احکام کلی شروط ارث، أسباب وراثت و موانع ارث

قانون کشور ما معمولاً از کشورهایی مثل اتیوپی ،فرانسه، آلمان، سوئیس، مصر، تایلند و دیگر کشورها اخذ و ترجمه شده است و در مواردی هم قانون گذاران توانسته اند از فقه و حقوق اسلامی نیز یاری جویند. نکته جالب توجه این است که مواد قانونی به کار گرفته شده معمولاً ترجمه کلمه به کلمه نامانوس پیچیده و غیر قابل فهم انتخاب شده است.

بخش سوم:

ماده ۸۶۱ قانون مدنی: موجبات ارث دو امر است سبب و نسب

در اصطلاح حقوقی به موجبات ارث، أسباب وراثت هم گفته میشود ولی قبل از تشریح آسباب وراثت به تعریف ارث می پرداخته میشود. ارث به کلیه دارایی متوفی پس از کسر واجبات مالی، دیون و ثلث گفته می شود که مالیات بر ارث به آن تعلق میگیرد یعنی مبلغ حاصل جمع واجبات مالی، دیون و ثلث باید از دارایی مثبت میت خارج شود باقی مانده متعلق مالیات بر ارث است. زیرا عنوان ارث فقط بر همان باقی مانده صدق میکند.

اقسام ارث

ارث بر سه قسم است:

1. ارث با وصیت

2. ارث بدون وصیت

3. ارث خیار

در ارث با وصیت هرگاه متوفی قبل از فوت خود وراث را معین کند ولی در ارث بدون وصیت حالتی است. که وراثت را قانون معین میکند و در ارث خیار انتقال حق خیار از متوفی به وراث یا وارث را ارث خیار می گویند.

چنان که ماده ۴۴۵ قانون مدنی گفته است: هر یک از خیارات بعد از فوت منتقل به وارث می شود.

ترکه ما تارک و متروکات نیز مترادف ارث میباشد. سبب در اصطلاح حقوقی، به خویشاوندی گفته می شود بین دو نفر که براثر رابطه زناشویی به وجود میآید زناشویی که در قانون ایران موجب ارث می با شد، از طریق نکاح دایمی است. در این مبحث به سایر تعاریف و مفاهیم کیفری، جزایی و .... سبب پرداخته نمی شود بلکه هدف تشریح و تفسیر ماده قانونی مزبور است و در این خصوص ماده ۹۴۰ قانون مدنی چنین میگوید: زوجین که زوجیت آنها دایمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند. نسب رابطه شخصی با دیگری از طریق ولادت است خواه به او منتهی شود؛ مثل منتهی شدن پسر به پدر، خواه طرفین رابطه خویشاوندی به ثالث داشته باشند مثل دو برادر که به پدر و مادر منجر می شود. حقوق دانان و فقها گفته اند در صورت شک در صدق (درستی) نسب آثار نسب بر آن مترتب نمی باشد.

مشاهده سریع فروش خانه در دارآباد تهران

ماده ۸۶۲ قانون مدنی اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه اند:

1. پدر و مادر اولاد و اولاد اولاد

2. اجداد، برادر خواهر و اولاد آنها

3. أعمام (عموها)، عمات (عمه ها، اخوال داییها خالات (خاله ها) و اولاد آنها.

ماده ۸۶۳ قانون مدنی: وارثین طبقه بعد وقتی ارث میبرند که از وارثین طبقه قبل کسی نباشد.

ماده ۸۶۴ قانون مدنی از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث میبرند هر یک از زوجین است که در حين فوت دیگری زنده باشد.

تو ضیح این که عبارت سبب در ارث دو معنا و مفهوم دارد یکی سبب به معنای آعم کلمه که همان معنای موجب و مترادف آن است و دیگری به معنای اخص کلمه میباشد که عقد نکاح دائم جانمایه مفهوم سبب است.

ماده ۸۶۵ قانون مدنی اگر در شخص واحد موجبات متعدد ارث جمع شود به جهت تمام آن موجبات ارث می برد؛ مگر این که بعضی از آنها مانع دیگری باشد که در این صورت فقط از جهت عنوانی مانع (ارث) می برد.

در اصطلاح حقوقی عبارت عنوانهای هفتگانه که بیانگر جمله پایانی این ماده قانونی است، یعنی اسباب تحریم در نکاح که از طریق نسب حاصل میشود هفت عنوان دارد که آنها را عنوان های هفتگانه نامیده اند و محرمات نسبی هم گفته میشود که عبارت است از:

(1)مادران (۲) دختران (۳) خواهران (۴) عمه ها (۵) خاله ها (۶) دختران برادر (۷) دختران خواهر

مشاهده ومطالعه خلاصه کتب کاربردی

قواعد این هفت عنوان را فقها چنین تفسیر کرده اند

1. مقصود از ام هر زنی است که ترا زاییده یا نسب تو به او منتهی میشود از جانب صعودی از طریق ولادت خواه آبی با شد خواه آمی به عبارت دیگر هر زنی که ترا زاییده یا کسی را زاییده که آن کس ترا زاییده باشد خواه این کس مرد باشد و خواه زن معنا و مفهوم زاییدن مرد یعنی تولید کرده باشد. مثل زمانی که گفته میشود تقی زاده و غیره به عبارت سوم این که هر زنی که نسب تو از طریق ولادت با واسطه و یا بی واسطه به او منتهی میشود.

2. مقصود از بنات یعنی دختر دختر دختر هر قدر که پایین رود و دختر پسر تا هر قدر که پایین رود هر زنی است که نسب او به تو منتهی شود از طریق ولادت ولو با واسطه با شد و خواه بی واسطه. به عبارت دیگر تر هر زنی که تو موجب ولادت او شده ای یا تو موجب ولادت کسی اعم از مرد یا زن شده ای که او موجب ولادت آن زن شده باشد خواه با واسطه و خواه بی واسطه.

3. منظور از آخوات و دختر خواهر هر زنی است که آبوین و یا پدر و مادر تو موجب ولادت او شده باشند خواه با واسطه و خواه بی واسطه این امر شامل دختران برادر هم می شود تا هر قدر که سیر نزولی کند و شامل دختر خواهران نیز هست.

4. منظور از عمه زنی است که خواهر مردی باشد که با واسطه یا بی واسطه موجب ولادت تو باشد. از طرف پدر، مادر یا آبوین.

5. هدف از خاله زنی است که خواهر زنی باشد که بدون واسطه یا با واسطه موجب ولادت تو باشد. اما کسانی که از این ضابطه خارجند، عبارت است از:

· خاله خاله

· عمه عمه

حاکم مورد اشاره در این ماده با توجه به طبقات وراث نسبی و سببی در مواد فوق الذکر، در درجه آخر قرار دارد. اندیشمندان علم حقوق اعتقاد دارند که شرط جدایی این ماده فقدان و عدم علم به وجود وارث است نه علم به عدم وارث میباشد.

موجبات تحقق ارث

ماده ۸۶۷ قانون مدنی ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می کند.

قسمت اول ماده کاملاً مفهوم است اما موت فرضی چیست؟ در پاسخ به این سئوال از ماده ۱۰۱۱ قانون مدنی و آن عبارت است از این که غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبت او، مدت بالنسبه مدیدی گذشته باشد و در این مدت هیچ خبری از او داده نشود.