احکام کلی شروط ارث، أسباب وراثت و موانع ارث (قسمت سوم)

قانون کشور ما معمولاً از کشورهایی مثل اتیوپی ،فرانسه، آلمان، سوئیس، مصر، تایلند و دیگر کشورها اخذ و ترجمه شده است و در مواردی هم قانون گذاران توانسته اند از فقه و حقوق اسلامی نیز یاری جویند. نکته جالب توجه این است که مواد قانونی به کار گرفته شده معمولاً ترجمه کلمه به کلمه نامانوس پیچیده و غیر قابل فهم انتخاب شده است.

ماده ۸۷۵ قانون مدنی: "شرط وراثت زنده بودن در حین فوت مورث است؛ اگر حملی باشد در صورتی ارت می برد که نطفه او حين الموت منعقد بوده و زنده هم متولد شود اگرچه فوراً پس از تولد بمیرد.

مفهوم ماده کاملاً صراحت دارد ولی ذکر دو نکته ضروری است:

اول: وجود حمل بار و جنین در حین فوت مولوات به دو صورت احراز میشود

· الف) حمل در مدتی که کمتر از شش ماه از مبداء تاریخ وفات مورث باشد متولد شود.

· ب) در صورت حکم شرع به وجود حمل جنین در زمان فوت مورث به این معنا که مادر وی او را در اقصی مدت جنین (حمل) یا کمتر به دنیا آورد خواه با دیگری ازدواج کرده باشد خواه نه.

دوم شرط دیگر ارث بردن حمل زنده به دنیا آمدن متولد شدن است.

لازم به ذکر است که ناقص الخلقه متولد شدن مانع وراثت نمیباشد مثلاً خنثی کسی که نه مرد باشد نه زن باشد یا ممسوح کسی که آلت مردی و زنی نداشته باشد یا ذوالحقوین باشد.

ماده ۸۷۶ قانون مدنی با شک و تردید در حیات حین ولادت، حکم وراثت نمی شود.

منظور قانون گذار آن است که احراز شروط وراثت برای دادن ارث لازم است پس شک مانع احراز است و در صورت وجود شک و تردید مانع ارث بردن است ولی در مورد زنده متولد شدن طفل که موضوع وراثت شود، ادله اثبات حیات حمل جنین به سه صورت زیر است:

1. شهادت دو مرد

2. شهادت دو زن و یک مرد

3. شهادت چهار زن

ماده ۸۷۷ قانون مدنی در صورت اختلاف در زمان انعقاد نطفه آمارات قانونی که برای اثبات نسب، مقرر است رعایت خواهد شد.

هدف از اثبات نسب در این ماده قانونی عبارت است از این که:

· الف) از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کودک کمتر از ۶ ماه و بیشتر از ۱۰ ماه نگذشته باشد.

· ب) ادعا و اقرار پدری (ابوت) شوهر.

در اینجا به دلیل جلوگیری از اطاله کلام نگاهی فهرست وار به موانع ارث می شود و از علاقمندان دعوت به مطالعه مواد قانون مدنی از شماره ۸۷۵ الی ۸۸۵ میشود. به هر حال از ماده شماره ۸۷۵ الی ماده ۸۷۷ چنین استنباط میشود که:

موانع ارث عبارت است از:

1. فوت وارث قبل از فوت مورث

2. شک در حیات حمل حین ولادت

3. قتل مورث توسط وارث که از موانع دائم محسوب میشود

4. کفر کافر بودن وارث

5. لعان نفى نسب توسط مادر و یا پدر

6. ولد الزنا

7. برده یا بنده

8. به موجب حجب سکون (ج) حجب حالت وارثی است که به واسطه بودن وارث دیگر از بردن ارث کلا یا جزئاً محروم میشود.

9. عدم أداء حقوق و دیون متوفی

10. عدم وجود موانع موقت مثل وجود دین بر میت و مصارف ترکه

مشاهده سریع آگهی‌های اجاره خانه در فرشته تهران

تفاوت حجب سكون (ج) و سایر موانع ارث

در اینجا بی شک ممکن است برای شما این سئوال مطرح شود که حجب سکون (ج) چه تفاوتی با موانع ارث دارد؟ در پاسخ عرض میشود که حجب سه تفاوت اصلی با موانع ارث دارد:

· اول منع از ارث عارضه ای است که در خود وارث حاصل میشود مانند کافر بودن، قاتل والدین بودن و یا برده بودن

· دوم حجب سکون ج) امر نسبی است یعنی به علت وجود وارث دیگر کسی که محجوب واقع شده) كلاً و بعضاً (جزئاً) ارث نمی برد. بنابراین در رابطه بین دو وارث حجب را تصور می کنند و حال این که منع در ارث را در رابطه بین دو وارث نباید تصور کرد و این امر به معنا نسبی بودن است.

· سوم در مورد حجب ( سکون ج)، علت تامه ارث بردن وجود دارد یعنی شرط وراثت و سبب وراثت و عدم مانع کلاً وجود دارد ولی به صرف وجود وارث در طبقه اولی، وارث دیگر محجوب می شود.

نتیجه این که با وجود مانع ارث نوبت به حجب سکون (ج) نمیرسد. درباره اقسام حجب ماده ۸۸۷ قانون مدنی چنین میگوید

ماده ۸۸۷ قانون مدنی: حجب دو قسم است:

قسم اول آن است که وارث از اصل ارث محروم میگردد مثل برادرزاده که به واسطه بودن درقید حیات بودن برادر یا خواهر متوفی از ارث محروم میشود یا برادر آبی (پدر) که با بودن درقید حیات بودن برادر آبوینی پدر و مادر از ارث محروم میشود.

قسم دوم آن است که فرض وارث از حد اعلی به حد ادنی نازل میگردد مثل تنزل حصه شوهر از نصف به ربع در صورتی است که زوجه همسر دارای اولاد با شد هم چنین تنزل حصه زن از ربع (چهاریک) به ثمن هشت یک در صورتی که زوج او دارای اولاد باشد.

مشاهده ومطالعه خلاصه کتب کاربردی

فرض و صاحبان فرض

نکته قابل ذکر در این جا تشریح معنای کلمه "فرض" است. در اصطلاح حقوقی به فرض سهم معینی است از ترکه که قانون برای بعضی از وراث تعیین کرده است مانند نصف ربع ثمن، دو ثلث، ثلث، سدس تركه. صاحب فرض یعنی کسی که سهم وی از ترکه در قانون معین شده باشد و نیز فرض بر به معنای کسی یا وارثی است که سهم الارث او در متن قانون معین شده با شد. مطابق قانون اشخاصی که به فرض، ارث میبرند عبارتند از مادر زوج و زوجه