تحلیل نظریه عمومی سیستم ها در مدیریت

شاید هیچ یک از تئوری های مدیریت در جهان دانش مانند نظریه سیستم ها کاربرد متفاوت نداشته و کم تر موردی است که نتوان از این نظریه در آن استفاده کرد. از بررسی یک ذره اتم گرفته تا ساختمان یک موتور دستگاههای مختلف بدن انسان سازمان کره زمین منظومه شمسی و به طور کلی کلیه موجودات قابل تصور از این نظریه متأثر میشوند در اهمیت این نظریه همین بس که اکتشافات فضایی بدون استفاده از این نظریه امکان پذیر نبود استفاده از مغزهای الکترونیکی و کلیه سیستم های خودکار برمبنای نظریه سیستم ها استوار بوده و در حوزه کار مدیریت نیز تأثیر به سزایی داشته است.

نخست روش تحلیلی یا جزء نگری که با شناخت اجزاء یک شیئی میتوان به ماهیت و خصوصیات آن پی نخست روش تحلیلی یا جزء نگری که با شناخت اجزاء یک شیئی میتوان به ماهیت و خصوصیات آن پیبرد. این طرز تفکر، نگرشی ساده و مکانیکی به امور و پدیده ها اعم از جاندار و بی جان دارد.

دوم: روش یا نگرش سیستمی یا کل نگری که طرز تفکری است مجموعه نگر و کل گرا، مسائل را از زوایای متفاوت و ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار میدهد و تأثیر تأثر و تعامل عناصر تشکیل دهنده یک سیستم را نسبت به یکدیگر و نسبت به نظامهای بزرگتر محیطی در نظر میگیرد.

واژه «سیستم» یا نظام که امروزه در بسیاری از نوشته ها و گفتارها به کار میرود به زبان ساده یعنی یک کل سازمان یافته یا پیچیده ترکیبی از چند چیز یا چند جزء که یک کل واحد یا پیچیده ای را تشکیل می دهند. واژه سیستم دامنه وسیعی از مفاهیم را در بر میگیرد به عنوان مثال ما در دنیای اطراف خود سیستم کوه سیستم رودخانه و منظومه شمسی را داریم و بدن انسان نیز خود یک ارگانیسم پیچیده است که سیستم استخوان بندی سیستم گردش خون سلسله اعصاب و غیره را شامل میشود و ما روزانه با سیستم های مختلفی از قبیل سیستمهای حمل و نقل مخابراتی و ارتباطی و هم چنین سیستم های اقتصادی سر و کار داریم از سیستم تعاریف زیادی شده است که جامع ترین آن از این قرار است.

سیستم مجموعه ای است از عناصر که در ارتباط متقابل با یکدیگر یک کلیت واحد و هدف داری را تشکیل میدهد. به بیان دیگر سیستم مجموعه ای است از اجزاء که با هم برای یک هدف مشترک در ارتباطند. ساعت سیستمی است متشکل از اجزاء به منظور نشان دادن وقت اتومبیل سیستمی است از اجزاء مرتبط به هم که هدف آن حمل و نقل است مدیریت سیستمی است از افراد به منظور استفاده بهینه از امکانات در جهت حصول به اهداف یک حرفه یک خانواده سیستمی است برای زندگی بهتر تولید مثل ویک سیستم از نظر ساختمان کلی است قابل تقسیم ولی از نظر نقش و کاری که انجام میدهد یک کل غیر قابل تقسیم است. هر سیستم متشکل از خرده سیستمهایی است و از طرفی خود نیز خرده سیستمی از یک سیستم کامل تر میباشد. به عبارت دیگر به نظر میرسد جهان هستی را مجموعه ای از نظام های متداخل تشکیل میدهد که هر یک در جای خود خرده نظامی است از یک نظام فراتر و بزرگتر. بنابراین هر سیستمی در یک شبکه نامتناهی از سیستمهای به هم پیوسته و مرتبط قرار گرفته است و برای بررسی و مطالعه آن میباید محدوده و مرز سیستم مورد نظر را کاملاً مشخص کرد.

هدف هر نظام در رابطه با نظام شامل تر مشخص میشود. بدین معنی که هر نظامی به صورت جزئی از یک  نظام شامل تر در کنار سایر اجزاء نظام مجموعاً از یک طرح کلی تبعیت می کنند که در قالب آن طرح برای هر جزء هدف و نقش خاص انتظار میرود. این اهداف ضرورتاً میباید با هدف نظام شامل تر هم جهت باشد و یکدیگر را تأیید کنند. در غیر این صورت نقش و مأموریت نظام شامل تر حاصل نخواهد شد. به عنوان مثال سیستم موتور اتومبیل خود از خرده سیستمهایی نظیر محفظه انفجار کاربراتور، دلکو و میل لنگ تشکیل شده و هدف ایجاد قدرت چرخشی در محور خود میباشد هر یک از این خرده سیستم ها در قالب یک طرح کلی نقش و ماموریتی به عهده دارند که چرخش محور موتور حاصل ایفای مجموعه این نقش هاست. نقش کاربراتور این است که مخلوط مناسبی از بنزین و هوا را به موقع در محفظه انفجار وارد سازد. وظیفه دلکو این است که در هنگام مناسب بر گاز موجود در محفظه ی انفجار جرقه بزند. مأموریت میل لنگ آن است که حرکت مستقیم پیستونها را به حرکت چرخشی محور موتور تبدیل کند.

