قیطریه، از شکارگاه تا محله‌ امروزی

موقعیت جغرافیایی

·         قیطریه در منطقه ۱ شهرداری تهران و در شهرستان شمیرانات واقع شده است.

·         این محله از شمال به خیابان قیطریه، بلوار صبا و شمال پارک قیطریه، از جنوب تا محدوده جهانتاب، از شرق به بلوار قیطریه و شرق پارک قیطریه و از غرب به خیابان شریعتی محدود می‌شود.

دسترسی

·         ایستگاه متروی قیطریه در خط یک متروی تهران راه دسترسی به این محله است.

امکانات رفاهی

·         به دلیل قرار گرفتن قیطریه در شمال شهر تهران، امکانات رفاهی متعددی از قبیل مراکز تجاری - اداری، فضاهای سبز، سینما و مراکز تفریحی  جهت بهبود وضعیت زندگی مردمان این منطقه در این محدوده قرار گرفته است.

جاذبه‌های گردشگری

·         وجود بزرگترین و زیباترین پارک تفریحی منطقه به نام پارک قیطریه از خصوصیات منحصر به فرد زیست‌محیطی این محل می‌باشد.

·         ساختمان ریبون تهران، به عنوان مرتفع ترین ساختمان این بلوار شناخته می شود. این ساختمان هوشمند توسط معمار مشهور بریتانیایی تام رایت (برج العرب در دبی، مشهورترین اثر اوست) طراحی شده است.

نکات

·         قیطریه به دلیل برخورداری از آب و هوای مطبوع، فضای سبز فراوان، امکانات رفاهی مناسب و دسترسی آسان به سایر نقاط تهران، از جمله محله‌های محبوب برای سکونت افراد مرفه به شمار می‌رود.

·         وجود پارک قیطریه به عنوان یکی از بزرگترین پارک‌های تهران، این محله را به مکانی مناسب برای تفریح و سرگرمی تبدیل کرده است.

·         برج‌های مدرن قیطریه، ضمن این که نمادی از پیشرفت و توسعه در این منطقه هستند، چشم‌اندازی زیبا را نیز به شهر تهران هدیه می‌کنند.

پیشینه قیطریه

قیطریه، به عنوان یکی از محله‌های قدیمی و مرفه‌نشین شمال تهران، از نظر پیشینه تاریخی نیز دارای داستانی خواندنی و جذاب است. در ادامه به بررسی برخی از وقایع مهم در تاریخ این محله می‌پردازیم:

شکل‌گیری محله

·         دلیل شکل‌گیری قیطریه را نیز مانند بیشتر محلات شمیرانات می‌توان کشاورزی و باغداری دانست.

·         افراد مؤثر در شکل‌گیری آن، کارگرانی بودند که برای دیگران کشاورزی و باغداری می‌کردند.

·         انقلاب 1357 را نیز می‌توان یکی از بزرگترین تحولاتی به‌شمار آورد که باعث رشد جمعیت این محله شده‌ است.

·         از جمله اقوامی که باعث شکل‌گیری این محله در دوره معاصر شده‌اند، اهالی بروجرد واقع در استان لرستان هستند که به این محل آمده‌اند و تشکیل خانواده دادند.

ساختمان‌های مهم

·         از ساختمان‌های عمومی که در این محل وجود داشته می‌توان به یک باب حمام واقع در کنار مسجد جعفری اشاره نمود.

·         خیابان قیطریه را می‌توان به عنوان خیابان اصلی این محله معرفی نمود.

باغ قیطریه

·         باغ بزرگی نیز که در این محل واقع شده‌ است که ابتدا متعلق به نظام‌ الدوله و آصف‌الدوله (صدراعظم های فتحعلی شاه قاجار)  بوده‌است.

