تحلیل نگرش مدیریت اقتضایی || آداب مدیریت و اداره دفاتر مشاورین املاک

تاریخ دانش مدیریت را از نظر تئوری پردازی به دو دوره می توان تقسیم نمود: ۱ دوره اصول گرایی در این دوره اعتقاد اندیشمندان بر آن بود که دانش مدیریت میتواند به مجموعه اصولی عام دست یابد که صرف نظر از تفاوتهای فرهنگی سازمانها و بستر اجتماعی آنها مورد استفاده قرار گیرد. متأسفانه کوششهایی که در تدوین اصول انجام گرفت پایه و اساس علمی استواری نداشت غالب اصول پیشنهادی از تجارب شخصی مؤلفین و در شرایط خاصی نشأت میگرفت و در عمل معلوم شد که چنین اصولی نمی تواند کاربرد عام داشته باشد.

مدیریت اقتضایی: رویکردی نوین به رهبری سازمان

 

 دوره اصول گرایی

در این دوره اعتقاد اندیشمندان بر آن بود که دانش مدیریت می‌تواند به مجموعه اصولی عام دست یابد که صرف نظر از تفاوت‌های فرهنگی سازمان‌ها و بستر اجتماعی آنها مورد استفاده قرار گیرد. متأسفانه کوشش‌هایی که در تدوین اصول انجام گرفت پایه و اساس علمی استواری نداشت. غالب اصول پیشنهادی از تجارب شخصی مؤلفین و در شرایط خاصی نشأت می‌گرفت و در عمل معلوم شد که چنین اصولی نمی‌تواند کاربرد عام داشته باشد.

تجارب ناموفق کاربرد اصول فوق الذکر خصوصاً در شرایطی که اصول در بسترهای اجتماعی متفاوت به کار گرفته می‌شدند به دوره اصول گرایی پایان داد. اندیشمندانی که به تحقیق علمی در زمینه مدیریت پرداختند خیلی زود دریافتند که علاوه بر روابط تابع» و «متغیر اصلی» توجه خود را باید معطوف به عوامل دیگری کنند که می‌توانند در رابطه ی تابع و متغیر اصلی اثر گذار باشند. به عنوان مثال اگر «تابع» را کارآیی سازمان و متغیر اصلی را حدود مشارکت کارکنان در امور در نظر بگیریم، عامل دیگری چون فرهنگ سازمانی می‌تواند در رابطه ی تابع و متغیر دخالت کند. به این مفهوم که در شرایط مساعد فرهنگی مشارکت سبب افزایش کارآیی و در شرایط نامساعد فرهنگی، مشارکت احتمالاً سبب کاهش کارآیی می‌شود. به این لحاظ این فکر قوت گرفت که روابط میان تابع و متغیر را نمی‌توان بدون در نظر گرفتن سایر عوامل دخیل تعیین کرد و تعمیم داد. مفهوم رویکرد اقتضایی نیز برآمده از همین رویکرد پژوهشی است. مبلغین رویکرد اقتضایی می‌گویند شیوه مدیریت می‌باید متناسب با شرایط زمان، مکان، سازمان و محیط آن باشد.

به عبارت دیگر هیچ شیوه مدیریتی را نمی‌توان به عنوان بهترین و ایده آل ترین شیوه برای همه شرایط معرفی کرد و برای اداره سازمان‌ها نمی‌توان به بیانیه‌های عام توسل جست بلکه قوانین از نوع «اگر- آن گاه» لازم است. در مثال فوق رابطه مشارکت و کارآیی را می‌توان با استفاده از این الگو چنین بیان کرد: «اگر فرهنگ سازمانی مساعد و مشوق مشارکت کارکنان در امور باشد آنگاه سعی مدیریت در جلب مشارکت کارکنان ممکن است سبب افزایش کارآیی شود». روشن است که عوامل دیگری به غیر از فرهنگ سازمانی نیز ممکن است در این رابطه دخالت کنند.

