آتش زیر خاکستر؛ اقتصاد ایران در انتظار شوک‌های جدید

به گزارش شیش دنگ، اقتصاد ایران در حالی سال ۱۴۰۳ را به پایان می‌رساند که امیدها برای کاهش تحریم‌ها از طریق مذاکره کمرنگ شده است. با این حال، به گفته تجارت نیوز، دولت ترامپ هنوز سیاست «فشار حداکثری» را به طور کامل اجرا نکرده است. اما توافق جامع با این دولت بسیار بعید به نظر می‌رسد.اقتصاد ایران در گرداب تحریم‌ها و ناترازی‌ها دست و پا می‌زند. در حالی که تیم اقتصادی دولت سیزدهم با وعده‌های رنگین پا به عرصه گذاشت، اکنون نشانه‌های بحران جدی‌تر از همیشه خودنمایی می‌کند. سقوط آزاد ارزش ریال، تورم افسارگسیخته و سایه سنگین تحریم‌ها، آینده‌ای مبهم را برای اقتصاد ایران رقم می‌زند. آیا دولت می‌تواند سکان اقتصاد را در این شرایط بحرانی به دست بگیرد و از این گرداب هولناک عبور کند؟

به گزارش شیش دنگ، اقتصاد ایران در شرایطی سال ۱۴۰۳ را به پایان می‌رساند که به نظر می‌رسد شانس مذاکره برای کاهش تحریم‌ها به حداقل رسیده است. با وجود اینکه دولت ترامپ هنوز به طور رسمی «فشار حداکثری» را آغاز نکرده، احتمال توافق جامع بسیار ضعیف است. به این ترتیب، اقتصاد ایران باید خود را برای دور دیگری از محدودیت‌های تجاری آماده کند. اقتصاد می‌تواند در برابر فشارهای سخت‌تر از تحریم‌ها، مانند جنگ، مقاومت کند. اما در این شرایط، توسعه دیگر اولویت نخواهد بود و حفظ وضع موجود به وظیفه اصلی هر دولتی تبدیل می‌شود.

در چنین شرایطی، پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی، معتقد است که حذف سامانه نیما، حتی با هدف «تک نرخی کردن ارز»، نتیجه‌ای جز افزایش قیمت‌ها و ایجاد شکاف دوباره بین ارز ترجیحی (با نامی جدید) و ارز بازار نخواهد داشت. او می‌گوید در شرایط تحریم و تورم ۴۰ تا ۵۰ درصدی که تقاضا برای ارز و طلا را به حداکثر رسانده، تک نرخی شدن ارز بعید است. به گفته مولوی، برای آزادسازی قیمت‌ها، ابتدا باید یک اقتصاد آزاد وجود داشته باشد. وی اقتصاد ایران را اقتصادی ذی‌نفعان می‌داند که در آن گروه‌های قدرت و ثروت تصمیم‌گیرنده هستند. این منتقد اقتصادی با انتقاد از عملکرد تیم اقتصادی دولت، خواستار کنار گذاشتن رویکرد منفعلانه از سوی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد شد.

 

**مشاهده تمام آگهی های ملکی در بام تهران**

 

در ادامه می‌توانید متن کامل این گفتگو را بخوانید

حدود ۶ ماه از آغاز به کار دولت سیزدهم می‌گذرد و اکنون مساله مذاکره نیز منتفی شده است. با فرض تشدید تحریم‌ها، فکر می‌کنید سیاستگذاری در کشور باید چه تغییراتی داشته باشد؟

من قبل از پرداختن به سیاستگذاری، لازم می‌دانم انتقاد جدی به سیاستگذاران داشته باشم. دولت سیزدهم با وعده‌های مختلفی روی کار آمد، اما می‌بینیم که در عرض ۵ ماه، ۴۸ درصد از ارزش پول ملی کاسته شده است. این در حالی است که هنوز واشنگتن اقدام به اجرای سیاست «فشار حداکثری» نکرده است. به عبارت دیگر، فکر می‌کنم با گذشت ۶ ماه از آغاز به کار دولت، نقطه ضعف آن مشخص شده و باید اصلاحات از ساختار تصمیم‌گیران آغاز شود.

نقطه ضعف دولت سیزدهم کجاست؟

تیم اقتصادی دولت که چنین کشوری را رها کرده، نقطه ضعف آن است. تبلیغات گسترده خرید آنلاین طلا در سطح شهر نشان دهنده مسیری است که اقتصاد در ماه‌های آینده طی خواهد کرد. به نظر می‌رسد همان انفعالی که وزرای اقتصادی در مقابل جهش‌های پی در پی و روزمره نرخ ارز داشته‌اند، در بخش‌های دیگر نیز نشان خواهند داد.

به سیاست فشار حداکثری اشاره کردید. چه برآوردی از تبعات این سیاست دارید؟

محاسبات نشان می‌دهد که به ازای هر ۵۰۰ هزار بشکه کاهش فروش نفت، ۳ تا ۵ درصد نقدینگی افزایش می‌یابد که طبیعتاً منجر به تورم بالاتر در کل اقتصاد خواهد شد. افزایش تورم نیز فشار را بر تولید وارد کرده و به رکود بیشتر دامن می‌زند.

