فصل سوم: مدیریت استراتژیک - بخش دوم

لغت «استراتژی» از واژه يونانی ”Strategos”گرفته شده كه به معنای «ژنرال ارتش» است. سالانه هر يك از ده قبيله يونان باستان يك Strategos انتخاب مي‌كردند تا نيروها را هدايت كند. بعدها وظايف وی به امور قضايی و مدنی نيز تعميم داده شد. تاريخچه برنامه‌ريزی استراتژيك به امور نظامی باز می‌گردد. طبق تعريف لغت‌نامه وبستر،” استراتژی، علم برنامه‌ريزی و هدايت عمليات نظامی بزرگ در مقياس كلان، با هدف تشخيص و يافتن بهترين موقعيت قبل از شروع درگيری واقعی با دشمن است“.

مدیریت استراتژیک

 

مراحل مدیریت استراتژیک

برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک تمرکز بر انجام فعالیت‌های ضروری برای رسیدن به آینده مطلوب دارد و به مدیران کمک می‌کند بر مسائل ناشی از مقتضیات آتی پیروز شوند. مدیریت استراتژیک را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد:

1.   تحلیل وضعیت

2.   تدوین استراتژی

3.   اجرای استراتژی

4.   ارزیابی استراتژی

 

مشاهده ومطالعه خلاصه کتب‌ کاربردی

 

 

1.   تحلیل وضعیت

در این مرحله ابتدا بایستی اهداف آینده سازمان مشخص شود و این کار مستلزم درک و تشخیص صحیح مأموریت‌ها و مقاصد سازمان و بیان آن‌ها است. در تعیین اهداف سازمان، ارزش‌ها و انتظارات نقش مهمی دارند به‌طوری‌که اگر ارزش‌های حاکم بر جامعه در اهداف سازمانی منعکس نگردد، تحقق اهداف با مشکلات مواجه خواهد شد. در حقیقت تدوین رسالت نامه موجب حفظ و تقویت وحدت میان همه اعضای سازمان می‌شود. ازنظر پژوهش‌گران بهتر است علت اصلی وجود سازمان که هدایت‌کننده کارکنان در عملیات روزمره است در رسالت نامه قید شود، سپس به تجزیه‌وتحلیل شرایط محیطی سازمان می‌پردازیم. در این مرحله نسبت به محیط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، فنی و اقلیمی مؤثر بر سازمان و اهداف آن آگاهی پیدا می‌کنیم. البته در این مرحله باید به جست‌وجوی عوامل حساس و مهم که اثر قابل‌ملاحظه‌ای روی سازمان دارند بپردازیم. هدف از این مرحله شناسایی مخاطره‌ها و تهدیدات محیطی است در مقایسه با فرصت‌های موجود آن. یکی از روش‌های سودمند برای انتخاب راهبردهای مناسب، استفاده از فن تحلیل قوت - ضعف، فرصت - تهدید است. هر تهدید محیطی بر یکی از ضعف‌های سازمان، وجود یک مسئله را هشدار می‌دهد و در بسیاری از موارد تهدیدهای محیطی علیه قوت‌های سازمان، آن را در محدودیت قرار می‌دهد.

تلاقی فرصت‌های محیطی با ضعف‌های سازمان نیز نشان از آسیب‌پذیری سازمان دارد. تجزیه‌وتحلیل منابع و امکانات سازمان فهرستی از منابع مهم موجود ازنظر انسانی، مالی و تجهیزاتی و ... در اختیار مدیران می‌گذارد. در این مرحله هدف این است که منابع کلیدی و استراتژیک سازمان مورد ارزیابی قرارگرفته و تصویری از امکانات سازمان جهت تحقق اهداف و هم‌چنین ضعف‌ها و نارسایی‌های داخلی را مشخص نماییم. باید بدانیم هر سازمان طبق اصل هم‌پایانی ممکن است بتواند از چندین راه مختلف به هدف‌های معین خود برسد، بنابراین شناسایی ضعف‌ها و قوت‌های درونی موجب می‌شود مدیران بتوانند از میان طرق گوناگون مناسب‌ترین راه را برای رسیدن به اهداف پیدا کنند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت مرحله تحلیل وضعیت شامل شناسایی و تحلیل موارد ذیل است:

·      اهداف بلندمدت، مأموریت سازمان (علت وجودی و این‌که چه هستیم)، چشم‌انداز سازمان (چه می‌خواهیم باشیم).

