تحلیل و بررسی مؤلفه بهره وری در مدیریت (بخش سوم)

ما میدانیم که حق با تیلور بود. ایالات متحده در سال ۱۹۴۱ تقریباً هیچ کارگر ماهری در زمینه ساخت عدسی نداشت، در حالی که جنگهای مدرن به گونه گسترده ای به عدسی های ظریف و دقیق نیازمند بود. با به کارگیری مدیریت علمی تبلور ایالات متحده در طول چند ماه کارگران نیمه ماهری تربیت کرد که توانستند عدسیهایی بس پیشرفته تر و بهتر از آنچه آلمانیها میساختند تهیه کرده و در ابتدا تا انتهای خط تولید به کار بپردازند. هم زمان با این پیروزی کارگران درجه یک تیلور به دستمزدها و درآمدی دست یافتند که کارگران ماهر ۱۹۱۱ حتی در خواب هم ندیده بودند.

دسته آخر کارهایی مانند بایگانی کردن اسناد بررسی و پرداخت درخواست های بیمه فوت و آماده کردن تخت ها در بیمارستان میباشند که نتیجه دلخواه در آن مانند کارهای بخش ساخت و جابه جایی فرآورده ها است. کیفیت دارای شرایط و موانعی است که به چشم میخورد و بایستی در ضمن کار بر آنها چیره شد. آنگاه که چیرگی لازم به دست آمد نتیجه دلخواه کار بر پایه کمیت مثلاً زمان آماده کردن هر تخت بیمارستانی با رعایت معیارهای آن ارزیابی میشود. هر چند حاصل این گونه کارها ساختن و یا جابه جا کردن فرآورده ای نیست ولی عملاً در گروه کارهای تولیدی به حساب می آیند.

بنابراین افزایش در بهره وری کارهای خدماتی و دانش بر نیازمند آن است که بررسی و روشن نماییم که کار مورد نظر از کدام دسته میباشد. تنها در آن صورت خواهیم دانست که چه باید کرد. چه بخشی را تجزیه و تحلیل نموده کدام قسمت را بهبود بخشیده و کدامین را دگرگون کنیم تنها این گونه راه افزایش بهره وری در یک کار خدماتی و یا دانش بر مورد مطالعه شناخته میشود.

 

تحلیل و بررسی مؤلفه بهره وری در مدیریت (بخش دوم)

 

برای دست یابی به افزایش بهره وری در کارهای دانش بر و خدماتی به چه چیزی بیش از حاصل جمع تعریف «وظیفه توجه کردن به آن و تعریف نتیجه دلخواه نیازمندیم تاکنون راه تجزیه و تحلیل فرایند کارهایی را که در آنها نتیجه دلخواه عمدتاً به معنی کیفیت است نمیدانیم و بایستی از خود بپرسیم عوامل مؤثر کدامند؟ در مورد کارهایی که نتیجه دلخواه به هر دو عامل کمیت و کیفیت بستگی پیدا میکند باید از این هم فراتر رفته و پس از یافتن عوامل مؤثر فرایند کار را قدم به قدم و مرحله به مرحله تجزیه و تحلیل کنیم در کارهای تولیدی ما نیازمند به تعریف معیارهای کیفیت و به کار بردن آنها در فرایند تولید هستیم اما مهندسی صنایع است که شامل تجزیه و تحلیل وظیفه و سپس ترکیب مراحل ساده و مستقل در قالب کل کار میباشد.

برداشتن سه قدم یاد شده بالا به خودی خود افزایش بهره وری چشم گیری تا بالاترین حدی که در هر مورد امکان پذیر است به بار خواهد آورد آنها را بایستی بارها و شاید هر سه تا پنج سال یک بار مورد ارزیابی دوباره قرار داد این کار به ویژه هنگام ایجاد دگرگونی در نوع کار و یا سازمان ضروری است. به این ترتیب و به گواهی همه تجربه هایی که ما داریم افزایش بهره وری برابر و یا حتی بیش از آن خواهد بود که در کارهای بخش ساخت و جابه جایی فرآورده ها در نتیجه به کارگیری روشهای مهندسی صنایع مدیریت علمی و یا روابط انسانی تاکنون به دست آمده است. به بیان دیگر، آنها انقلاب بهره وری را که در کارهای دانش بر و خدماتی مورد نیاز است به ما ارزانی خواهند داشت.

