فصل دوم: تفکر استراتژیک - بخش نهم

لغت «استراتژی» از واژه يونانی ”Strategos”گرفته شده كه به معنای «ژنرال ارتش» است. سالانه هر يك از ده قبيله يونان باستان يك Strategos انتخاب مي‌كردند تا نيروها را هدايت كند. بعدها وظايف وی به امور قضايی و مدنی نيز تعميم داده شد. تاريخچه برنامه‌ريزی استراتژيك به امور نظامی باز می‌گردد. طبق تعريف لغت‌نامه وبستر،” استراتژی، علم برنامه‌ريزی و هدايت عمليات نظامی بزرگ در مقياس كلان، با هدف تشخيص و يافتن بهترين موقعيت قبل از شروع درگيری واقعی با دشمن است“.

تفکر استراتژیک

 

مدل‌های رایج تفکر استراتژیک

مدل ليدکا

ليدکا در پژوهش خود پنج عنصر را برای تفکر استراتژيک بيان نموده که عبارت‌اند از: تمرکز بر هدف، چشم‌انداز سيستمی، فرصت‌طلبی هوشمند، فرضیه محور بودن و تفکر در زمان. او در پژوهش ديگر خود پنج مرحله بهبود تفکر استراتژيک را معرفی کرد که عبارت‌اند از: تعريف معيار، حفظ تمرکز، به‌کارگيری منابع چندگانه برای بينش و تحليل، ايجاد تعادل ميان رويکردهای تحليلی و شهود و آزمودن تحليل.

 

مشاهده کتاب‌های دیگر حوزه موفقیت

شکل 2-4: مدل تفکر استراتژیک لیدکا (1998)

 

1.   ديد سيستمی: وي اولين عنصر تفکر استراتژيك را ديد سيستمی معرفی می‌كند و معتقد است تفکر استراتژيك بر ديدي سيستمی بناشده است. بر اين اساس، يك متفکر استراتژيك، مدلی ذهنی از سرتاسر سيستم خلق ارزش دارد و وابستگی‌هاي متقابل درون آن را درك می‌كند. این الگوی ذهنی تمامی عوامل داخلی و خارجی سازمان را در جای خود لحاظ کرده و به‌نوعی مکانیسم کارکرد کسب‌وکار را نشان می‌دهد. در تفکر استراتژیک سازمان به‌عنوان جزئی از یک سیستم کلی نگریسته می‌شود و باید همین‌گونه مورد ملاحظه قرار گیرد. در این الگو شایستگی‌های کلیدی سازمان، فرصت‌ها و تهدیدات رابطه بین این عوامل به‌درستی ترسیم‌شده و مفهوم یکپارچه‌ای از کسب‌وکار تداعی می‌گردد. نظریه تفکر سیستم‌های پیترسنگه (1990) هم‌خوانی زیادی با این شیوه نگرشی داشته و الگوی مناسبی برای نگرش یکپارچه به عوامل استراتژیک کسب‌وکار به شمار می‌آید. نمای سیستم کسب‌وکار، انسان را قادر می‌سازد تا نقش عوامل را در سیستم فراگیر آن درک کرده و تأثیر رفتار هر یک بر سایر عوامل را تحلیل کند. بدین ترتیب زنجیر‌ه‌ای از تأمین‌کنندگان تا توزیع‌کنندگان و خریداران در خلق راهکارهای استراتژیک سازمان موردشناسایی و ملاحظه قرار می‌گیرد.

2.   تفکر استراتژيك عزم‌محور می‌باشد؛ عزم استراتژيك، تمركزي را فراهم می‌سازد تا اعضاي سازمان بتوانند كه حواس خود را جمع كنند، انرژي خود را سامان‌دهی كنند و تا زمان رسيدن به هدف بر آن متمركز شوند. از اين تمركز به‌عنوان دومين عنصر تفکر استراتژيك نام‌برده شده است. در تمركز مبتنی بر عزم، بايد جايی براي فرصت‌جويی هوشمندانه باشد كه نه‌تنها استراتژي موردنظر را پيش برد، بلکه امکان ظهور استراتژي‌هاي جديد را نيز فراهم سازد. در این رکن، تمرکز منابع سازمان در راستای دستیابی به هدف توصیه می‌شود. این منابع، امکانات فیزیکی، منابع انسانی، توانمندی‌های تکنولوژیک و انرژی روحی ـ روانی را شامل بوده و تأکید می‌شود همه این‌ها باید صرف پیشبرد سازمان به‌سوی اهداف استراتژیک موردنظر گردد. تمرکز بر هدف از پراکنده‌کاری و حرکت‌های زیگزاگی جلوگیری می‌کند و سازمان را در راستای چشم‌انداز به‌پیش می‌برد. این تمرکز تا تحقق اهداف موردنظر باید حفظ شود.

