صنایع دستی ایران

1.      قالی بافی

قالی بافی یکی از مهمترین صنایع دستی ایران است که در سراسر کشور تولید می‌شود. قالی بافی در استان ‌های مختلف ایران از جمله خراسان ها، آذربایجان ها و فارس رشد کرده است. قالی ‌های ایران شهرت جهانی دارند و به خاطر طر ح‌ها و بافت ‌های زیبا، دقت در جزئیات و کیفیت بالا، محبوبیت بالایی دارند.

2.      گلیم بافی

گلیم بافی نیز از صنایع دستی مهم ایران می باشد که در مناطق گوناگون کشور تولید می‌ شود. گلیم‌ ها اغلب از نخ ‌های طبیعی مانند پشم بافته می‌شوند و طرح ‌ها و نقش ‌های متنوعی دارند. گلیم  به‌عنوان پوشش، فرش و تزئین در جا های مختلف استفاده می ‌شوند.

3.     مینا کاری

میناکاری یکی از صنایع دستی سنتی ایران است که در استان های یزد و اصفهان شهرت دارد. در این صنعت، طرح ‌هایی با استفاده از رنگ ‌های زنده و انواع طلای مایع روی سطح فلزی مانند مس یا نقره ایجاد می‌شود. این طرح‌ ها بر روی ظروف، جواهرات و اشیاء تزئینی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

4.     منبت کاری

منبت کاری یکی دیگر از صنایع دستی مشهور ایران است که در استان های خراسان رضوی و اصفهان رایج است. در این فن آوری، طرح ‌هایی روی چوب، فلز، استخوان و سفال حکاکی می‌شوند. منبت کاری می‌تواند در ساخت اشیاء تزئینی، مجسمه‌ ها و محصولات هنری به کار گرفته شوند.

5.     جاجیم بافی

جاجیم بافی در مناطق مختلف ایران به خصوص در استان ‌های فارس، اصفهان و کرمان رواج دارد. جاجیم‌ از پارچه ‌های پشمی بافته می شود و بافتی خاص و منحصر به فرد دارد. جاجیم‌ به عنوان فرش کوچک، پوشش‌، کیف‌ و تزئینات دیگر استفاده می‌شود.

6.     سفال گری

سفال گری یکی از صنایع دستی قدیمی ایران می باشد که در سراسر کشور گسترش یافته است. در این فرآیند، اشیاء سفالی مانند ظروف، بشقاب‌، کاسه‌ و آباژور ساخته می‌شوند. سفال گری ایران در استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری شهرت دارد و طرح‌ ها و نقوش مختلفی را بر روی سفال‌ ها ترسیم می‌کند. سفال کاشی به خاطر رنگ های زنده و طرح های پیچیده اش شناخته شده است. مناطق مختلف ایران سبک‌های متمایز خود را دارند مانند سفال فیروزه‌ ای نیشابور (خراسان) و سفال سیاه همدان.

7.     نقاشی های شیشه ای

نقاشی های شیشه ای از صنایع دستی ایران به شمار می رود که در استان های گیلان و آذربایجان ها مشهور است. در این صنعت، طرح ‌هایی با رنگ ‌های شیشه ای بر روی شیشه ‌ها طراحی می ‌شوند. این طرح ‌ها در پنجره، لوستر و آئینه‌  استفاده می‌شوند.

8.     قلم زنی

قلم زنی شکل ظریفی از فلزکاری است که شامل ایجاد طرح های پیچیده با پیچاندن و شکل دادن به سیم های ظریف طلا یا نقره و لحیم کاری آن ها به یکدیگر است و معمولاً برای ساخت جواهرات، جعبه ، سینی و وسایل تزئینی استفاده می شود. استان های اصفهان و کرمان به قلم زنی شهرت دارند.

9.      قلم‌ کاری 

قلم کاری یکی از روش ‌های سنتی چاپ منسوجات ایرانی است که شامل طرح های پیچیده ای است که روی پارچه ها با استفاده از مهرهای چوبی نقاشی شده می باشد. تمبرها که با الگوهای مختلف حکاکی شده اند و از رنگ های طبیعی برای ایجاد طرح های پر جنب و جوش و با جزئیات استفاده می شود. منسوجات قلم کار برای پوشاک، سفره و وسایل تزئینی منزل استفاده می شود.

10.   خاتم کاری

خاتم کاری یکی از صنایع دستی ایرانی است که شامل نقش های هندسی بر روی سطوح چوبی است. قطعات نازک چوب، فلز و استخوان به شکل های پیچیده بریده شده و برای ایجاد طرح های مسحورکننده، مونتاژ می شوند. خاتم کاری معمولاً در تولید جعبه های تزئینی، مبلمان، قاب عکس و آلات موسیقی دیده می شود.

11.   نقاشی مینیاتوری

نقاشی مینیاتوری یکی از هنرهای سنتی ایرانی است که قدمت آن به قرن ششم هجری می رسد و شامل ایجاد نقاشی های پیچیده و دقیق بر روی سطوح در مقیاس کوچک مانند کاغذ، نسخه های خطی و جلد کتاب می باشد. مینیاتورها اغلب صحنه هایی از ادبیات، اساطیر و تاریخ را به تصویر می کشند و با قلم موی ظریف و رنگ های زنده مشخص می شوند.