اگر فشار ناشی از کاهش فروش نفت از راه‌های دیگر، مثلاً افزایش نرخ حامل‌های انرژی، تامین شود، چه مشکلی به دنبال خواهد داشت؟

به نکته خوبی اشاره کردید. تقریباً همه بدنه دولت خواهان افزایش نرخ حامل‌های انرژی هستند. من به صحبت‌های رحمانی فضلی، وزیر کشور در سال ۹۸، اشاره می‌کنم که به درستی گفت وضعیت کشور امروز به مراتب بدتر از سال ۹۸ است و جهش نرخ حامل‌های انرژی می‌تواند تبعات سنگین‌تری برای کشور داشته باشد. هرچند از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم زمان زیادی نگذشته، اما می‌بینیم که در همین چند ماه با سرعت در حال رفتن به همان مسیر هستند. این در حالی است که بانک مرکزی دیگر گواهی‌های سپرده ۳۰ درصدی خود را تمدید نکرده که این تصمیم می‌تواند فشارها را بر بازارهای مختلف بیشتر کند. به باور من، ما در حال رسیدن به نقطه‌ای هستیم که دیگر نمی‌توان اقتصاد را صرفاً با سیاست‌های پولی به جلو هدایت کرد.

فکر می‌کنید اگر فشار حداکثری اعمال شود، وضعیت اقتصادی در سال آینده چگونه خواهد بود؟

برآورد من این است که اگر صادرات نفت ما به صفر برسد، تورم که امروز در کانال ۳۲ درصدی قرار دارد، تا اسفند ۱۴۰۴ وارد کانال ۴۵ تا ۵۰ درصدی خواهد شد. رشد نقدینگی دوباره افزایش خواهد یافت و با ۷ واحد درصد افزایش به ۳۵ درصد می‌رسد که این در واقع زمینه تورم بالای ۴۵ درصدی را فراهم می‌کند. ضمن اینکه رشد اقتصادی کشور نیز کاهش می‌یابد و بین صفر تا یک درصد خواهد شد.

 

💒**مشاهده تمام آگهی های ملکی در سعادت آباد**💒

 

یعنی رشد منفی دوباره تجربه نمی‌شود؟

چرا، ولی اگر یادتان باشد دفعات قبل هم که کشور تحریم شد، با یک سال وقفه نرخ رشد منفی شد و این بار هم معتقدم که با فرض تحریم‌های سخت‌تر و حتی صفر شدن فروش نفت در سال ۱۴۰۴، رشد اندکی را تجربه خواهیم کرد، اما در سال ۱۴۰۵ نرخ رشد قطعاً منفی می‌شود.

دلار را می‌توانند تک نرخی کنند؟

من فکر نمی‌کنم حتی اراده تک نرخی کردن آن را داشته باشند. روزی که ارز در کشور تک نرخی شود، از نظر من روزی خواهد بود که اقتصاد دیگر با هیچ ابر بحرانی مواجه نیست. بانک مرکزی و وزارت اقتصاد با اعلام اینکه قصد تک نرخی کردن ارز را دارند، سامانه نیما را حذف کردند. این تلاش از نظر شما بی‌ثمر خواهد بود؟

آنها چیزی را حذف نکردند، بلکه نیما را با سامانه دیگری جابجا کردند. تنها کاری که کردند این بود که نرخ دلار نیمایی را که حدود ۴۵ هزار تومان بود به ۷۰ هزار تومان رساندند و با این اتفاق نرخ ارز بازار از ۶۰ هزار تومان به حوالی ۹۰ هزار تومان رسید. هنوز هم صادرکننده مدعی است که صرفه ندارد ارز حاصل از صادراتش را وارد کشور کند و این یعنی مکانیسم حاکم بر اقتصاد مشکل دارد.

فکر می‌کنید تک نرخی کردن ارز زیر فشارهای تحریمی شدید ممکن است؟

نمی‌دانم چقدر تحقق این امر با توجه به توان کارشناسی مدیران اقتصادی و وضعیت نیمه جنگی تحریم‌های شدید ممکن باشد. وضعیت امروز اقتصاد کشور کمتر شبیه به یک وضعیت عادی است. برای اینکه ارز تک نرخی شود، باید بگویند مرکز مبادله را تعطیل کردیم و ارز به همه بخش‌ها تعلق بگیرد. در شرایطی که تورم ۴۰ تا ۵۰ درصدی داریم، باید با تقاضای وسیعی برای حفظ قدرت خرید مواجه شویم که این بر شدت تقاضای ارز می‌افزاید. به همین دلیل بعید می‌دانم در شرایط تحریمی بتوان به این تقاضا پاسخ داد و رها کردن نرخ به امان خدا هم به معنای تحمیل همه فشارها به سفره و معیشت مردم است.

به زبان دیگر، در شرایط فعلی تک نرخی کردن تنها زمانی ممکن خواهد بود که اجازه دهند آنقدر ارز گران شود که تقاضا و عرضه به تعادل برسد و این امر به بحران گرسنگی و فقر فزاینده در کشور دامن می‌زند. در واقع، با این اقدام ارز تک نرخی می‌شود و رانت از بین می‌رود، اما جامعه را به سمت نابودی بر اثر گرانی و گرسنگی سوق داده‌ایم.

 

 

فراهم آورنده:احمد رشاد محمدی ️⌨️️💻