·      تجزیه‌وتحلیل محیط داخلی و قابلیت‌های سازمان (نقاط قوت و ضعف)

·      تجزیه‌وتحلیل محیط خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها)

 

2.   تدوین استراتژی

در تدوین استراتژی باید ابتدا مجموعه استراتژی‌های قابل‌استفاده را لیست کرده و سپس با استفاده از مدل‌های مختلفی که در بحث‌های مدیریت استراتژیک آمده است و با توجه به نتایج به‌دست‌آمده در تحلیل وضعیت که در مرحله اول آمده است استراتژی برتر را انتخاب می‌کنیم. در این مرحله باید مدیران میانی و حتی رده پائین سازمان را نیز مشارکت داد تا در آن‌ها ایجاد انگیزش کند. در این مرحله برنامه‌ریزی با به کار گرفتن یک یا چند معیار مانند میزان عملی بودن، مفید بودن، قدرت حل مشکلات، هم‌راستایی با خط‌ مشی‌ها، تطبیق امکانات سازمان و ... می‌تواند به ارزیابی استراتژی‌ها پرداخته و استراتژی جدید را بر این اساس انتخاب کند. در حقیقت تدوین استراتژی مربوط به یک نقطه زمانی معین نیست، بلکه به‌تدریج شکل می‌گیرند و تغییر می‌یابند و در طی زمان به‌طور نسبی تعدیل‌شده و توسعه می‌یابند و گام‌به‌گام اجرا می‌شوند. یکی از صاحب‌نظران (جیمز براین کویین) آن را فرآیند تکمیل تدریجی منطقی می‌نامند. برنامه‌ریزی استراتژیک در قالب فراگرد تدریجی، این فرصت را برای مدیران و سازمان‌ها ایجاد می‌کند که به دلیل مواجه تدریجی با مسائل موجود در مسیر اجرای راهبردها، به مهارت کافی برای اجرای آن‌ها دست یابند.

 

مشاهده کتاب‌های دیگر حوزه موفقیت

 

3.   اجرای استراتژی

با انتخاب استراتژی کار برنامه‌ریزی استراتژیک به پایان نمی‌رسد. بلکه باید استراتژی اجراشده و عملاً به محک آزمون گذاشته شود. تحقیقات و بخش پژوهش سازمان در انجام این مهم نقش مؤثری خواهد داشت. مرحله اجرای استراتژی‌ها ایجاب می‌کند که سازمان‌ها هدف‌های سالانه در نظر بگیرند، سیاست‌ها را تعیین کنند، در کارکنان انگیزه ایجاد نمایند و منابع را به‌گونه‌ای تخصیص دهند که استراتژی‌های تدوین‌شده را به مرحله عمل در‌آورند. به عبارتی در این مرحله برنامه‌ریزی عملیاتی (هدف‌گذاری سالانه)، انجام و منابع موردنیاز جهت برنامه‌های عملیاتی تعیین و تخصیص می‌یابد. برای اجرای استراتژی‌ها باید از ابزار زیر بهره گرفت:

·      ساختار سازمانی متناسب با استراتژی‌ها

·      هماهنگ‌سازی مهارت‌ها، منابع و توانمندی‌های سازمان در سطح اجرایی

·      ایجاد فرهنگ‌سازمانی متناسب با استراتژی جدید سازمان

باید در نظر داشت که بهترین راهبردهای تدوین‌شده درصورتی‌که به‌طور صحیح اجرا نشوند، فاقد ارزش عملی خواهند بود و اجرای اثربخش هر استراتژی مستلزم تعهد کامل همه مدیران به هدایت واحدهای سازمانی تحت امر خود برای حمایت از راهبرد مذکور است به عبارتی‌ اجرای موفقیت‌آمیز استراتژی به همکاری مدیران همه بخش‌ها و واحدهای وظیفه‌‌ای سازمان نیاز دارد. بنابراین اجرای راهبرد با کلیه فراگردهای مدیریتی یعنی برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، هدایت، بسیج امکانات و کنترل عملکردها و برنامه‌ها سروکار دارد.

 

4.   ارزیابی استراتژی

برای تعیین حدود دستیابی به هدف‌ها، استراتژی اجراشده، باید مورد کنترل و نظارت قرار گیرد. در مدیریت استراتژیک ارزیابی استراتژی‌ها آخرین مرحله به‌حساب می‌آید. مدیران نیاز شدید دارند که بدانند استراتژی‌های خاص و موردنظر آنان در چه زمانی کارساز واقع نمی‌شوند، اصولاً ارزیابی‌ها بدین معنی است که باید در این مورد اطلاعاتی را گردآوری کرد. درواقع اجرای برنامه‌های عملیاتی آغاز می‌گردد و به‌صورت دوره‌های پیشرفت برنامه‌های عملیاتی و ارزیابی اثربخشی برنامه‌های عملیاتی در راستای تحقق استراتژی‌ها و اهداف کلان استراتژیک صورت می‌پذیرد. ارزیابی استراتژی شامل سه فعالیت اصلی می‌‌شود:

·      بررسی مبانی اصلی استراتژی‌های شرکت

·      مقایسه نتیجه‌های مورد انتظار با نتیجه‌های واقعی

·      انجام دادن اقدامات اصلاحی به‌منظور اطمینان یافتن از این‌که عملکردها با برنامه‌های پیش‌بینی‌شده مطابقت دارند.

 

مشاهده توضیحات وخرید کتاب مدیریت استراتژیک

 

اطلاعاتی که از فرآیند ارزیابی استراتژی به دست می‌آید باید به‌گونه‌ای باشد که عملیات و اقدامات را تسهیل نماید و باید کسانی یا واحدهایی را معرفی نماید که نیاز به اصلاح دارند.

 

شکل 3-1: فرآیند مدیریت استراتژیک

 

جهت تهیه این کتاب ارزشمند و کاربردی با شماره زیر تماس بگیرید.

مجید کیوان پور : 09129374020