به موجب این تئوری سازمان‌ها از حیث وسعت و اندازه، شکل قانونی، وضعیت تکنولوژی، نیروی انسانی و عوامل دیگر با امکانات و محدودیت‌هایی روبه رو هستند. سازمان‌ها برای بقاء و ادامه حیات و رشد خود باید خود را با عوامل محیطی تطبیق دهند. همان طور که هر موجود زنده‌ای برای ادامه حیات ناگزیر است خود را با شرایط و عوامل محیطی سازگار کند.

 

مدیریت و مهارت آموزی || آداب مدیریت و اداره دفاتر مشاورین املاک

 

برای بسیاری از مدیران و پژوهشگران غالباً این سؤال مطرح می‌شود که چرا برخی از روش‌ها و تکنیک های مدیریت در یک موقعیت نتیجه بسیار خوبی به دست می‌دهد در حالی که همین روش‌ها و تکنیک ها در موقعیت‌های دیگر بی نتیجه می‌ماند؟ مثلاً چرا برنامه‌های توسعه در یک وضعیت نتایج درخشانی به بار می‌آورد حال آن که همین برنامه‌ها در موقعیت دیگر با شکست روبه رو می‌شود؟ پیروان تئوری اقتضاء به چنین سؤالاتی این گونه جواب می‌دهند که از آنجا که موقعیت‌ها با هم فرق دارند نتایج هم متفاوت هستند. روشی که در یک مورد نتایج مطلوب به دست می‌دهد لزوماً در موردی دیگر چنین نتایجی به دست نخواهد داد.

بنابراین از نظر تئوری اقتضاء وظایف مدیران است که مشخص کنند کدام تکنیک و روش در یک موقعیت خاص تحت شرایط مشخص و در یک زمان معین به بهترین وجه برای دست یابی به هدف‌های مدیریت مؤثر واقع می‌شود.

چنان چه بخواهیم کارکنان را به افزایش بازدهی و تولید ترغیب کنیم نظریه پردازان کلاسیک مدیریت ممکن است طرح ساده کردن کار را توصیه نمایند در حالی که رفتارگرایان که در پی ایجاد یک فضای انگیزش روانی هستند ممکن است پیشنهادی کاملاً متضاد با طرح مزبور یعنی پیشنهاد «غنی کردن شغل» را ارائه دهند اما مدیری که تئوری اقتضاء را بداند به بررسی موقعیت می‌پردازد. چنان چه کارکنان از افراد غیر ماهر تشکیل شوند و فرصت‌ها و منابع آموزشی محدود باشد ممکن است ساده کردن کار را بهترین راه حل تشخیص دهد و در صورتی که کارکنان ماهر باشند و به توانایی‌های خود اطمینان داشته باشند برنامه غنی کردن شغل را مؤثرتر بداند.

به طور کلی دو مفهوم «سیستم‌های باز» و «شرایط نامطمئن» زیربنای ساختاری تئوری اقتضاء را تشکیل داده و آنچه در کارهای پژوهشی نظریه پردازان اقتضاء مشترک است مرتبط ساختن محیط به ساختار سازمانی است. یادآوری می‌شود که رویکرد اقتضایی را نباید با مصلحت اندیشی‌های شخصی که بدون اساس و پایه علمی صورت می‌گیرد یکی دانست. نباید از این مفهوم سوء استفاده کرد و هر نوع اقدام بدون مطالعه سازمانی را که ممکن است از جانب مدیر صورت گیرد با برچسب اقتضایی توجیه کرد. رویکرد اقتضایی رویکردی علمی است که با توجه به متغیرهای مختلف اثر گذار در تحقیق دامنه تحقیق را گسترده تر می‌کند. در واقع رویکرد اقتضایی با افزایش متغیرها کار تحقیق را بسیار مشکل تر می‌کند اما در عین حال نتایجی معتبرتر به بار می‌آورد.

 

مشاهده کتاب آداب مدیریت و اداره دفاتر مشاورین املاک

 

جهت دریافت اطلاعات بیشتر و خرید کتاب با شماره زیر تماس حاصل فرمایید:

مجید کیوانپور 09129374020