معماری کلاسیک از معماری یونان و روم باستان سرچشمه گرفته و به دلیل استفاده از اصول نظم و تقارن، ستونها و تزئینات خاص خود شناخته میشود. این سبک معماری در طول تاریخ بارها تجدید یافته و تأثیرات زیادی بر معماری مدرن نیز گذاشته است.سبک معماری کلاسیک از آن دسته سبک های اصیل و قدیمی است که تاریخ ایجاد آن به دوران یونان و رم باستان باز می گردد. همه ما سبک کلاسیک در معماری داخلی را با ویژگی هایی مثل تقارن در معماری، ستون های بلند منبت کاری شده، دکوراسیون داخلی لوکس و لاکچری، پنجره های مستطیلی شکل و سنگ های مرمر و آنتیک و پرده های سلطنتی و آنچنانی می شناسیم.
معماری کلاسیک
معماری کلاسیک از تمدنهای یونان و روم باستان سرچشمه گرفته و به دلیل زیبایی، تناسب و استفاده از اصول هندسی مورد تحسین قرار گرفته است. این سبک معماری تأثیرات زیادی بر معماری دورههای بعدی داشته و همچنان الهامبخش معماران معاصر است.
معماری کلاسیک، معماری یونان و روم باستان است که به ویژه از قرن ۵ پیش از میلاد در یونان تا قرن ۳ میلادی در روم، تأکید ویژهای بر ستونها و تزئینات (پیدمنت) داشت. معماری یونانی عمدتاً بر سیستم ستون و تیر مبتنی بود، به طوری که ستونها بار را حمل میکردند. ساخت و ساز با چوب جای خود را به استفاده از مرمر و سنگ داد. ستون، که واحدی انسانی در مقیاس بود، به عنوان مبنای تمامی تناسبات یک معبد استفاده میشد.
سبکهای معماری یونانی
- دوریک (Doric Order): شاید قدیمیترین سبک، که در سرزمین اصلی یونان و مستعمرات غربی محبوب بود. این سبک ساده و سنگین بود.
- یونیک (Ionic Order): در شرق یونان توسعه یافت و در سرزمین اصلی برای معابد کوچکتر و داخلیها مورد استفاده میگرفت. این سبک با سرستونهای حلزونی شکل شناخته میشود.
- کورینتی (Corinthian Order): یکی از جدیدترین سبکها، با تزئینات پیچیده و گیاهی.
هر سه این سبکها در آکروپلیس آتن، بزرگترین دستاورد معماری یونانی، حضور دارند.
دوران هلنیستی
در دوران هلنیستی، معماری به سمت طراحیهای پیچیدهتر و تزئینات فراوان حرکت کرد و ساختمانهای بزرگ و عظیم زیادی ساخته شد. بسیاری از ساختمانهای بزرگ، بیشتر سکولار و غیر مذهبی بودند و سبکهای یونیک و به ویژه کورینتی به طور گستردهای استفاده میشدند.
معماری رومی
رومیها از سبکهای یونانی استفاده کردند و دو سبک جدید، توسکانی (Tuscan Order) و ترکیبی (Composite Order)، به آن اضافه کردند، اما سبک کورینتی بسیار محبوبتر بود. معماران رومی از ستونها نه تنها به عنوان عناصر باربر بلکه به عنوان تزئینات کاربردی استفاده کردند. اگرچه به تقارن سختگیرانه پایبند بودند، ولی از فرمهای فضایی متنوعی استفاده میکردند. معابد رومی در مقایسه با معابد یونانی که اغلب به صورت منفرد و به سمت شرق-غرب ساخته میشدند، با توجه به دیگر ساختمانها جهتگیری داشتند.
اکتشاف بتن
کشف بتن به طور قابل توجهی ساخت و ساز با استفاده از قوس، طاق و گنبد را تسهیل کرد، همانطور که در پانتئون دیده میشود. دیگر ساختمانهای عمومی شامل باسیلیکاها، حمامها (ترما)، آمفیتئاترها و طاقهای پیروزی بودند.
تأثیرات بعدی
معماری کلاسیک میتواند به معماری دورههای بعدی که از فرمهای یونانی یا رومی استفاده میکنند نیز اشاره داشته باشد.
ویژگیهای ظاهری
- ستونها (Columns) :
- معماری کلاسیک به سه نوع اصلی از ستونها تقسیم میشود: دوریک، یونیک و کورینتی.
- ستونهای دوریک ساده و سنگین، یونیکها با سرستونهای حلزونی شکل و کورینتیها با تزئینات پیچیده و گیاهی.
- تقارن و تناسب (Symmetry and Proportion ):
- تقارن و تناسب یکی از اصول اساسی معماری کلاسیک است. ساختمانها با رعایت تناسبات دقیق هندسی طراحی میشوند.
- استفاده از متریالهای طبیعی (Use of Natural Materials):
- سنگ مرمر و سنگهای طبیعی از متریالهای اصلی در ساخت معابد و بناهای کلاسیک هستند.
- تزئینات (Ornamentation) :
- معماری کلاسیک از مجسمهها، کندهکاریها و نقوش برجسته برای تزئین ساختمانها استفاده میکند.