3.   ليدكا سومين عنصر تفکر استراتژيك را فرصت‌جويی هوشمندانه می‌داند و تأكيد دارد كه مديران بايد با فرصت‌جويی، رويکردهاي خود را متناسب با مشکلات، شوق‌ها، چالش‌ها و نيت‌هاي فردي و نه صرفاً بر اساس نيت‌هاي قديمی بیان‌شده در اهداف و چشم‌اندازها اتخاذ كنند. این رکن به هوشیاری تفکر استراتژیک نسبت به محیط اشاره دارد. یک متفکر استراتژیک علاوه بر چشم‌انداز و جهت‌گیری اصولی سازمان باید تحولات فضای کسب‌وکار و فرصت‌های حاصل از آن توجه داشته باشد. این رکن به اهمیت استراتژی‌های خودجوش در کنار استراتژی‌های معماری شده تأکید می‌کند. هم‌چنین توجه به بدنه سازمان و ظرفیت‌های خلاقیت نهفته در آن نیز امری کارساز به شمار می‌آید. یک متفکر استراتژیک همواره در جست‌وجوی فرصت‌های ارزش‌آفرین برای مشتری است و برای کشف این فرصت‌ها (چه به‌صورت فردی و چه به‌صورت سازمانی) سازوکار تعاملات لازم را ایجاد می‌کند.

-       باید همه‌جا به دنبال گزینه‌های بهتر استراتژیک بوده، لازمه این کار گشودگی فکری است.

-       باید از ایده‌های جدید استقبال کرد و به آن‌ها فرصت تجربه داد.

-       باید تحولات را با نگرشی مثبت و باهدف کشف فرصت‌های نوظهور دنبال کرد.

فرصت طلایی سازمان برای صعود به مدار برتر کسب‌وکار چندان دور نیست، فقط باید هوشمندانه آن را دید و شناخت.

 

مشاهده ومطالعه خلاصه کتب‌ کاربردی

 

4.   چهارمين عنصر تفکر استراتژيك، تفکر در زمان می‌باشد. تفکر استراتژيك بايد گذشته، حال و آينده را به هم پيوند دهد. گذشته ارزش پيش‌گويانه دارد و حال، انحراف‌ها، تغييرات و دگرگونی‌ها را نشان می‌دهد. بنابراين مقايسه گذشته، حال و اهداف و اقتضائات آينده، موجب توجه به تغييرات آينده و اتخاذ تصميمات مناسب می‌شود. چارلز هندی می‌گوید «ما نیاز به احساس داریم که پیوستگی ما با گذشته را حفظ کند و به احساس دیگری نیاز داریم که ما را از زمان حال به سمت آینده متوجه سازد و فقط بدین ترتیب است که ما در این میانه (زمان حال) احساس کنترل به تغییرات راداریم» گذشته، حال و آینده از هم جدا نیستند. «آینده» بر مبنای «گذشته» شکل می‌گیرد. و نقطه آغاز آن شرایط «حال» است. موفقیت‌های امروز حاصل توانمندی‌های دیروز سازمان است و برای موفقیت در آینده نیز باید امروز را پایه‌گذاری کرد.

5.   ليدكا فرضیه محوری را پنجمين عنصر تفکر استراتژيك برشمرده و معتقد است در محيطی كه دسترسی به اطلاعات روزبه‌روز بيشتر می‌شود و زمان فکر كردن كاهش می‌يابد، توانايی توليد فرضيات خوب و آزمودن مؤثر آن‌ها حياتی است. اما مشاهدات حاكی از آن است كه فرضیه محوری بيشتر از ديگر عناصر تفکر استراتژيك براي مديران بيگانه است. او تأكيد می‌كند كه فعاليت اصلی تفکر استراتژيك توليد و آزمودن فرضيات است و اين انعکاسی از يك روش علمی است. لیدکا برای کشف قواعد موفقیت ساز محیط کسب‌وکار، روش علمی «فرض و آزمون فرض» را توصیه می‌کند. لیدکا این روش را در شرایطی که پیچیدگی کار به‌مراتب بیش از توانمندی الگوی تحلیلی است و زمان برای تصمیم‌گیری و حرکت محدود است، بسیار مؤثر می‌داند. وی بر این باور است که یک متفکر استراتژیک، باید قادر باشد خلاقانه فرضیه‌سازی کند و مدبرانه آن را در معرفی آزمون قرار دهد. و بدین ترتیب از محیط پیچیده و تحولات آن بیاموزد. بدین ترتیب بین تفکر واگرا (خلاقیت) و تفکر همگرا (تحلیل) پیوند برقرار می‌شود و راه جدیدی برای فهم قواعد پیچیده کسب‌وکار گشوده می‌گردد. لیدکا تفکر استراتژیک را مستلزم درک این عناصر و شناخت رابطه بین آن‌ها می‌داند. این ادراک سازمان را توانمند می‌سازد تا:

-       برای مشتری ارزش بیشتری نسبت به رقیب بیافریند.

-       روش‌های بدیع (و غیرقابل تقلیدی) را پیش گیرد.

-       با تحولات و تغییرات محیط سازگاری ایجاد کند.

 

مشاهده توضیحات وخرید کتاب مدیریت استراتژیک

 

جهت تهیه این کتاب ارزشمند و کاربردی با شماره زیر تماس بگیرید.

مجید کیوان پور : 09129374020