اما این نتیجه همان گونه که از افزایش بهره وری در کارهای بخش ساخت و جابه جایی فرورده ها و از دوران جنگ جهانی دوم آموخته ایم تنها با مشارکت انسانهایی که کارهای دانش بر و خدماتی را برعهده دارند و بایستی بهره وری ایشان افزایش یابد دست یافتنی است. هدف بایستی ایجاد مسئولیت در امر بهره وری و رسیدن به نتیجه دلخواه در همه کارها صرف نظر از ججم درجه سختی و مهارت لازم برای انجام آنها باشد. فردریک تیلور همواره از این بابت مورد انتقاد قرار گرفته که هیچگاه از کارگرانی که کارشان را بررسی میکرد نظری نمی پرسید بلکه تنها خودش رهنمود میدارد التون مایو هم چنین بود. هیچ سندی هم وجود ندارد تا نشان دهد که زیگموند فروید هرگز از بیماران خود علت مشکلاتشان را پرسیده باشد. مارکس ولنین نیز هیچ گاه اندیشه نظر خواهی از توده ها را به خود راه ندادند. در دوران جنگهای اول و دوم جهانی نیز هیچگاه اتفاق نیفتاده که فرمانده کل درباره جنگ افزارها، لباس ارتشی و یا حتی خوراک از افسران جز و یا سربازان حاضر در جبهه نظری بخواهد در ارتش آمریکا این روش از دوره جنگ ویتنام معمول گردید تیلور نیز به سادگی از باورهای دوران خودش که حق را به خبرگان می داد پیروی کرده است. به نظر او کارگران و حتی مدیران حالت گاو نر کاری را داشتند که چهل سال پس از وی مایو برای مدیران احترام فراوان قائل بود ولی کارگران را نابالغان» و «گمراهانی» با سر گرفتن جنگ جهانی چاره ای نماند جز این که در کارها از کارگران نظر خواهی شود. کارخانه ها ازبا سر گرفتن جنگ جهانی چاره ای نماند جز این که در کارها از کارگران نظر خواهی شود. کارخانه ها از مهندسان روان شناسان و حتی سرکارگران خالی شده و آنها به جبهه ها پیوسته بودند. هنگامی که مشکلات را با کارگران در میان گذاشتیم همان گونه که اینک به خوبی به یاد می آوریم شگفت زده دریافتیم که ایشان نه گاو نر کاری و نه نابالغ و گمراهند آنها تا حد زیادی درباره کاری که انجام می دادند از جمله منطق و نظم ابزار کیفیت و دیگر جنبه های آن آگاهی داشتند. پرسش از ایشان مایه راه اندازی رسیدن به بهره وری و کیفیت گردید در آغاز شرکتهای انگشت شماری این پیشنهاد بدیع را پذیرا شدند. آی بی ام در این مورد شاید نخستین و تا زمان درازی تنها شرکت بود. در سالهای پایانی دهه ۱۹۵۰ و آغاز دهه ۱۹۶۰ ژاپنی ها که کوششهای نخستینشان در راه بازیابی دوباره قدرت کامل در کارخانه ها با شکست اعتصابهای خونین و احتمال به راه افتادن جنگ داخلی روبه رو گردید، بدین روش روی آوردند. امروزه هر چند در عمل تا پذیرش همگانی موضوع هنوز راه درازی باقی است، اما در تئوریهمگان پذیرفته اند که توجه به دانش کاری کارکنان نقطه آغازین بهبود در بهره وری، کیفیت و رسیدن به نتیجه دلخواه میباشد.

 

 

 

مشاهده کتاب آداب مدیریت و اداره دفاتر مشاورین املاک

 

جهت دریافت اطلاعات بیشتر و خرید کتاب با شماره زیر تماس حاصل فرمایید:

مجید کیوانپور 09129374020