کامل پیدا کنید.

• در صورت بروز اختلاف با سایر شرکا، سعی کنید از طریق گفتگو و مذاکره به توافق برسید.

• در صورت عدم توافق، می‌توانید از طریق مراجع قانونی اقدام به تقسیم یا فروش ملک مشاع کنید.

• مالکیت مشاع می‌تواند در معاملات ملکی چالش‌هایی ایجاد کند، زیرا برای هرگونه تصرف در ملک نیاز به توافق همه شرکا است.

 

بیشتر بخوانید!

 

 

سبک نگارش

در نگارش این مقاله، سعی شده است از زبانی رسمی و در عین حال قابل فهم برای عموم استفاده شود. از جملات پیچیده و تخصصی پرهیز شده است تا مطالب برای طیف وسیع‌تری از خوانندگان قابل درک باشد.

 

 

از اینکه شیش دنگ را انتخاب کردید سپاسگزاریم!

 

فراهم آورنده:احمد رشاد محمدی ️⌨️️💻

 

وبلاگ سایت شیش دنگ