12.   فلز کاری 

هنر ایجاد اشیاء تزئینی با استفاده از برنج، مس و نقره است. صنعتگران ماهر از روش هایی مانند حکاکی، برجسته کاری و چکش کاری برای ایجاد طرح های پیچیده بر روی سطوح فلزی استفاده می کنندکه شامل سینی، گلدان، پارچ و بشقاب های تزئینی می باشد.

13.  خوش نویسی

خوش نویسی در هنر و فرهنگ ایرانی جایگاه قابل توجهی دارد. خوش نویسان ایرانی به دلیل تسلط بر خطوط مختلف خوش نویسی مانند نستعلیق، ثلث و شکسته مورد احترام هستند. خوش نویسی اغلب برای نوشتن آیاتی از قرآن، شعر و متون فلسفی استفاده می شود و در اشکال مختلف هنری از جمله نقاشی، سرامیک و معماری گنجانده می شود.

14.  فیروزه کوبی

فیروزه کوبی هنر منبت کاری سنگ فیروزه در اشیاء مختلف مانند جواهرات، بشقاب، جعبه و وسایل تزئینی می باشد. این تکنیک شامل شکل دادن و قرار دادن قطعات کوچک فیروزه به شکل الگوهای پیچیده روی سطوح فلزی یا چوبی است. استان خراسان رضوی به دلیل تخصص در منبت فیروزه شهرت دارند.

15.  آینه کاری

آینه کاری هنر ایجاد موزاییک های پیچیده آینه ای بر روی سطوح مختلف است. صنعتگران ماهر قطعات کوچک آینه ها را به اشکال و اندازه های مختلف برش می دهند و سپس آن ها را با دقت مرتب می کنند تا الگوهای هندسی خیره کننده ای ایجاد کنند یا صحنه های پیچیده را به تصویر بکشند. آیینه کاری معمولاً در تزئینات مساجد، کاخ ها و بناهای سنتی دیده می شود.

16.  چرم کاری

هنر منبت کاری و طراحی وسایل چرمی است. صنعتگران ماهر با استفاده از ابزار و تکنیک های خاص، نقوش زیبایی را روی سطوح چرمی ایجاد می کنند. اقلام چرمی تولید شده شامل کیف، کیف پول، کفش و جلد کتاب می باشد.

17.  ابریشم بافی

ابریشم بافی در ایران سابقه ای طولانی دارد که به خاطر پارچه های ابریشمی مجلل و طرح های پیچیده اش شهرت دارد. استان یزد شهرت خاصی در ابریشم بافی دارد. بافندگان ماهر، منسوجات خیره کننده ای از جمله روسری ، شال و لباس ابریشمی را با استفاده از بافندگی و روش های سنتی می سازند.

18.  کاشی کاری

کاشی کاری هنر ایجاد کاشی های تزئینی با استفاده از سرامیک یا چینی است. صنعتگران ماهر به دقت طرح های پیچیده ای را روی کاشی ها نقاشی می کنند، سپس آن ها را لعاب داده و می پزند. این کاشی ‌های تزیینی در معماری به‌ویژه در مساجد، کاخ ‌ها و ساختمان ‌های سنتی استفاده می‌شوند و رنگ ‌های زنده و نقش ‌های پیچیده را به دیوار ها و نماها اضافه می‌کنند.

19.   سوزن دوزی

سوزن دوزی شامل گل دوزی، سوزن زنی و پتینه می شود.صنعتگران ماهر طرح‌ های پیچیده ‌ای را روی پارچه ‌ها ایجاد می‌کنند و اغلب از نخ ‌های زیبا و ترکیب نقوش سنتی استفاده می‌کنند. سوزان دوزی در تولید پوشاک، منسوجات تزئینی و لوازم جانبی کاربرد دارد.

صنایع دستی ایران نشان دهنده ی میراث غنی فرهنگی، مهارت های هنری و خلاقیت مردمش می باشد. آن ها نه تنها به دلیل جذابیت زیبایی شناختی خود ارزشمند هستند، بلکه به عنوان وسیله ای برای حفظ تکنیک های سنتی و انتقال آن ها به نسل های آینده عمل می کنند. زیبایی و مهارت صنایع دستی ایران همچنان مردم را در سراسر جهان مجذوب خود کرده است.

این موارد فقط چند مثال از صنایع دستی ایران هستند و هنوز صنایع دستی دیگری مانند چادرشب بافی و حصیر بافی نیز در سراسر کشور تولید می‌شوند. این صنایع دستی نه تنها تاریخچه و فرهنگ بومی را نشان می‌دهند، بلکه هنرمندی، دقت و حوصله ی مردم ایران را نیز نمایان می‌کنند.

هر منطقه از ایران، صنایع دستی، تکنیک ها و طرح های منحصر به فرد خود را دارد که منعکس کننده میراث فرهنگی غنی و مهارت های هنری است که در طول نسل ها منتقل شده است. صنایع دستی ایران نه تنها در داخل کشور مورد توجه قرار می گیرد، بلکه به دلیل زیبایی و هنر خود در سراسر جهان نیز تجلیل می شود.

بازبینی: س. سیاح