با توجه به مطالب فوق میتوان خصوصیات یک سیستم را چنین توصیف کرد

هر سیستم از تعدادی اجزاء عناصر و یا سیستمهای فرعی مجزا تشکیل شده است.

بین اجزاء عناصر و یا سیستمهای فرعی یک نظام همبستگی و ارتباط و تعامل متقابل وجود دارد.

مجموعه اجزاء و عناصر و یا سیستمهای فرعی یک نظام یک کل واحد یا یک منظومه پیچیده را تشکیل میدهند که دارای خاصیتی بیشتر از مجموع خواص اجزای تشکیل دهنده آن است.

هر سیستم دارای هدف یا هدفهای معینی است که برای تأمین آنها کلیه اجزاء و عناصر یا نظام های فرعی تشکیل دهنده آن دست به دست هم داده و فعالیت میکنند.

 

ویژگی های شخصیت اداری مسئول بخش سوم

 

آشنایی با سلسله مراتب سطوح پیچیدگی سیستم ها

آقای بولدینگ یکی از صاحب نظران معاصر در نظریه سیستمها سیستم ها را از نظر پیچیدگی در ۹ سطح طبقه بندی کرده است به طوری که قوانین و ویژگیهای سطوح ماقبل در سطوح یا مراتب ما بعد نیز مصداق دارد و در عین حال هر یک از سطوح بالاتر دارای قوانین و ویژگی خاصی است که در سطوح پایین تر وجود ندارد به عبارت دیگر قوانین سطوح پایین تر همواره در سطوح بالاتر نیز حاکم است. ضمن آن که هر سطح قانون و ویژگی خودش را دارد. این سطوح به ترتیب پیچیدگی عبارت است از:

ا سطح ساختار ایستا سطح چهارچوبها

در این سطح قوانین ایستا حاکم است و توصیفی است از چارچوب تئوریک دانش در هر یک از رشته های در این سطح قوانین ایستا حاکم است و توصیفی است از چارچوب تئوریک دانش در هر یک از رشته هایعلمی

۲ سطح سیستم پویای ساده سطح چرخش ساعت)

این سیستم ها عموماً دارای نوعی حرکت ساده و از قبل تعیین شده میباشد.

سطح سیستمهای سایبرنتیک یا مکانیزم کنترل سطح ترموستات)

این سطح از سیستم توانایی انتقال اطلاعات و تعبیر و تفسیر اطلاعات و ایجاد نوعی کنترل خودکار را دار است.

۴ سطح سیستم های باز سطح سلول)

در این سطح حیات آغاز میشود و این ویژگی (حیات) در سیستمهای سطوح قبلی وجود ندارد.

سطح رستنی یا نبات

در این سطح نوعی تقسیم کار بین اجزاء و عناصر تشکیل دهنده سیستم وجود دارد. هم چنین سیستم های این سطح از گیرنده های ضعیف حسی برخوردارند.

۶ سطح حیوان

از جمله خصوصیات این سطح از سیستمها افزایش تحرک قابلیت پیش بینی رفتار و وقوف بر خود است و هم چنین موجودات این سطح از گیرنده های اطلاعاتی تخصصی مانند چشم و گوش و سیستم های اعصاب و مغز برخوردارند.

سطح انسان

ویژگی اصلی سیستم های این سطح خودآگاهی است. انسان تنها موجودی است که نه تنها می داند. بلکه می داند که میداند این ویژگی به گونه ای شایسته با پدیده «زبان» و «علائم و نشانه ها» ترکیب شده و به انسان قابلیتی را میدهد که میتواند صحبت کند و با هم نوع خود ارتباط برقرار نماید ( یعنی از توان تولید، جذب و تفسیر علایم و نشانه ها استفاده نماید.

سطح سازمانهای اجتماعی

سازمانهای اجتماعی سیستمهایی هستند به مراتب پیچیده تر و تکامل یافته تر از سایر سطوح ماقبل در این سطح واحد سازنده نظام اجتماعی را فرد تشکیل نمیدهد بلکه نقشهای مختلفی تشکیل میدهد. که فرد در صحنه اجتماع ایفا میکند نظامهایی که در این سطح قرار دارند موضوع اصلی علم مدیریت را تشکیل میدهند

 

 

مشاهده کتاب آداب مدیریت و اداره دفاتر مشاورین املاک

 

جهت دریافت اطلاعات بیشتر و خرید کتاب با شماره زیر تماس حاصل فرمایید:

مجید کیوانپور 09129374020