استان زنجان، مهد اهل کتاب

1.      موقعیت جغرافیایی

استان زنجان در شمال غربی ایران واقع شده است. مرزهای استان زنجان به ترتیب با استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، قزوین، البرز و گیلان محدود می‌شود.

2.      مرکز استان

شهر زنجان مرکز استان است. این شهر با داشتن تاریخچه ‌ای قدیمی و فرهنگی غنی، جاذبه‌های گردشگری متنوعی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است.

3.     جمعیت

جمعیت استان زنجان حدود 1.5 میلیون نفر می باشد.

4.     مناطق گردشگری

استان زنجان دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی متنوعی است. برخی از مناطق معروف شامل غار ستاری، روستای لالجین و دره‌  طارم می‌باشند.

5.     اقتصاد

اقتصاد استان زنجان به صنایعی مانند کشاورزی، دامپروری، صنایع غذایی، نساجی و قطعات خودرو متکی است. این استان به عنوان مسیر عبوری از طریق جاده‌ و راه‌آهن‌، نقش مهمی را ایفا می کند.

6.     فرهنگ و آداب و رسوم

استان زنجان دارای فرهنگ و آداب و رسوم منحصر به فردی است. مردم این منطقه به سنت‌ها و ارزش‌های محلی خود پایبند هستند و جشنواره‌ها و رویدادهای مذهبی و فرهنگی متنوعی در طول سال برگزار می‌شود.

7.     اهمیت تاریخی

زنجان دارای پیشینه تاریخی غنی است و قرن ها مرکز تمدن بوده است. این مکان دارای چندین مکان و بنای تاریخی از جمله گنبد سلطانیه است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این گنبد یک شاهکار معماری و یکی از بزرگترین گنبدهای آجری در سطح جهان است.

8.     صنایع دستی

استان زنجان به خاطر صنایع دستی سنتی خود به ویژه قالی‌ شهرت دارد. شهر زنجان یکی از مراکز عمده تولید فرش در ایران محسوب می شود. نقش های زیبا و جنس مرغوب فرش زنجان در داخل و خارج از کشور بسیار مورد توجه قرار گرفته است. این استان به غیر از فرش و سرامیک، به صنایع دستی دیگری نیز شهرت دارد. مسگری یکی از صنایع برجسته منطقه است و صنعتگران مس زنجان، اقلام نفیسی مانند سینی، ظروف و اشیای تزیینی را با طرح های زیبا می سازند. چرم کاری، منبت کاری و خوشنویسی از دیگر صنایع سنتی قابل توجهی است که توسط صنعتگران ماهر در این استان انجام می شود.

9.      آشپزی

زنجان میراث آشپزی منحصر به فردی دارد. غذاهای محلی شامل انواع غذاهای سنتی است که ریشه عمیقی در تاریخ و فرهنگ منطقه دارد. از غذاهای معروف زنجانی می توان به آبگوشت زنجانی (خورش گوشت، سیب زمینی و لوبیا)، کله پاچه (غذای سنتی از سر و پای گوسفند) و میرزا قاسمی (خوراک بادمجان و گوجه فرنگی) اشاره کرد.

10.   طبیعت و فعالیت در فضای باز

استان زنجان دارای مناظر طبیعی زیبا و مناطق تفریحی است. رشته کوه آلاداغلار که در قسمت جنوبی استان قرار دارد، فرصت هایی برای پیاده روی و کوهنوردی فراهم می کند. زنجان به‌خاطر دره‌ها، رودخانه‌ها و آبشارهای خوش ‌منظره‌ اش شهرت دارد که مناظری دیدنی را برای پیک ‌نیک فراهم می‌کند. غار کتله خور، واقع در نزدیکی روستای گرماب، یکی از طولانی ترین غارهای جهان است که تجربه اکتشاف زیرزمینی جذابی را ارائه می دهد. دره ی ماهنشان با سرسبزی و آبشارهای زیبا، مکانی دیدنی برای دوستداران طبیعت است.

11.   دانشگاه ها و آموزش و پرورش

زنجان دارای چندین دانشگاه و مؤسسه آموزشی است. دانشگاه زنجان یکی از موسسات آموزش عالی برجسته در منطقه است که طیف گسترده ای از برنامه های دانشگاهی را در رشته های تحصیلی مختلف ارائه می دهد. حضور دانشگاه ها به فضای فکری و فرهنگی استان کمک می کند.

12.   گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه واقع در شهر سلطانیه یکی از مکان های تاریخی شاخص زنجان است. این بنا در قرن هفتم هجری ساخته شد و مقبره ی اولجایتو (حاکم ایلخانی) است. گنبد به دلیل معماری باشکوه، کاشی کاری زیبا و اندازه چشمگیرش مشهور است. این گنبد، یک شاهکار معماری ایرانی- اسلامی به حساب می آید و بازدیدکنندگان را از سراسر جهان به خود جذب می کند.