·         میرزا علی‌اصغر اتابک ملقب به امین ‌السلطان (نخست‌وزیر ناصرالدین شاه) برای آن که رفت‌وآمدش به کاخ صاحبقرانیه که ناصرالدین شاه در آن اقامت می‌کرد تسهیل گردد، آن را از ایشان خریداری نموده و در آن جا برای خود خانه ‌ای ساخت که امروز بازسازی و به فرهنگ سرا تبدیل شده‌ است.

شکارگاه قیطریه

·         گفته شده‌است که قیطریه در قدیم شکارگاه بوده و در بهار و تابستان، شکارهای کوچک و بزرگ و پرندگان فراوان در آن یافت می‌شده ‌است.

باغ قیطریه

·         باغ قیطریه که اکنون تنها قسمتی از آن به صورت پارک قیطریه باقی مانده، درختانی کهنسال و جوی‌های آب و قنات مخصوص به خود داشته و به صورت جنگلی طبیعی بوده‌است.

نکات

·         قیطریه در طول تاریخ خود، شاهد تحولات متعددی بوده و از یک شکارگاه ساده به یکی از محله‌های لوکس و مدرن تهران تبدیل شده است.

·         باغ قیطریه به عنوان یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های تهران، از نظر تاریخی و فرهنگی از اهمیت بالایی برخوردار است.

·         حضور اقوام مختلف از جمله اهالی بروجرد در شکل‌گیری و هویت قیطریه نقش‌آفرینی کرده‌اند.

تمدن قیطریه: گنجینه‌ای از تاریخ در قلب تهران

قیطریه، به عنوان یکی از محله‌های قدیمی و مرفه‌نشین شمال تهران، علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و مدرن، از نظر تاریخی نیز دارای اهمیت قابل توجهی است. کشف تمدن قیطریه در سال 1348 توسط سیف‌الله کامبخش‌فرد (باستان‌شناس برجسته ایرانی) نقطه عطفی در تاریخ باستان‌شناسی تهران به شمار می‌رود.

اهمیت کشف تمدن قیطریه

·         این کشف، قدمت این منطقه را به 3 هزار سال پیش (دوره عصر آهن) باز می‌گرداند.

·         گورستان قیطریه با 350 گور باستانی، تدفین‌ های یک‌نفره و دو نفره و مقادیر فراوانی اشیاء فرهنگی، به عنوان یکی از مهم ‌ترین سندهای روش تدفین در این دوره شناخته می‌شود.

·         این کشف، قیطریه را پس از منطقه باستانی ری، به دومین کشف بزرگ باستان‌شناسی در تهران تبدیل کرد.

یافته‌های باستان‌شناسی

·         از طریق حفاری در حدود 8 هزار متر مربع در تپه قیطریه، اشیاء متعددی از جمله سفال‌های خاکستری، ظروف فلزی و اشیاء تزئینی به دست آمده است. وجود این اشیاء در کنار اجساد، نشان‌دهنده اعتقاد ساکنان تهران در 3200 سال پیش به زندگی پس از مرگ است.

کتاب و مقالات

·         کامبخش فرد، یافته‌های خود را در کتابی با عنوان "تهران سه هزار و دویست ساله" منتشر کرده است.

مستند تپه‌های قیطریه

·         پرویز کیمیاوی (کارگردان برجسته ایرانی) در سال 1348 فیلم مستندی با عنوان "تپه‌های قیطریه" برای تلویزیون ملی ایران تهیه کرد که به بررسی این کشف مهم می‌پردازد.

نکات

·         تمدن قیطریه، گواهی بر قدمت و غنای فرهنگی تهران است.

·         این کشف، دریچه‌ای جدید به سوی تاریخ پایتخت ایران گشوده و زمینه را برای مطالعات بیشتر در این زمینه فراهم کرده است.

·         حفظ و نگهداری از محوطه باستانی قیطریه و ترویج آگاهی عمومی در مورد این میراث ارزشمند، از جمله وظایف مهم ما در قبال تاریخ و فرهنگ این سرزمین است.

بازبینی: س. سیاح