- نقوش تزئینی (Design Motifs ):
- نقوش تزئینی کلاسیک را میتوان در خانهها و ساختمانها پیدا کرد، مانند تزئینات دور دربها، سقفهای با شیب متوسط و قوسهای بسته.
-پنجرههای مستطیلی شکل (Rectangular-shaped Windows) :
- این پنجرهها در بسیاری از تنظیمات متقارن یافت میشوند و اغلب دوتایی هستند.
- ایوان جلویی با تزئینات (Front Porch with a Pediment):
- بسیاری از ساختمانهای عمومی و خانهها در این سبک دارای ایوانهایی با تزئینات در بالا هستند. درب ورودی معمولاً در وسط ساختمان قرار دارد.
تاریخچه معماری کلاسیک
معماری کلاسیک از معماری یونان و روم باستان سرچشمه گرفته است. با فروپاشی بخش غربی امپراتوری روم، سنتهای معماری روم در بخشهای بزرگی از اروپای غربی کنار گذاشته شدند. در امپراتوری بیزانس، روشهای ساخت و ساز قدیمی همچنان ادامه یافت، اما به سرعت به سبک منحصر به فرد بیزانسی تبدیل شد.
رنسانس کارولینژی (Carolingian Renaissance):
اولین تلاشهای آگاهانه برای بازگرداندن زبان فرم باستانی معماری کلاسیک به معماری غربی به دوران رنسانس کارولینژی در اواخر قرن ۸ و ۹ میلادی برمیگردد. خانه دروازه کلیسای لورش (حدود ۸۰۰ میلادی) در آلمان کنونی نمایانگر سیستمی از ستونها و طاقهای متناوب است که میتواند تقریباً بازگویی مستقیم از مثلاً کولوسئوم در رم باشد.
معماری بیزانسی و رومی (Byzantine Architecture):
معماری بیزانسی، همانند معماری رمانسک و حتی به نوعی معماری گوتیک، میتواند عناصر و جزئیات کلاسیک را نیز دربرگیرد. اما این سبکها به همان اندازه معماری کلاسیک تلاش نمیکنند که بر سنتهای معماری باستانی تکیه کنند؛ به عنوان مثال، آنها ایده نظم سیستماتیک تناسبات برای ستونها را رعایت نمیکنند. بنابراین، به طور کلی، آنها به عنوان سبکهای معماری کلاسیک به معنای دقیق تلقی نمیشوند.
ساختمانهای معروف به سبک معماری کلاسیک
1. پارتنون Parthenon- - آتن، یونان
- معبدی مشهور که به الهه آتنا اختصاص داده شده و یکی از برجستهترین نمونههای معماری دوریک است.
2. پانتئون (Pantheon) - رم، ایتالیا : معبدی با گنبد بزرگ و سرسرای چشمی که به خاطر تناسبات بینظیرش شناخته شده است.
3. کولوسئوم (Colosseum) - رم، ایتالیا : آمفیتئاتر بزرگ در رم که به دلیل طراحی منحصر به فرد و استفاده از طاقها و ستونها شناخته میشود.
4. معبد هفائیستوس (Temple of Hephaestus) - آتن، یونان : یکی از بهترین نمونههای حفظ شده از معماری دوریک در آتن.
5. تالار شهرداری پالاتزو مدیچی ریكاردی (Palazzo Medici Riccardi) - فلورانس، ایتالیا : یکی از ساختمانهای برجسته دوران رنسانس که با طراحی کلاسیک و استفاده از ستونها و تزئینات برجسته شناخته میشود.
6. کاخ سفید (The White House) - واشنگتن دی.سی، ایالات متحده آمریکا : محل اقامت رئیسجمهور آمریکا که با استفاده از اصول معماری نئوکلاسیک طراحی شده است.
7. موزه بریتانیا (The British Museum) - لندن، انگلستان : یکی از مهمترین موزههای جهان که با استفاده از سبک نئوکلاسیک طراحی شده و دارای ستونهای بزرگ و تقارن دقیق است.
8. باسیلیکا سنت پیتر (St. Peter's Basilica) – واتیکان : کلیسای بزرگ واتیکان که با طراحی کلاسیک و استفاده از ستونها و گنبد بزرگ شناخته شده است.
این ساختمانها نمایانگر بهترین نمونههای معماری کلاسیک هستند و همچنان به عنوان آثار برجسته هنری و تاریخی در سراسر جهان شناخته میشوند.
تأثیرات و میراث معماری کلاسیک
معماری کلاسیک به دلیل اصول هندسی و زیباییشناسی خود تأثیر زیادی بر معماری دورههای بعدی داشته است. در دوره رنسانس، معماران به اصول کلاسیک بازگشتند و از آنها در طراحیهای خود استفاده کردند. این تأثیرات در معماری نئوکلاسیک نیز مشاهده میشود، جایی که معماران از اصول کلاسیک برای خلق بناهای جدید الهام گرفتند.
معماری کلاسیک همچنان یکی از پایههای مهم در آموزش معماری است و معماران معاصر از اصول و زیباییهای آن برای طراحیهای جدید الهام میگیرند.
ترجمه و گرداوری: ندا خدری