13.  مردان نمکی زنجان

در سال 1393 معدنچیان در معدن نمک چهرآباد در نزدیکی شهر زنجان به کشف قابل توجهی دست یافتند. آن ها چندین مومیایی به خوبی حفظ شده به نام "مردان نمکی زنجان" را کشف کردند. اعتقاد بر این است که این مومیایی‌ها مربوط به دوران امپراتوری هخامنشی (حدود 2500 سال قبل) هستند و اطلاعات ارزشمندی از آداب و رسوم تدفین باستانی و زندگی مردم در آن دوران ارائه می‌دهند. برخی از این مومیایی ها در موزه باستان شناسی زنجان به نمایش گذاشته شده است.

14.  سرامیک های سنتی

استان زنجان را به سرامیک های سنتی اش می شناسند که قدمتی طولانی در این منطقه دارد. شهر ایزنیک در حومه زنجان به دلیل تولید سفال و کاشی، شهرت خاصی دارد. سرامیک ها دارای طرح های زیبا، رنگ های زنده و ابزارکاری ظریفی هستند. آن ها اغلب برای اهداف تزئینی استفاده می شوند و در مساجد، بناهای تاریخی و خانه های سنتی یافت می شوند.

15.   موسیقی سنتی

استان زنجان دارای میراث موسیقایی غنی است و موسیقی سنتی نقش مهمی در فرهنگ این منطقه دارد. این شهر به نوازندگان ماهری معروف است که سازهای سنتی ایرانی مانند تار، سه تار و کمانچه را می نوازند. از گردهمایی ها و اجراهای موسیقی سنتی در سراسر استان می توان لذت برد که نگاهی اجمالی به سنت های موسیقی محلی ارائه می کنند.

16.  بازار زنجان

بازار تاریخی شهر زنجان، بازاری پرجنب‌وجوش و شلوغ است که قدمت آن به 100 سال قبل بازمی‌گردد. هزارتویی از گذرگاه‌های سرپوشیده به هم پیوسته و مغازه‌های سنتی است که در آن می‌توانید طیف وسیعی از کالاها از جمله ادویه، منسوجات، صنایع دستی و شیرینی‌های سنتی ایرانی را پیدا کنید. گشت و گذار در بازار یک تجربه جذاب است که به شما این امکان را می دهد که در فرهنگ محلی غرق شوید و شاهد زندگی روزمره ساکنان زنجان باشید.

17.  لباس‌های سنتی

استان زنجان به خاطر لباس‌های سنتی منحصربه‌فردش که در مناطق مختلف استان متفاوت است، شهرت دارد. لباس‌های سنتی زنان شامل لباس‌های رنگارنگ، روسری ‌های مزین و جواهرات سنتی است، در حالی که مردان اغلب پیراهن‌های بلند و شلوار گشاد می‌پوشند. این لباس ها نشان دهنده آداب و رسوم و سنت های محلی است و در جشنواره ها و مراسم فرهنگی پوشیده می شوند.

18.  چاقو زنجان

این استان سنت دیرینه چاقوسازی دارد. چاقوهای زنجانی معروف به چاقو با مهارت و دقت دست ساز هستند. آن ها به دلیل کیفیت و دوام خود مشهور اند. تیغه ها معمولاً از فولاد با کیفیت بالا ساخته می شوند و دسته ها دارای طرح های زیبایی هستند که از استخوان، چوب یا برنج ساخته شده اند. چاقوهای زنجانی در داخل ایران و در سطح بین‌المللی به‌عنوان قطعاتی از صنایع دستی منحصربه‌فرد و کاربردی، محبوبیت پیدا کرده‌اند.

19.   جشنواره های سنتی

استان زنجان جشن های سنتی مختلفی را در طول سال برگزار می کند که فرهنگ و آداب و رسوم محلی را به نمایش می گذارد. یکی از این جشنواره های قابل توجه، مراسم «سیاه چادر» است که در شهر زنجان برگزار می شود. در این مراسم، مردم لباس سیاه پوشیده و در خیابان‌های شهر قدم می‌زنند تا شهادت امام حسین (از شخصیت‌های شاخص شیعه) را جشن بگیرند. این مراسم شامل مراسم عزاداری، مرثیه خوانی و دسته جات می باشد.

این ها جنبه های دیگری است که غنای فرهنگی و ویژگی های منحصر به فرد استان زنجان را برجسته می کند. کاوش در بازارها، تجربه لباس های سنتی، مکان‌های تاریخی، زیبایی‌های طبیعی، صنایع دستی سنتی، سنت‌های فرهنگی و شرکت در جشنواره های محلی می تواند درک عمیق تری از میراث فرهنگی منطقه ارائه دهد.

بازبینی: س. سیاح